Ege Bölgesi Coğrafi ve Fiziksel Özellikleri Nelerdir? İklimi ve Ekonomisi

0
Advertisement

Ege Bölgesi’nin coğrafi, fiziksel özellikleri, bitki örtüsü, iklimi, ekonomisi, yetiştirilen ürünler, turistik yerleri hakkında bilgi.

EGE BÖLGESİ COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ

Bölge, Türkiye’nin yaklaşık % 10’unu kaplamaktadır. Bölgenin yer şekillerinin ana yapısını doğu-batı doğrultusunda uzanan sıradağlar ile bunlar arasında yer alan uzun ve geniş çöküntü ovaları oluşturur. Bu sıradağlar, doğuya doğru birbirlerine yaklaşır ve birleşirler. Böylece, daha engebeli ve farklı bir yer şekilleri yapısına sahip olan İç Batı Anadolu eşiği ortaya çıkar.

Ege Bölgesi’nde, dağların kıyıda bir doğal set oluşturmayışı, deniz etkisinin iç kısımlara sokulmasını sağlar. Bu nedenle kıyı ile iç kesimler arasında iklim, bitki örtüsü, yağış ve sıcaklık farkı diğer bölgelere oranla fazla değildir.

Ege Bölgesi Yer Şekilleri

Ege Bölgesi Yer Şekilleri

Ege’de dağlar, kıyıya dik uzandığı için, kıyı oldukça girintili ve çıkıntılıdır. Dağlar, denizin içine sokularak yarımadaları ve burunları oluştururken, dağlar arasındaki çukurlukların sular altında kalmasıyla da, koy ve körfezler meydana gelmiştir. Kıyı önünde yarımadaların birer uzantısı olan çok sayıda ada vardır. Bölgedeki akarsular, çöküntü hendeklerine yerleştiklerinden doğu-batı doğrultuludur. Akarsuların taşıdıkları alüvyonlar çöküntü ovalarını kaplamış, kimi koy ve körfezleri de doldurarak kıyı ovalarının oluşmasını sağlamıştır.

Başlıca akarsular Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes’tir. Yer şekillerinin özelliği nedeniyle bölgede önemli büyüklükte kapalı havzalar oluşmamıştır. Bu nedenle göl sayısı da oldukça sınırlıdır. Bir alüvyal set gölü olan Bafa gölü ile tektonik bir çukurlukta yer alan Marmara gölü başlıca göllerdir.

Ege Bölgesi’nin, başta kıyı kesimi olmak üzere önemli bir bölümü, Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Kıyı kesiminde doğal bitki örtüsü makidir. Fazla yağış alan dağlık kesimlerde ormanlar yer alır. İç Batı Anadolu’da çalılıklar ve yer yer ormanlık alanlara rastlanırsa da, burada egemen bitki örtüsü bozkırdır.

Advertisement

Ege Bölgesi, sık nüfuslanmıştır. 1990 sayımına göre bölge nüfusu 8,2 milyondu. Nüfus yoğunluğu bakımından Marmara Bölgesi’nden sonra 2. sırada yer alır. Bölge nüfusunun yarısı kentlerde yaşamaktadır. Bölge nüfusunun önemli bir bölümü kıyı kesimi ile çöküntü ovalarında toplanmıştır.

Ege Bölgesinde Tarım

Ege Bölgesinde Tarım

Ege Bölgesi, her şeyden önce tarımsal varlığıyla ön plana çıkar. Toprakları verimli olan ve don olaylarına pek rastlanmayan Ege ovalarında genellikle ekonomik değeri yüksek ürünler yetiştirilir. Pamuk, tütün, zeytin, haşhaş gibi sanayi bitkileri ile üzüm ve incir gibi meyveler bu ürünlerin başında gelir. Bu ürünlerin yanı sıra turunçgiller, meyan kökü, meşe palamudu bölgenin önemli gelir kaynakları arasında yer alır. Ege Bölgesi, dikili tarım alanlarının oranı bakımından Türkiye’de başta gelir. Bölge, imalat sanayiinde 2. sırada yer alır. Çeşitli alanlarda çok sayıda sanayi tesisine sahiptir. Türkiye’nin önemli petrol rafinerilerinden biri olan Aliağa Petrol Rafinerisi bu bölgededir.

Bölgede balıkçılık eski önemini keybetmiştir. Eski önemini kaybetmekle birlikte Bodrum kıyılarında sünger avcılığı yapılır. Bölgeden çıkarılan cevherlerden bazılarının uluslararası önemi vardır, ihraç edilen başlıca madenler bor mineralleri, krom ve zımpara taşıdır.

ege-bolgesi-iller

BÖLGENİN BÖLÜMLERİ
A- EGE BÖLÜMÜ

Ege Bölümü, kuzeyde Kaz Dağları’ndan başlar, güneyde Marmaris’e kadar uzanır. Doğuya doğru ise 150-200 km kadar içerilere sokulur. Bölümün yer şekilleri doğu-batı doğrultulu horst ve graben dizilerinden oluşmaktadır. Bölümün kıyıları oldukça girinti ve çıkıntılıdır. Önemli girintileri kuzeyden güneye doğru Edremit, Çandarlı, İzmir, Kuşadası, Güllük ve Gökova körfezleridir. Akarsuların başlıcaları Bakırçay, Gediz, K. Menderes ve B. Menderestir. Bölge akarsuları bol miktarda alüvyon taşıdıklarından kıyılarda delta ovaları oluşturmuştur.

Bölüm, tamamen Akdeniz ikliminin etkisindedir. Bölümün doğal bitki örtüsü, makiler ile, fazla yağış alan yerlerdeki ormanlardır. Bölümdeki en önemli tarım alanları çöküntü ovalarıdır. Başlıca ürünler pamuk, tütün, zeytin, üzüm, incir, susam, baklagiller, patates, meyve ve sebzelerdir. Ayrıca turunçgil, tahıl (buğday, arpa, mısır…) üretimi de önem kazanmıştır. Bölümde, çıkarılan başlıca madenler; Ödemiş’te cıva, Menteşelerde krom, Muğla’da zımpara taşıdır.

Advertisement

Edremit Yöresi’nin, soğuk rüzgârlardan korunmuş kıyı kesiminde tek ürüne yöneliş hemen dikkati çeker. Türkiye’de, zeytinliklerin bu kadar yoğun olduğu bir başka alan yoktur. Yörenin başlıca kentleri, daha çok bir ticaret merkezi olan Edremit ile, turistik yönüyle ön plana çıkan Ayvalık’tır. Her iki kentte de birçok zeytinyağı fabrikası vardır.Ege Bölgesi Haritası

Bakırçay Yöresi, Kozak dağlık kütlesinin güneyinde yer alır. Yörenin en önemli kenti eski bir yerleşme alanı olan Bergama’dır. Yörenin diğer bir kenti Soma, zengin linyit yataklarına sahiptir.

Aşağı Gediz yöresinin en büyük kenti, verimli bir ovanın merkezi olan Manisa’dır. Bağ ve bahçeleriyle ün kazanmıştır. Yörenin diğer önemli kentleri Manisa’nın en çok çekirdeksiz üzüm üreten ilçesi ve tarım ile tarıma dayalı ticaret merkezi olan Salihli ile, Ege’nin tütün pazarı olan ve yüksek kaliteli tütünleriyle tanınan Akhisar’dır.

Kendi adıyla anılan körfezin kıyısında kurulmuş olan İzmir bölgenin en büyük, Türkiye’nin 3. büyük kentidir, İzmir, sadece Ege ovalarının değil, İç Batı Anadolu, hatta İç Anadolu’nun komşu kesimleri ile Göller Yöresi ürünlerinin toplandığı bir merkezdir. Bu yönüyle hinterlandı en geniş limanlarımızdandır. Türkiye ihracatında % 40’lık payı ile 1. sırayı alır.

Küçük Menderes Ovası’nın en önemli kentleri, tarım, ticaret ve sanayi merkezi olan Ödemiş ile, yazlık turizm merkezi olan Kuşadası’dır. Efes ile Selçuk, antik kalıntılarıyla turist çeken merkezlerdendir. Büyük Menderes Ovası’nın en büyük kenti olan Denizli, tarıma elverişli bir ovada yer alır. Birçok sanayi tesisine sahip olan kent, yakınındaki (17 km) Pamukkale sayesinde canlı bir turizm etkinliği içindedir. Aydın ve Nazilli Büyük Menderes Ovası’nın orta kesiminde yer alan başlıca merkezlerdir. Her ikisinde sanayi ürünleri ve bu ürünleri işlemeye yönelik fabrikalar yaygındır.

Büyük Menderes Ovası’nın aşağı kesiminin tek kenti; pamuk, tütün, susam gibi ürünleri, geniş zeytinlikleri ve incirlikleri olan Söke’dir. Menteşe yöresi, Bölümün en engebeli alanıdır. Yöre, genelde dağlıktır. .Kıyı kesimi oldukça girintili ve çıkıntılıdır. Menteşe yöresi, Türkiye’nin en az nüfuslanmış yerlerindendir. Yeteri kadar yağış aldığı hâlde, yer şekillerinin tarıma elverişli olmayışı nedeniyle az nüfuslanmıştır. Başlıca kentler Muğla, Milas ile önemli birer turizm merkezi olan Bodrum ve Marmaris ‘tir.

Bu yöredeki günlük ormanlarından elde edilen sığla yağı, parfümcülükte kullanılır. Bölümün en önemli yeraltı kaynakları demir, linyit, krom, zımpara taşı, cıva, manganez ve amyanttır. Kemer, Demirköprü ve Adıgüzel hidroelektrik santrallerinden önemli miktar elektrik enerjisi üretilir. Yatağan (Muğla) ve Soma’da linyitten elektrik üreten termik santraller vardır.

B – İÇ BATI ANADOLU BÖLÜMÜ

İç Batı Anadolu, Ege Bölümü ile İç Anadolu arasında yer alır. Bölümün yer şekillerinin ana yapısını kuzeybatı-güneydoğu doğrultulu birkaç dağ sırası ile geniş platolar oluşturulur. Genelde platolar çok geniş yer kaplar. Bölümün iklimi, karasallık gösterir. Kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. Donlu günlerin sayısı fazladır.

İç Batı Anadolu, Ege Bölümü’ne oranla az nüfuslanmıştır. Kentli nüfus oranı düşüktür. Diğer bölgelere nüfus gönderen bölümün başlıca kentleri Kütahya, Afyon ve Uşak’tır. Tarıma elverişli toprakların az olduğu bölümün başlıca ürünleri tahıl, şekerpancarı ve haşhaştır. Bağcılık ve meyveciliğin del yaygın olduğu bölümde en çok küçükbaş hayvan yetiştirilir. Uşak, Kula, Demirci, Gördes, Simav ve Eşme’de halıcılık geleneksel geçim kaynağıdır.

İç Batı Anadolu, en eski çağlardan beri yurdumuzun Ege kıyılarına; Ege kıyılarının Anadolu’ya açılan kapısı durumundadır. Bölümün en yaygın yeraltı zenginliği linyittir. Tavşanlı, Tunçbilek, Seyitömer ve Değirmisaz’da kaliteli linyit yatakları vardı Seyitömer ve Tunçbilek’te linyite dayalı termik santraller kurulmuştur. Bölümün önem li bir yeraltı kaynağı da kromdur.

BÖLGENİN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ YERİ

Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi’nden sonra yurdumuzun en gelişmiş yeridir. Türkiye milli gelirinin yaklaşık % 20’si bu bölgenin payına düşer. Bölgenin verimli ovalarında, ekonomik değeri yüksek sanayi bitkileri yetiştirilir. Bölge, özellikle ihracata yönelik ürünlerde uzmanlaşmıştır.

Advertisement
  • Türkiye’de üretilen incirin ve haşhaşın çok büyük bir bölümünü,
  • Tütünün ve zeytinin yarısından çoğunu,
  • Pamuğun yarışma yakınını,
  • Üzümün üçte birini, karşılar.
  • Yurdumuzdaki zeytin ağaçlarının yarısından çoğu bu bölgededir.

Türkiye şekerpancarı, turunçgil ve tahıl üretiminin onda biri bu bölgede gerçekleştirilir. Bölgede, sebze üretimi de oldukça yaygındır.Bölge üretimi sayesinde Türkiye, dünyada,

  • • İncir üretiminde birinci sırada,
  • • Üzüm üretiminde ilk sıralarda yer alır.

Hayvansal besin üretiminin (et, yumurta, bal) önem kazandığı bölgede; dericilik de ön plandadır. Eskisi kadar önemli olmamakla birlikte balıkçılık ve süngercilik de bölgenin geçim kaynakları arasında yer alır.

Türkiye’de iyi cins linyitin büyük bir kısmı buradan çıkarılır. Isınma ihtiyacının giderilmesinin yanı sıra, elektrik üretiminde de linyitten yararlanılmaktadır. Termik santralleri ve çeşitli hidroelektrik santralle-riyle bölge, Türkiye elektrik üretimine önemli ölçüde katkıda bulunur.

Bölgenin kuzey kesiminde çıkarılan zımpara taşının tamamına yakını ihraç edilir. İzmir’in yakınındaki Çamaltı Tuzlası’nda denizden tuz elde edilmektedir. Türkiye tuz ihtiyacının yaklaşık yarısını burası karşılar. En büyük rafinerilerden biri olan Aliağa Rafinerisi bu bölgededir. Sanayi mallarının % 20’den fazlasını bu bölge gerçekleştirir.

Pamukkale resmi

BÖLGENİN TÜRKİYE TURİZMİNDEKİ YERİ

Ege Bölgesi’nin, özellikle kıyı kesiminin çok büyük bir turizm potansiyeli vardır. Çünkü burası çok zengin tarihi değerlere ve olağanüstü doğal güzelliklere sahiptir. Ege kıyılarındaki koyların kenarlarında çok sayıda tatil köyü, tatil sitesi, otel, motel, kamping vb. turistik tesis kurulmuştur.

Bölgenin güney kıyılarındaki koylarda yat turizmi gelişmiştir. Özellikle “mavi yolculuk” diye bilmen yat gezileri yerli ve yabancı turistlerin yoğun ilgisini çekmektedir. Önemli turizm merkezlerinden biri de eşsiz travertenleri, tarihi kalıntıları ve modern konaklama tesisleriyle Pamukkale’dir.

Ege Bölgesi, şifalı kaynakların en çok olduğu bölgelerimizden biridir. Hemen her ilinde kaplıca ve içmeceler vardır. Her yıl 20 Ağustos ile 20 Eylül tarihleri arasında Kültürpark’ta açılan İzmir Uluslararası Fuarı da ticaret ve turizm açısından bölgeye önemli bir canlılık sağlamaktadır.


Yorum yapılmamış

Leave A Reply