Devlet nedir? Devletin özellikleri, işlevleri nelerdir? Devlet hakkında bilgi.
DEVLET;
Devlet, belirli bir ülkede yaşayan insan topluluğunun, egemenlik ve bağımsızlık temelinde oluşturduğu siyasi örgütlenmedir. Devletin varlığı için zorunlu olan üç temel öge; halk, vatan ve egemenliktir.
Halk, belli bir toprak parçası üzerinde yaşayan ve devleti kuran insan topluluğudur. Devletin varlık nedeni halktır.
Halkın üzerinde yaşadığı toprak parçası, yurt (vatan) adını alır. Bu toprak parçası coğrafi olarak ya da bir anlaşmayla çizilmiş sınırlarla komşularından ayrılır.
Egemenlik, siyasi gücü kullanma hakkıdır. Çağdaş toplumlarda bu hak, devlete verilmiştir. Yasama, yürütme ve yargı güçlerinin kullanımı iç egemenlik; devletin başka bir devlete bağımlı olmaması ve diğer devletlerle hukuken eşit durumda bulunması bağımsızlık adını almaktadır.
Meşruiyet (haklılık), hukuk ve sosyolojide farklı anlamlarda kullanılan bir terimdir. Hukuken meşruiyet, hukuk kurallarına uygun olmadır. Egemenliğin hukukça meşru olması, iktidarın hukuk kurallarına uygun olarak hareket etmesidir. Sosyolojik anlamda iktidarın meşru olması, halkın desteğine sahip olmasıdır. Hukuken meşru olan iktidarın sosyolojik anlamda da meşru olması gerekmez. Örneğin; sanayileşmemiş toplumlarda iktidarın kullanılışı din kurallarına bağlıydı ve iktidar bu kurallara uygun olarak elde edilmişse meşru sayılmaktaydı. Oysa günümüzün demokratik toplumlarında iktidarın hem hukuk kurallarına uygun hem de halkın desteğine sahip olması gerekmektedir. İktidarda olan yöneticiler halkın temsilcileridir ve halk tarafından seçilirler. Eğer iktidar halkın desteğini yitirirse hukuken meşru bile olsa değiştirilmesi gerekir.
Egemenlik, devletin hukuki düzenini belirleyen en üstün otoritedir. Devlet, egemenliğin örgütlenmiş biçimidir. Egemenliğin tarih boyunca değişik kaynakları olmuştur. Egemenliği elinde bulunduranlar seçim dışı herhangi bir yolla iktidara gelmişse bu devlet biçimi otokratik devlet adını alır. Yöneticilerin seçimle iş başına geldiği devlet biçimi demokratik devlettir.
Devlet, en üst siyasi örgütlenmedir. Çağdaş insan toplumlarındaki en büyük örgütlenme devlettir ve insanlar arası ilişkileri düzenler. Günümüz toplumlarında devletin işlevleri giderek artmıştır. Devlet, bu görevlerini hükümet aracılığıyla yerine getirir.
Devletin işlevleri şunlardır:
• Devlet, kamu düzenini korur. Zor ve kuvvet kullanabilme yetkisine sahiptir. Bu nedenle de kamu düzenini koruma görevi, devletten başka hiçbir kurum tarafından yerine getirilemez.
• Toplum yaşamında öyle işler vardır ki bunlar da en etkin ve başarılı bir biçimde ancak devlet tarafından yerine getirilebilir, doğal kaynakların korunması, yaşam düzeyinin yükseltilmesi gibi.
• Devlet, diğer devletlerle ilişkileri yürütür ve dış tehlikelere karşı ülkenin korunmasıyla yükümlüdür.
• Devlet, diğer toplumsal kurumların işlevlerini yerine getirmelerine yardımcı olur.
Devletin bu klasik görevleri günümüzün demokratik devletlerinde daha farklılaşmış ve artmıştır. Günümüzde devlet şu görevleri de yerine getirmektedir:
• Günümüz devleti, insan hak ve özgürlüklerini güvence altına alır. Laik olduğundan bireylere din ve vicdan özgürlüğü sağlar. Bireylerin inanç ve ibadetlerini güvence altına alır. Günümüz devleti hukuk devleti olduğundan, yönetim hukuk kurallarına göre yapılır. Yasalar önünde her vatandaş eşittir.
• Günümüz devleti sosyal devlet olduğundan vatandaşın eğitim, sağlık gibi her çeşit ihtiyaçlarıyla ilgilenir. Yurttaşların belli bir ekonomik düzeyin altına inmemesi için önlemler alır.
• Günümüz devletinde yasama, yürütme ve yargı görevleri ayrı organlar tarafından yerine getirilir. Yasama görevi parlamentoya, yürütme görevi hükümete, yargı görevi de bağımsız mahkemelere aittir. Böylece, hükümetin uygulamalarının yasalara uygun ve yargı denetimine açık olması sağlanır.
