Gagne’nin zihinsel gelişim kuramı nedir, özellikleri nelerdir? Gagne’nin zihinsel gelişim aşamaları, öğrenme hiyerarşisi hakkında bilgi.
Gagne’nin Zihinsel Gelişim Kuramı
Gagne de zihinsel gelişim ile ilgilenen bir diğer kuramcıdır. Gagne’ye göre çocuk dünyaya gelirken verilecek olan her şeyi almaya hazır halde gelir yani doğuştan bir donanımla gelir. Daha sonraki zihinsel gelişimi de bu doğuştan donanımla elde ettiği deneyimlerinin birikimine bağlı olarak ortaya çıkar. Onun için tüm bilgilerin kaynağı deneyimdir. Bu deneyimler yolu ile birey basitten karmaşığa doğru bir sıra ile zihinsel gelişimine devam eder. Gagne öğrenme ve düşünmeyle İlgili görüşlerini açıklarken, sekiz farklı adımda gerçekleştiğini söylediği öğrenmenin en son ve en istenen adımının problem çözme adımı olduğunu söylemektedir. Ona göre problem çözme aşamasına ancak daha önceki yedi adım geçilerek ulaşılabilir ve bu aşama düşünme sürecinde nitelik ve nicelik açısından ulaşılması en zor, ancak ulaşılması en çok istenen aşamadır.
Gagne’nin Zihinsel Gelişim Aşamaları
• İşaret Öğrenme
Bu düzeydeki birey, uyarıcılara tepki vermeyi öğrenmiştir. Yani bu öğrenme ancak tepkisel koşullanma düzeyinde basit bir öğrenmedir.
• Davranım Uyarıcı İlişkisini Öğrenme
İkinci düzeydeki birey, uyarıcı ile davranım arasında bağ kurarak öğrenir yani aslında edimsel (operant) koşullanma yoluyla öğrenmektedir.
• Zincirleme
Bu düzeydeki öğrenmede ise uyarıcı davranım arasındaki ilişkiyi, belli bir sıra ile öğrenme esastır.
• Sözel Bağ Kurma
Bu öğrenme kelimeler ile anlamları arasında ilişki kurmayı esas alır yani kelimeler ve onların anlamlarını öğrenme bu basamak için temel öğrenmedir.
• Ayırt Etmeyi Öğrenme
Çeşitli uyarıcılar arasındaki farkı öğrenme ve buna bağlı olarak farklı uyarıcılara farklı tepkiler verme.
• Kavram Öğrenme
Bu tür öğrenmede ise birbirine benzer özellikleri olanlardan bir grup oluşturma ve belli ölçülere göre obje, olay ve nesneleri gruplayabilme temeldir.
• İlke Öğrenme
Yol gösterici olan ve problem çözmeyi kolaylaştıran bilgileri edinme ile ilgilidir.
• Problem Çözme
Öğrenilen ilkeleri kullanarak karşılaşılan problemleri çözmeye işaret etmektedir.
Gagne’nin Öğrenme Hiyerarşisi
Gagne bilişsel süreç olan öğrenme sürecinin daha iyi anlaşılabilmesi için öğrenme sonucunda açığa çıkan öğrenme ürünlerini İncelemiş ve yeni bir sınıflama geliştirmiştir. Bu sınıflamaya göre öğrenme ürünleri basitten karmaşığa doğru dört farklı kategoriye ayrılabilir. Bunlar;
1. Ayırt etmeyi öğrenme
2. Kavram öğrenme
3. ilke öğrenme
4. Problem çözme kategorileridir.
Örneğin bir kişinin karşılaştığı bir sorunu (mesela bir matematik sorusunu) çözmek için yapması gerekenleri öğrenmesi söz konusu ise önce sorunun diğerlerinden hangi açıdan farklı olduğunu görmesi, sorunun çözümü için elde olanları ve olmayanları ayırt etmesi gerekir. Sonra sorunun çözümü ile ilgili bilgileri (ya da diğer bir ifade İle kavramları) öğrenmesi gerekir. Daha sonra da sorunun çözümü ile ilgili ilkeleri öğrenir ve bu ilkeleri sorunun çözümünde kullanır böylece çözüme ulaşır.
Kaynak – 2
GAGNE’NİN ZİHİNSEL GELİŞİM KURAMI
* Gagne’ye göre çocuk öğrenme adına doğuştan bir donanımla dünyaya gelir. (Kendisine verilecek olan her şeyi almaya hazır hale gelir.) Daha sonra ki zihinsel gelişimi de bu doğuştan getirdiği potansiyelle, yaşam süresince elde ettiği deneyimlerinin birikimine bağlı olarak ortaya çıkar. Onun için tüm bilgilerin kaynağı, deneyimlerdir. Bu deneyimler, bireyin zihinsel gelişimine katkı sağlar.
* Gagne’ye göre zihinsel gelişimin aşamaları
1. İşaret öğrenme
Bireyin uyarıcılara tepki vermeyi öğrendiği aşamadır, (klasik şartlanma yoluyla)
2. Uyarıcı-davranış ilişkisini öğrenme
Birey, uyarıcı İle davranış arasında bağ kurarak öğrenir. (Edimsel koşullanma yoluyla öğrenme)
3. Zincirleme
Birbirini takip eden(izleyen) etkinliklerin öğrenilmesidir.
4. Sözel bağ kurma
Bireyin kelimeler ile anlamları arasında ilişki kurduğu aşamadır.
5. Ayırt etmeyi öğrenme
Uyarıcılar arasındaki farkı öğrenme ve buna bağlı olarak farklı uyarıcılara farklı tepkiler vermedir.
6. Kavram öğrenme
Bireyin birbiriyle ortak özellikte olan uyarıcıları gruplandırmasıdır.
7. İlke öğrenme
Problem çözmeyi sağlayan ilkelerin öğrenildiği aşamadır.
8. Problem çözme
Daha önce ifade edilen tüm ilkeleri kullanarak karşı karşıya kalınan problemleri çözmeye işaret eder. Bu aşama düşünme sürecinde en zor, ancak ulaşılması en çok istenen aşamadır.
* Gagne’nin öğrenme hiyerarşisi
Gagne’nin hiyerarşik anlayışına göre öğrenme ürünleri dört farklı kategoriye ayrılabilir. Bunlar; (basitten karmaşığa doğru gider)
1. Ayırt etmeyi öğrenme
2. Kavram öğrenme
3. İlke öğrenme
4. Problem çözmeyi öğrenme
Örneğin; bir kimya sorusunu çözmek için çaba gösteren birey, öncelikle sorunun diğerlerinden hangi açıdan farklı olduğunu görmesi gerekir. Ardından sorunun çözümü ile ilgili bilgileri – kavramları – öğrenmesi, sonra sorunun çözümü ile ilgili ilkeleri öğrenir. En nihayetinde ise söz konusu ilkeleri sorununun çözümünde kullanır ve böylece çözüme ulaşmış olur.
