Destan Çeşitleri Nelerdir? Doğal ve Yapma Destan Nedir? İsimleri Özellikleri

0
Advertisement

Destan nedir? Destan çeşitleri nelerdir? Destan türleri, özellikleri, Dünya ve Türk destanlarının isimleri, doğal ve yapay destanlar.

Destan Çeşitleri

Destan, aslı “dastan” olan Farsça bir kelimedir. Eski Yunan edebiyatında “epos” destan niteliğinde olan şiirlere verilen addır. Batı edebiyatında ise destana “epope” denir. Destan, bir ulusun yaşayışını yakından ilgilendiren savaş, göç gibi tarihi ve sosyal olayları olağanüstülükler çerçevesinde anlatan çok uzun manzum hikâyelerdir.

Az olmakla beraber nazım-nesir karışık olan destanlar da vardır. Bazı destanların asıl hâline ulaşılamadığı için nesir hâlinde destanlar da vardır. Destan, şiir şeklinde oluşturulan bir tür olmasına karşın öyküleyici anlatımın yapı unsurlarına sahiptir. Yani olay, kişi, zaman, mekân ve anlatıcı gibi unsurların bir araya gelmesiyle oluşur. İki tür destan vardır:

1. Doğal Destan:

Çok eski devirlerde, toplumda çok derin izler bırakan bir olayın, ulusal bir ozan tarafından söylenen uzun manzum hikâyeleridir. Sözlü gelenek ürünleridir ve anonim nitelik taşır. Doğal destanlar üç aşamada oluşur:

– Ortaya Çıkma:

Bu safhada milletin hayatında iz bırakan önemli tarihi ve sosyal olaylar ve bu olaylar içinde yüceltilmiş efsanevi kahramanlar görülür. Bunlarla ilgili halk arasında şiirler söylenir.

Advertisement
– Yayılma:

Bu safhada, söz konusu olay ve kahramanlıklar, sözlü gelenek yoluyla yayılır. Böylece bölgeden bölgeye ve nesilden nesle geçer.

– Derleme:

Bu safhada, sözlü gelenekte yaşayan destanı, güçlü bir şair, tüm parçaları kendi üslubunu da katarak derleyip manzum olarak bir araya getirir. Çoğu zaman bu destanların kim tarafından derlendiği ve yazıya geçirildiği belli değildir.

Türk ve Dünya Destanlarına Örnekler

Dünya Destanları Türk Destanları
• İlyada-Odysseia (Yunan-Homeros) 1. Altay-Yaratılış Destanı
• Kalevala (Fin) 2. Saka Destanları
• Şehnâme (İran-Firdevsi) • Alp Er Tunga Destanı
• Chanson de Roland (Fransız) • Şu Destanı
• Beovvulf (İngiliz) 3.. Hun-Oğuz Destanları
• Mahabbarata (Hint) • Oğuz Kağan Destanı
• Ramayana (Hint) • Atilla Destanı
• Niebelungen Lied (Alman) 4. Göktürk Destanları
• İgor (Rus) • Ergenekon Destanı
• Şinto (Japon) • Bozkurt Destanı
• Gılgamış (Sümer) 6. Uygur Destanları
• Türeyiş Destanı
• Göç Destanı
Çanakkale Şehitlerine

Çanakkale Şehitlerine

2. Yapma Destan:

Günümüzde veya yakın çağda yaşanan tarihi bir olayın bir şair tarafından yazılmış biçimidir. Doğaüstü olaylara pek rastlanmaz. Yapma destanda yer alan kişiler ve olaylar genellikle olağanüstü özellik taşımaz.

Türk ve Dünya Destanlarına Örnekler

Dünya Destanları Türk Destanları
1.İtalyan Destanları 1.Fazıl Hüsnü Dağlarca
•Kurtarılmış Kudüs, Tasso •Üç Şehitler Destanı
•Çılgın Orlando, Ariosto 2.Nazım Hikmet
•İlahi Komedya, Dante •Kuva-yı Milliye Destanı
•Aeneis, Vergillius 3.Mehmet Akif Ersoy
2.ingiliz Destanı •Çanakkale Şehitlerine
•Kaybolmuş Cennet, John Milton 4.Cahit Külebi
3.Fransız Destanı •Atatürk Kurtuluş Savaşında
•Henriade, Voltaire 5.Ceyhun Atuf Kansu
•Sakarya Meydan Savaşı
6.Kayıkçı Kul Mustafa
•Genç Osman Destanı

DESTAN SÖZLÜK ANLAMLARI

“Destan”
1. Tarih öncesi tanrı, tanrıça, yarı tanrı ve kahramanlarla ilgili olağanüstü olayları konu alan şiir, epope
“Manas, Şehname, İlyada, Kalevala birer destan örneğidir.”
2. Bir kahramanlık hikâyesini veya bir olayı anlatan, koşma biçiminde, ölçüsü on bir hece olan halk şiiri
3. Çağdaş Türk edebiyatında biçim ve içerik yönünden, geleneksel destanlardan ayrılık gösteren uzun kahramanlık şiiri
“Üç Şehitler Destanı. Çanakkale Destanı.”

  • “destan yazmak ”
    olağanüstü kahramanlık, yararlık veya başarı göstermek
  • “destan düzmek ”
    kahramanlık hikâyesi veya herhangi bir olayı anlatan şiir yazmak
  • “destan gibi ”
    uzun yazılmış (mektup)


Leave A Reply