Mütercim Rüştü Paşa Kimdir? Osmanlı sadrazamlarından Mütercim Rüştü Paşa hayatı, biyografisi, dönemi önemli olayları hakkında bilgi.
Kaynak : wikipedia.org
Mütercim Rüştü Paşa;(1811 – 1882) Osmanlı sadrazamlarındandır. Sinop’un Ayandan köyünden Hacı Hasan adında fakir bir kayıkçının oğludur. Subay çıkmış, çok iyi Fransızca öğrenip «Mütercim» lâkabıyla tanınmıştır. Derece derece yükseldi. 1859’da Abdülmecit onu sadrazam yaptı. 1878’e kadar 4 padişah devrinde 5 kere sadrazam oldu. Toplamı 25 ay tutan bir sadrazamlık hayatı vardır. En küçük bir zorlukta sorumluluk yüklenmemek için istifa etmiştir. Tecrübeli bir devlet adamı olarak tanınmasına rağmen, hiçbir işte büyük bir başarı gösterememiştir.
Abdülâziz’in tahttan indirilmesinde Mütercim Rüştü Paşa sadrazamdı. V. Murat‘ın bütün saltanatı boyunca da makamında kaldı, II. Abdülhamit‘in ilk sadrazamı oldu, bir hafta sonra azledildi. Mütercim Rüştü Paşa 71 yaşında Manisa’ da ölmüş, oraya gömülmüştür.
Erken Yaşamı
Mütercim Rüştü Paşa, 1811 yılında Ayancık kasabasında fakir bir kayıkçının çocuğu olarak dünyaya geldi. Üç yaşındayken ailesi 1814 dolaylarında İstanbul’a taşındı. İstanbul’da Rüştü Paşa yerel okul sisteminde okudu. Yaşlandıkça ordu tarafından işe alındı ve Lord Tanase adında bir adamdan eğitim aldı. Lord Tanase’nin rehberliğinde Fransızca okuma yazma ve konuşma becerisinde ustalaştı. Lord Tanase ile birlikte çalıştıktan sonra, Mütercim Rüştü Paşa’nın Osmanlı İmparatorluğu için bir varlık olduğu keşfedildi. Sultan Abdülhamit‘in gözüne çarptı. Sultan Abdülhamit, Rüştü Paşa’ya Osmanlı İmparatorluğu’nun en iyi tercümanlarından bazılarının yanında bir tercüme pozisyonu verdi. Rüştü Paşa, çevirileriyle İmparatorlukta çok iyi tanındı. En önemli tercüme metinlerinden ikisi, Fransız askeri taktikleri ve askeri eğitim kılavuzlarıydı. Bu çevirilerden sonra bir kez daha terfi ettirildi ve daha fazla batılı eseri incelemek ve tercüme etmek için İngiltere’ye gönderildi. Rüştü Paşa, daha sonra Tanzimat reformları için baskı yapacak olan reformist meslektaşlarına benzer batılı fikirlerle çevriliydi.
Askeri Kariyeri
1839’da 28 yaşındayken Albay rütbesine terfi etti. Rüştü Paşa askeri kariyerine devam etti ve 1843’te askeri konseyde lider oldu. 1853’te 42 yaşında görevinden istifa edene kadar yeteneklerini orduya kazandırmaya devam etti. Şam Valiliğine aday gösterildi, ancak Rüştü Paşa görevi reddetti. Hatta Mehmet Ali Paşa ile çalışmaktan kaçınmak için diğer hükümet pozisyonlarını bile reddetti.
Abdülmecid’in saltanatı sırasında : 24 Aralık 1859 – 28 Mayıs 1860
24 Aralık 1859’da Mütercim Rüştü Paşa, ilk kez Sultan Abdülmecit’in Osmanlı İmparatorluğu Sadrazamı olarak atandı. Rüştü Paşa, Osmanlı hükümetinin politikasıyla ilgili olarak sürekli iç çatışmalara karıştı. Rüştü Paşa ile Mehmet Paşa arasında ve işleri Rüştü Paşa’dan farklı yapmak isteyen diğer yetkililer arasında kayda değer bir sürtüşme vardı. Bu iç dram, Rüştü Paşa’nın Sadrazamlık makamını çok uzun süre tutmasını zorlaştırdı ve 28 Mayıs 1860’ta değiştirildi. Bu benim için Rüştü Paşa’nın hizmetinde bir motif olmaya devam edecek; tartışmalı bakış açıları ve güçlülüğü, Osmanlı İmparatorluğu’nun Sadrazamı olarak diğer kısa ömürlü dönemlere yol açacaktır. Osmanlı İmparatorluğu’nun Sadrazamı olarak ilk stresli hizmetinden sonra, Rüştü Paşa, 1860 yılında Berlin’e bir gezi yaptı. Berlin’i ziyaret ettikten kısa bir süre sonra Paris’i ziyaret etti ve hatta diğer Avrupa ülkelerini gezdi. 1861’de Rüştü Paşa İstanbul’a
Abdülaziz’in saltanatı sırasında : 5 Haziran 1866 – 11 Şubat 1867
5 Haziran 1866’da Rüştü Paşa, hükümetin reform karşıtı muhalefetine rağmen kariyerinde ikinci kez Osmanlı İmparatorluğu’na Sadrazam olarak atandı. Rüştü Paşa, Sadrazamlık koltuğu için Hükümetteki rakiplerini yenmesine rağmen, reforma karşı iç direniş, 11 Şubat 1867’de ikinci kez Sadrazamlık koltuğundan çıkarılmasına yol açtı.
Abdülaziz’in saltanatı sırasında : 19 Ekim 1872 – 15 Mart 1873
19 Ekim 1872’de Sultan Abdülaziz, Rüştü Paşa’yı artık siyasi yönelimli kariyerinde üçüncü kez Sadrazam olarak atadı. Bu dönem kısa sürdü ve sadece yaklaşık dört ay sürdü. Rüştü Paşa, reformist görüşleri nedeniyle bir kez daha görevden alındı. Bu süre zarfında imparatorluğun içinde isyanlar ve ayaklanmalar oldu. Öğrenciler gösteriler yapıyor ve reformist idealleri yayıyorlardı. Sivil kargaşa ve huzursuzluk, Rütü Paşa’nın 12 Mayıs 1876’da ilk dönemi için Osmanlı İmparatorluğu’nun Sadrazamı olarak bir kez daha atanmasına yol açtı. Bu, reformistleri yatıştırmak ve huzursuzluğu istikrara kavuşturmak için yapıldı. Ancak bu, Sultan Abdülaziz’i kurtarmadı, 30 Mayıs 1876’da nazırları tarafından öldürüldü. Padişahın suikastı İntihar olarak gösterildi.
V. Murat ve II. Abdülhamit döneminde : 12 Mayıs 1876 – 19 Aralık 1876
Abdülaziz’in tahttan indirilmesinden sonra Osmanlı İmparatorluğu yetkilileri V. Murad’ı yeni padişah olarak atadılar. Sultan V. Murad gençti ve Tanziamat reformlarının fikirlerinden büyük ölçüde etkilenmişti. Sultan V. Murad, Fransız ve diğer Batı kültürlerinden de büyük ölçüde etkilenmiştir. Rüştü Paşa, Sultan V. Murad döneminde Sadrazamlık görevine devam etti. Sultan V. Murad’ın bir anayasa geçirmesi gerekiyordu. Ancak Rüştü Paşa’nın desteğine rağmen V. Murad reformları geçememiş ve yerine kardeşi Sultan II. Abdülhamit geçmiştir. II. Abdülhamit, Rüştü Paşa tarafından tercih edilmedi. Rüştü Paşa, II. Abdülhamit’in hükümet işlerine müsamaha göstermemesi ve odaklanmaması konusunda hemfikir değildi. II. Abdülhamit’i “hastalık” iddiasıyla bir konferans toplantısını atlamakla yüzleştirdi. Rüştü Paşa, Sultan II. Abdülhamit’e hoşgörü göstermediği için 19 Aralık 1876’da 65 yaşında Sadrazamlık görevinden istifa etti. II. Abdülhamit iktidarı merkezileştiriyor ve yapılan reformları ortadan kaldırıyordu. II. Abdülhamit iktidarı hükümetten aldı ve anayasayı askıya aldı.
II. Abdülhamid saltanatı sırasında : 28 Mayıs 1878 – 4 Haziran 1878.
Rüştü Paşa, 28 Mayıs 1878’de beşinci ve son dönemi için atandı. Hemen eski Sultan Abdülaziz’e yapılan son suikastı araştırmaya başladı. Birkaç suçlamada bulunduktan ve suikast soruşturmasını sürdürdükten sadece bir hafta sonra görevden alındı. Suçlamalarını yaptıktan sonra Osmanlı İmparatorluğu mahkemesinde yargılandı. Sultan II. Abdülhamid, Rüştü Paşa’yı ömür boyu sürgüne mahkûm etti. Mütercim Rüştü Paşa, 27 Mart 1882’de sürgüne mahkûm edildikten kısa bir süre sonra Manisa’da sinir sistemi hastalığından 71 yaşında öldü. Cenazesi Hatuniye Camii’nin bahçesine defnedildi.
