Kertenkele nasıl bir hayvandır? Kertenkelelerin özellikleri, türleri, yaşam koşulları, habitatları, üremesi hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Kertenkele
Sürüngen hayvanların kelerler takımından küçük ve çevik bir hayvandır. Güneşte ısınmaktan hoşlandığı için kertenkeleye dana çok yaz günlerinde rastlanır.
Vücudu kuru bir deriyle örtülü olan kertenkelenin boyu 15-20 santim kadardır. Çok kalın olan derisi kiremit gibi üst üste binmiş ince pullardan meydana gelmiştir. Kertenkelenin sırtındaki pullar küçük, karnına rastlıyanlar iri ve geniştir. Hayvan büyüdükçe bu pullar parça parça dökülür. Buna, kertenkelenin gömlek değiştirmesi denir. Sonra zamanla dökülen pulların yerine yenisi oluşur.
Kertenkelenin dar ve uzun vücudu, baş, gövde, kuyruk ve ayaklardan meydana gelmiştir. Başı, sivridir ve kısa bir boyunla gövdeye bağlıdır. Kertenkelenin gözlerinde, kuşlarda olduğu gibi, üçüncü bir göz kapağı bulunur. Kertenkelenin ağzı geniş bir yarık gibidir. Bu ağızda ince dişler vardır, fakat bunlar çiğnemeye elverişli değildir; ancak hayvanın avını yakalayıp yutmasına yardım ederler. Kertenkelenin dili çatallıdır. Koklama sinirleri dilin üzerinde ve damakta olduğundan dilini çıkarıp ağzına hava doldurarak koku alır. Burnundan koku alamaz.
Kertenkelenin kuyruğu çok hareketlidir. Bu hayvan kuyruğundan yakalanacak olursa kuyruk kopar ve vücut, kuyruksuz olarak yoluna devam eder. Kopan kuyruğun yerine sonradan yenisi çıkar. «Organ yenilenmesi» diye adlandırılan bu olay, kertenkelenin düşmanlarından korunmasını sağlar.
Kaynak: pixabay.com
Kertenkele kuyruğunu şiddetle sağa sola çevirerek ve ayakları ile yeri sıkıca kavrayarak yürür. Sağ art ayağını öne attığında vücudu sola ve öne; sol art ayağını öne attığında vücudu sağa ve öne doğru ilerler. Kuyruk hareketleri de bu ilerleyişi kuvvetlendirince, kertenkele bir sağa, bir sola kıvrılarak hızla yol alır.
Kertenkeleler, diğer sürüngenler gibi soğukkanlı hayvanlardandır. Yazın havanın ısısı ile kanları ısınınca hareket eder; kışları uykuda geçirirler.
Kertenkeleler yumurta ile ürerler. Dişi kertenkeleler yaz başında 6 ile 10 arasında yumurta yumurtlarlar. Kuş yumurtalarına benzeyen bu yumurtalar kireçli değildir ve yumuşaktır. Dişi kertenkelenin sıcak ve nemli yerlere bıraktığı yumurtalar, sıcağın ve nemin etkisi ile gelişerek açılır ve bunların içinden küçücük kertenkeleler çıkar. Yavru kertenkeleler, yumurtadan çıkar çıkmaz hareket etmeye ve besin aramaya başlar. Kertenkeleler böcek, solucan yiyerek beslenirler. Zehirli olmadıkları için kimseye zararları dokunmaz.
Kertenkelenin bir de çok sıcak iklimli kurak bölgelerde ve bu bölgelerdeki yüksek dağlarda yaşayan lezer adlı bir cinsi daha vardır. Bunların son derece kuvvetli olan derilerinden çanta, ayakkabı ve eldiven yapılır.
Kaynak 2
Kertenkele; (Lat. Lacertus)
Kertenkeleler, tümü Eski Dünya’da yaşayan bu sürüngenler, uzun ve ince gövdeli hayvanlardır. Kuyrukları uzun, dilleri yılanlardaki gibi çatal, ince ve ileriye uzayan cinstendir. Göz kapakları hareketlidir. Bir bölümü yumurtlayıcıdır. Bir bölümünün yumurtaları karnında açılır. Genellikle böcekleri uzun diliyle avlayarak beslenir. Böceklerin yanı sıra yumuşakçaları ve soluncanları da yer. Asıl kertenkelenin 20 türü vardır. En yaygın olanı duvar kertenkelesidir.
Kaynak: pixabay.com
Bilinen türleri:
Anadolu ve İran’da yaşayan Anadolu kertenkelesi; Batı Avrupa’da yaşayan en büyük kektenkele olan benekli kertenkele; Arizona ve Yeni Meksika’da yaşayan boncuklu kertenkele; Güneydoğu Asya ile Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yaşayan çayır kertenkelesi; Güneybatı Asya ile Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yaşayan çizgili kertenkele; İspanya ile Fransa’nın güneyinde yaşayan diken parmaklı kertenkele; Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yaşayan gözkapaksız kertenkele; Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yaşayan hafif kertenkele; Amerika Kıtası’nın tropikal bölgelerinde yaşayan iki yönlü kertenkele; Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yaşayan kamamsı kertenkele; Güneybatı Asya, Güney Rusya ve Anadolu’da yaşayan küçük kertenkele; Meksika’da yaşayan önayaklı kertenkele; Avrupa’da yaşayan strauch ikiyönlü kertenkele; Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yaşayan üç çizgili kertenkele; Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yaşayan yeşil kertenkele.
Kertenkeleler, (Lat. Lacertilia)
Omurgalı hayvanlardan Sürüngenler sınıfının Pullusürüngenler takımına giren bir alt takım. Sürüngenler sınıfının çevreye en iyi uyum sağlayanlarıdır. Ağaçların üstünde, yeraltında, duvar üstlerinde yaşayabilirler. Yüzme yetenekleri vardır. Uzun ve ince olan vücutları sivri bir kuyrukla sonlanır. İyi gelişmiş olan ayakları beş parmakları çok uzundur. Vücutlarının tümü küçük parlak pullarla kaplıdır. Çoğunluğu küçük boylu olan bu hayvanlar genellikle zehirsizdir. Yumurtlayarak çoğalırlar, pek azı dışında etçildirler. Böcek, kuş yumurtası ve her çeşit omurgalı hayvanı yerler. Düşmanla karşı karşıya kaldığında gerekirse kuyruğunu koparıp kaçabilir. Bu kuyruk yeniden uzar. Geko gibi bazı tipleri parmak uçlarında bulunan çekmenler ya da yapışıcı lameller sayesinde tavan gibi ters düzlemlerde baş aşağı tutunabilirler. Kertenkelelerin en gelişmiş grubunu bukalemunlar oluşturur. Çok geniş bir grup oluşturan kertenkelelerin başlıcaları: Agamagiller, bukalemungiller, boncuklukertenkelegiller, gekogiller, iguanagiller, ikiyönlükertenkelegiller, skingiller, köryılansıgiller, özkertenkelegiller, varangiller.
