Max Horkheimer kimdir? Max Horkheimer hayatı, biyografisi, eserleri, düşünceleri, çalışmaları hakkında bilgi.
Max Horkheimer; (d. 14 Şubat 1895, Stuttgart – ö. 7 Temmuz 1973, Nürnberg, Batı Almanya), Frankfurt okulunun önde gelen temsilcilerinden Alman sosyolog ve düşünürdür.
Lise öğrenimini yarıda bırakarak bir süre babasının fabrikasında çalıştı. Daha sonra yeniden okumaya başlayarak psikoloji, iktisat ve felsefe öğrenimi gördü. Okul yılların da özellikle Kant’ın görüşlerine ilgi duydu; Nietzsche ve Marx’tan da etkilendi. 1930’da Frankfurt Üniversitesi’nde toplum felsefesi profesörlüğüne ve üniversitenin Sosyal Araştırma Enstitüsü müdürlüğüne getirildi. 1933’te Hitler’in iktidara gelmesi üzerine enstitünün çalışmalarını önce İsviçre’de, 1934’te de New York’ta Columbia Üniversitesi’nde sürdürmesini sağladı. 1944-47 arasında Amerikan Yahudi Komitesi’nin müdürlüğünü yaptı. 1949’da Almanya’ya döndükten sonra Frankfurt Üniversitesi’ne girdi ve enstitünün yeniden kurulması için çalıştı. Bir süre rektörlük de yaptıktan sonra 1959’da emekliye ayrıldı.
1920’lerde büyük ölçüde Marx’ın düşünceleri temelinde biçimlenmeye başlayan Frankfurt okulunun bakış açısını en açık biçimde yansıtan metin, Horkheimer’in 1932’de yayımladığı “Traditionelle und kritische Theorie” (Geleneksel ve Eleştirel Kuram) adlı uzun makaledir. Horkheimer bu makalede olguculuktan kaynaklanan geleneksel kuramların toplumsal araştırmalar konusundaki yetersizliğini vurgulayarak eleştirel kuramı savundu. Bilim adamının, kendisinin de toplumsal ve tarihsel etkilenme içinde olduğunu unutmadan, kendi bakış açısını sürekli irdeleyen bir tutumu benimsemesi gerektiğini ileri sürdü. Bu tutum, bazı sosyoloji görüşlerinde ortaya atıldığı gibi, değerlerden bağımsız ve nesnel değil, bilim adamının eleştiri sonucu benimseyebileceği toplumsal ve tarihsel değerlere dayalı olmalıydı. Bilim adamı toplumun dışına ve üstüne çıkmaya çalışmamak; araştırmalarında saptayacağı toplumsal yönelimleri, belirleyeceği bir bakış açısından değerlendirmeliydi.
Horkheimer ABD’de bulunduğu sırada okulun önde gelen üyelerinden T. W. Adorno ile birlikte yazdığı Dialektik der Aufklärung’da (1947; Aydınlanmanın Diyalektiği) katı ideolojik yaklaşımların kökenini 18. yüzyıl Aydınlanma düşüncesine bağladı. Her şeyden üstün tutulan usçuluğun, giderek kendi varlığını da tehlikeye düşüren bir gelişme gösterdiğini ve her bir noktası tam olarak belirlenmiş totaliter toplum bi-çimleriyle yalnızca ekonomi yasalarının egemen olduğu kapitalist sistemlere dayanak oluşturduğunu savundu.
1949’da Frankfurt okulunun çoğu üyesiyle birlikte Frankfurt’a dönen Horkheimer, eleştirel ilkelere bağlı kalmakla birlikte, savaşın da etkisiyle başlangıçtakinden daha ılımlı bir eğilim ortaya koydu. Zamanla Adorno ve Jürgen Habermas Frankfurt okulu içinde daha etkili bir konum kazandıysa da onun başlattığı Kantçı ve Hegelci geleneğin izleri kalıcı oldu.
Horkheimer’in öbür yapıtları arasında Dämmerung (1934; Batış), Eclipse of Reason (1947; Akıl Tutulması 1986), Aus der Pubertät (1947; Erginliğin İçinden) ve Kritische Theorie (1968, 2 cilt; Eleştirel Kuram) sayılabilir.
