Akhunlar devleti hakkında kısa, genel bilgilerin yer aldığı sayfamız. Akhun devleti haritası da aşağıda yer almaktadır.
Akhunlar, Hunların Ortadoğu’da devlet kuran kolu, Eftalitler de denir. Büyük bölümü Volga’dan batıya geçen Hunların bir bölümü de önce İran’a, oradan da Horasan Bölgesi’ne geçip büyük bir devlet kurdular (5. yüzyıl). Egemenliklerini Hazar Denizi’nden Hindistan’ın kuzeyine, Afganistan ve İç Asya’ya kadar yaydılar. Akhun Hanı Kunhas döneminde Sasanilerle uzun süren savaşlar yapıldı. Kunhas Firuz’u Sasani tahtına çıkardı (459), Sasanileri vergiye bağladı (483).
Bu sırada İran, Mazdek ayaklanması sonucu bunalım içindeydi. Mal varlığının herkesin ortak malı olduğu temeline dayalı Mazdek hareketi, kanlı eyleme dönüşerek İran’ı sarstı, Şah Kavat tutulup hapsedildi. Hapisten kaçan Kavat, Akhun hanına sığındı, oradan aldığı 30 bin kişilik Akhun Ordusu ile iran’a dönüp ayaklanmayı bastırdı (499). Akhunlar, îç Asya’da Karaşar, Kuça, Aksu, Kandehar, Kaşkar dolaylarıyla Kuzey Hindistan’ı da ele geçirdiler, Toramana döneminde (6. yüzyıl başları) Maveraünnehir ve Türkistan’a kadar genişlediler. En görkemli dönemleri, Toramana’ nın oğlu Mihiragula zamanıdır. Sasani Kralı Anuşirevan (Nuşiravan-ı Adil) döneminde gerilemeye başlayan Akhun (Eftalit) devleti, doğudan Göktürklerin de baskısıyla yıkıldı; toprakları İran ve Göktürkler arasında paylaşıldı.
