İbrahim Şinasi kimdir? İbrahim Şinasi hayatı, biyografisi, eserlerinin kısa özetleri, eserleri hakkında bilgi.
İbrahim Şinasi; şair ve yazar (İstanbul 1826-ay.y. 1871). Babasını yitirdiği zaman (1828) iki yaşlarında olduğu için anasının ve yakınlarının gözetiminde büyüdü, mahallesinin okulunda öğrenime başladı. Ortaöğretim kurumları bulunmadığı için çocuk yaşta Tophane Kalemi’ne memur oldu, yetim çocuklara gösterilen ilgi ve sevecenlikle oradaki büyüklerinden çeşitli dersler aldı (Arapça, Farsça, kitabet). Fransızca öğrenmek fırsatını buldu. Fransa’da maliye öğrenimine gönderildi (1849). Yurda döndüğü zaman Meclis-i Maarif üyeliğine getirildi (1853-1854). Gazetecilik yaşamına Agâh Efendi’nin (1832-1885) sahipliğindeki Tercüman-ı Ahval gazetesindeki ortaklığıyla girdi (21 Ekim 1860), yirmi altıncı nüshada çıkan bir anlaşmazlıkla buradan ayrılınca kendi gazetesinin hazırlıklarına girişti ve Tasvir-i Efkâr’ı çıkarmaya başladı (27 Haziran 1862). Meclis-i Maarifte ki görevinden ayrılmak zorunda kalınca (1863) yalnız gazetecilik ve kitap basımıyla geçindi, yalnızlık köşesine çekildi, matbaasıyla ilgilendi, bir beyin uru yüzünden öldüğü belirtilir (13 Eylül).
Tanzimat Edebiyatı’nda sanat gücünün yetersizliğine karşın bütün başlangıçlar Şinasi’den çıkar; Şinasi hemen her şeyin ilk ve doğru örneklerini verir. Dil yalınlaşmasının ve düşünce nesrinin (düzyazı), gazete yoluyla çoğunluğa açılan edebiyatın, Batı tiyatrosunun yerli geleneğe yaslanmış ilk doğru örneğinin, folklorlarıyla halka yönelmenin, devlet ve hükümet karşısında bağımsız bir yazarlık kişiliğinin gücüne kavuşan yeni edebiyatçılık görevinin bütün örnekleri Şinasi’dedir.
Basılan ilk eseri Tercüme-i Manzurae’dir (1859). Şair Evlenmesi adlı tek perdelik oyununu ilkin Tercüman-ı Ahval’de tefrika ettirdi (2-5. sayılar; kitap olarak basımı 1860). Şiirlerinden seçmeler {Münhehabat-ı Eş’âr), 1862′ de çıktı. Atasözleri derlemesi ilkin 1863’te basıldı: Durub-i Emsâl-i Osmaniye.
Başlıca eserlerinin özetleri
Durub-ı Emsâl-i Osmaniye, (Osmanlı Atasözleri). Yazarın halkbilim (folklor) araştırması, atasözleri derlemesi (1863). Halk kaynaklarına ve dil yalınlaşmasına yönelişin ilk ürün olan eserde, 1.500 atasözünün yanı sıra 30 kadar deyim ve kullanım örnekleri vardır. ikinci basımında (1870) örnek sayısı 2.500’e çıkar. Şinasi’ni ölümünden sonra Ebüzziya Tevfik, 1.504 atasözü ve bir son deyiş ekleyerek üçüncü kez bastırdı (1887).
Şair Evlenmesi, yazarın bir perdelik komedisi. Türk Edebiyatı’nda ilk tiyatro örneği sayılır. İlkin Tercüman-ı Ahval gazetesinde tefrika edildi (1860. sayı 2-5), aynı yıl kitaplaştı. Yazarının ‘bililtizam lisan-ı avam üzre kaleme alınmış işbu komedya oyunu’ notunu taşıyan eser, tiyatro eserlerinin halkın konuşma diliyle yazılması gerektiğini belirtir. Kişiler kendi bilgi, görgü, deneyimlerine göre konuşturularak dilce bir gerçekçiliğe ulaşılmış; Arapça ve Farsçadan alınmış bazı sözcükler onları benimseyemeyen halkça bozuk olarak söyletilmiştir. Bir yerde ortaoyunu tekniğine de uyan eser, Molière komedilerinden de izler taşır. Konu, karşı evde yaşadığını bildiği güzel bir kızla (Kumru) evlenme dileğinde bulunan şairin (Müştak Bey), aracılarla (Ziba Dudu, Habbe Kadın) sağlamak istediği sonucu yönelmişken karşılaştığı tuzağı sergiler. Nikâhı kıyan (Ebüllaklakatü’l-Enfi) imamın da katıldığı bir oyunla çirkin ve evde kalmış abla gerdeğe konulmak istenir (Sakine Hanım). İşin ayırdına varan Müştak Bey, mahallesinin ortak tanıklığıyla (Batak Ese, Atak Köse, çöpçü ve bekçi) suçlanırken Müştak’ın arkadaşı işbilir Hikmet Bey ortaya çıkar, uygun bir bahşiş rüşvetiyle imamı gerçeği söylemeye yöneltir; görmeden, görüşmeden evlenmenin, vekâlet yöntemiyle nikâh kıydırmanın sakıncalarını eleştiren eser, ilk töre komedisine örnektir.
