Karbonhidrat nedir? Karbonhidratların yapı taşları, özellikleri, içeriği, Monosakkaritler, Disakkaritler, Polisakkaritler hakkında bilgi.
Karbonhidratların Yapısı
Karbonhidratlar, biyolojik organizmaların enerji kaynağı olarak kullanılan bir grup organik bileşiktir. Bu bileşikler, karbon, hidrojen ve oksijen atomlarından oluşur ve genellikle Cn(H2O)n formülüyle ifade edilirler. Bu formülde, n, karbonhidratın moleküler büyüklüğüne bağlı olarak değişebilir.
Karbonhidratların yapısı, monosakkaridler, disakkaridler ve polisakkaridler adı verilen üç ana sınıfa ayrılır.
Monosakkaridler
Monosakkaridler, en basit karbonhidrat formudur. Bu moleküller genellikle birbirine bağlı üç ila yedi karbon atomu içerirler. Monosakkaridlerin en yaygın örneği glukozdur. Glukoz, beş karbon atomu içeren bir halka şeklinde bulunur ve formülü C6H12O6’dır. Diğer yaygın monosakkaritler arasında fruktoz, galaktoz ve riboz bulunur.
Disakkaridler
Disakkaridler, iki monosakkarid molekülünün birleşmesiyle oluşan bileşiklerdir. En yaygın disakkaritler arasında sukroz (glukoz ve fruktoz), laktoz (glukoz ve galaktoz) ve maltoz (iki glukoz) bulunur.
Polisakkaritler
Polisakkaritler, en büyük karbonhidrat molekülleridir ve yüzlerce hatta binlerce monosakkarit molekülünün birleşmesiyle oluşurlar. Polisakkaritler, bitki hücre duvarlarında, nişasta olarak depolanan gıdalarda ve hayvanların karaciğerlerinde glikojen olarak depolanır. Selüloz, nişasta ve glikojen polisakkarit örnekleridir.
Karbonhidratlar, birbirine bağlı monosakkarid moleküllerinden oluşan kompleks yapılar oluşturabilirler. Bu yapılar, moleküllerin konumları ve bağlanma şekillerine bağlı olarak çeşitli formlarda bulunabilir. Örneğin, glikozun birleşmesinden oluşan selüloz, doğada en yaygın organik bileşiklerden biridir ve bitki hücre duvarlarının ana bileşenidir. Nişasta, bitkilerde enerji depolama olarak kullanılırken, hayvanlar glikojen olarak depolar.
Karbonhidratlar, hücrelerde enerji kaynağı olarak kullanılırken, ayrıca protein sentezi, hücre yapısı ve çeşitli biyokimyasal reaksiyonlar için de önemlidirler. Karbonhidratların yapılarındaki farklılık, onların farklı biyolojik işlevlerini yerine getirmelerine neden olur.
Kaynak 2
Karbonhidratlar, karbon, hidrojen ve oksijen taşıyan bileşiklerdir. Bu bileşiklerde oksijen ve hidrojen oranı, genellikle, sudaki oran gibidir, yani iki hidrojen atomuna karşı bir oksijen atomu olarak. Glikoz (üzüm şekeri),sakkaroz (kamış şekeri), nişasta ve selluloz, karbonhidratlar için birer örnektir.
Karbonhidratlar (ve yağlar) canlı hücrelerde normal otomobil motorlarındaki benzin gibidir. Bunlar da hayat süreçlerini devam ettirmek için gereken enerjiyi sağlayacak olan başlıca yakıt maddeleridir. Fakat bunlar sadece enerji verici de değildirler. Örneğin bitkilerde pek çok selluloz meydana gelir ve hücrelerin çeperini teşkil eder, şeker molekülleri çok defa şeker olmayan moleküller ile birleşerek glikosidleri meydana getirirler. Çiçeklere mavi, kırmızı veya mor renk veren antokiyanın pigmenti bir glikosiddir.
Karbonhidratlar başlıca üç gruba ayrılır: Monosakkaridler, disakkaridler ve polisakkaridler. Monosakkarid, glikoz gibi basit şekerlerin basit molekülleridir. Basit moleküllü iki şeker molekülü birleşecek olursa, bir disakkarid meydana gelir. Örneğin bir sakkaroz (kamış şekeri) molekülünde bir molekül glikoz ve bir molekül fruktoz (meyve şekeri) bulunur. Bir çok basit şeker molekülleri birleşecek olursa bir polisokkarid teşekkül eder. Örneğin, bir nişasta molekülü yaklaşık olarak iki yüz glikoz molekülünün bir zincir halinde birleşmesi ile meydana gelir. Selluloz da bir az değişik tarzda birbirine bağlanmış glikoz molekülleri zincirlerinden ve bu zincirler arasında da bağlantılar bulunması ile meydana gelir.
Monosakkaridlerde de başlıca iki grup vardır: Heksozlar ve pentozlar. Glikoz bir heksozdur. Molekülünde altı karbon atomu vardır. Fruktoz da bir heksozdur. Pentozlarda yalnız beş karbon atomu bulunur. Arabinoz buna bir örnektir. Bitkilerde az miktarda bulunurlar, fakat birleşerek ve diğer maddelerle biraraya gelerek polisakkaridler veya diğer bileşikler teşkil ederler. Zamk ve etli bitkilerde ve yosunlarda rastlanan peltemsi maddeler (musilaj) buna örnektir.
