Vilfredo Pareto kimdir? İtalyan iktisatçı ve sosyolog olan Vilfredo Pareto hayatı ve eserleri ile ilgili genel bilgiler.
Vilfredo Pareto (d. 15 Temmuz 1848, Paris – ö. 20 Ağustos 1923, Cenevre), İtalyan iktisatçı ve sosyolog. Matematiği iktisadi çözümlemelere uygulamasının yanı sıra kitleler ve seçkinler arası etkileşim konusundaki kuramıyla da tanınır.
Torino Üniversitesi’nde matematik ye fizik öğrenimi gördükten sonra (1869) bir İtalyan demiryolu şirketinde yöneticilik yaptı. Bir süre büyük bir demir-çelik işletmesinde çalıştıktan sonra Floransa’ya yerleşerek felsefe ve siyaset konularında araştırmalara yöneldi. İktisadi sorunların çözümlenmesinde matematiksel yöntemlerin kullanılmasına öncülük ederek bu alanda birçok makale yayımladı. 1893’te, Lozan Üniversitesi’nde Walras’tan boşalan siyasal iktisat kürsüsüne atandı.
İlk yapıtı olan Cours d’Ûconomie Politique’ te (1896-97; Siyasal İktisat Dersleri) gelir dağılımıyla ilgili ünlü kuramını geliştirdi. Buna göre, tarih boyunca bütün toplumlarda gelirin ve zenginliğin dağılımı rastlantısal olmayan, istikrarlı bir denge gösteriyordu. Karmaşık matematiksel formüllerle kanıtlamaya çalıştığı bu kuram birçok iktisatçı tarafından eleştirildi.
En etkili yapıtı olan Marıuale d’economia politica’da (1906), saf iktisatla ilgili kuramını ve ophelimite (tatmin etme gücü) konusundaki çözümlemesini daha da geliştirdi. Pareto optimumu olarak bilinen kavramı geliştirerek modern refah iktisadının temelini kurdu. Buna göre, kaynakların en iyi biçimde dağılımı, hiçbir bireyin, başka bireylerin gelirini azaltmadan ken’di gelirini artıramadığı bir durumda gerçekleşecektir. Pareto ayrıca, özellikle 1930’lardan sonra iktisatta yaygın olarak kullanılan kayıtsızlık eğrisi tekniğini geliştirdi.
iktisadın ele almadığı bazı sorunları çözümlemek amacıyla sosyolojiye yönelen Pareto Trattato di sociologia generale (1916; Genel Sosyoloji Tezi) adlı yapıtında bireysel ve toplumsal eylemin doğasını ve temellerini araştırdı. Üstün yeteneğe sahip kişilerin toplumsal konumlarını etkin biçimde kabul ettirmeye ve güçlendirmeye çalıştıklarını ileri sürdü. Ona göre, toplumsal sınıfların oluşması böylesi güdülere dayanıyordu. Alt sınıfların üyeleri üst tabakadaki seçkinlerin konumuna yükselmeye çalışırlarken, aynı zamanda yeteneklerini de geliştiriyorlardı. Seçkinler ise ayrıcalıklı konumlarını korumaya çalışıyorlardı. Sonuçta, alt sınıfların en yetenekli bireyleri üst tabakaya girmeyi başarıyor, böylece “seçkinlerin dolaşımı” ortaya çıkıyordu. Seçkinlerin üstünlüğüne inanmasından dolayı Pareto bazı düşünürlerce faşizmin ideolojik öncüllerinden sayılmıştır. Türkçede Pareto’nun Sosyalist Meslekleri (1923) adlı bir çalışması yayımlanmıştır.
