Osmanlı Padişahı, Osmanlı İmparatorluğunun kurucusu Osman Gazi’nin hayatı, biyografisi, dönemi, devletin kuruluşu hakkında bilgi.
OSMAN GAZİ (1258-1324)
Osmanlı devletinin kurucusu ve ilk hükümdarıdır. «Osman Gazi» diye ünlüdür. Sonradan ilk padişah sayılmışsa da, hayatında yalnız «bey» (prens) unvanıyla yetinmiştir. Ertuğrul Gazi’nin oğludur. Ertuğrul, Oğuzlar’ın Kayı boyuna mensup bir aşiretin beyiydi. Konya’ daki Selçuklu Sultanı onu kuzeybatı Bizans «uc»unu (sınırını) gözlemekle görevlendirmişti. Osman Gazi’nin doğum tarihi olarak verilen tarihlerin en inandırıcısı 1258’dir. 1281 ‘de, 23 yaşında, babasının ölümü üzerine «uc beyi» olarak Söğüt’te tahta çıktı. Bu sıralarda beylik 3.000 km2 (bugünkü İstanbul ilinin yarısı) kadar bir topraktan ibaretti.
Osman Bey 1291’de Karacahisar’ı, 1299’da Bilecik’i, Yarhisar’ı, İnegöl’ü, Pazarcık’ı aldı. XIV. yüzyıla girerken, beyliğinin sınırlarını 5.000 km2’ye çıkarmıştı. Bizans tekfurlarından (derebeylerinden) birçok yerler alınıyor, böylece, Türk-İslam sınırı, yavaş yavaş kuzeybatıya, Marmara’ya doğru genişliyordu. Osman Bey’in Domaniç Yaylası’ndan atlayıp denize kavuşmak azmi kesindi. Sakarya ırmağının bütün güneyini ele geçirdikten sonra, Marmara’ya 50 km. kadar yaklaşıldı. 2 yüzyıl önce Selçuklu Süleymanşah’ın erişmiş olduğu Marmara kıyıları, Osman Gazi’nin yakın ufku haline gelmişti.
Domaniç Meydan Savaşı
Osman Bey, 1288 Domaniç Meydan Savaşı’nda birleşik Bizans tekfurlarını yendi. Sakarya Suyu üzerinde kesin egemenliğini kurdu; bu vuruşmada, kardeşleri Gündüzalp’la Sarıbatı Savcı Beyler şehit oldular. Aynı yıl Yarhisar tekfurunun 13 yaşındaki kızını ele geçirdi, «Nilüfer» adını verdiği bu genç kızı, henüz çok genç yaşta bulunan oğlu Orhan Bey’le evlendirdi.
Osman Gazi 1308’de Lefke’yi (bugünkü Osmaneli), Akhisar’ı, Geyve’yi, 1313’te İnegöl Akhisarı’nı aldı. Daha 1301’de Yenişehir’i, 1302’de Koyunhisarı’nı ele geçirmişti. Son yıllarında bütün askeri işlerini veliahdi Orhan Bey’e bıraktı. 1324 şubatında Orhan Bey tahta geçtiği zaman, Osmanlı Beyliği 8.000 km2 idi; Atranos’la, yıllardan beri kuşatılan Bursa da düşmek üzere bulunuyordu
I. Osman’ın saltanat tarihine başlangıç olarak, babasının yerine geçtiği 1281 yılı gösterilebilirse de, asıl bağımsız bir hükümdar olduğu tarih 1299’dur; çünkü o yıl, Anadolu Selçuklu hükümdarı III. Alâettin, İlhanlı hükümdarı Ahmet Gazan’a yenilip öldürülmüş, böylece, Anadolu Selçuklu Devleti fiilen çökmüştür. Bununla birlikte, Osman Gazi, gene resmen Selçuklular’a bağlı kalmış, tam anlamıyla bağımsızlığını, 1308’de, son Selçuklu hükümdarı II. Mesud’un ölümü üzerine kazanmıştır. Tarihlerimizde 1299 yılı I Osman’ın asıl saltanat başlangıcı, aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin kuruluş tarihi kabul edilir
Yeni Devletin Kuruluşu
Yeni devletin başkenti I. Osman’ın babası Ertuğrul Gazi zamanında Söğüt’tü. Osman Gazi zamanında başkent önce Karacahisar, sonra Yenişehir oldu. Osman’ın oğlu Orhan Gazi zamanında da başkent Bursa’ya alındı.
Osman Gazi, 43 yıl tahtta kalmıştır ki, Kanuni’den sonra tahtta en çok kalan Osmanlı padişahıdır. Ölümünde 66 yaşındaydı. Bununla birlikte, 1324 şubatında, tahtı oğluna bırakıp daha iki yıl yaşadığı da rivayet edilir. Vasiyeti üzerine cenazesi Söğüt’ten Bursa’ya getirildi, oradaki türbesine gömüldü. Osman Gazi, Ömer Bey’in kızı Malhun Hatun ve Şeyh Edebalı’nın kızı Bala Hatun’la evlenmişti; ilkinden Orhan Bey, ikincisinden Alâettin Bey doğmuş, daha başka oğulları, kızları da olmuştur.
Osman Gazi, tarihin büyük bir imparatorluğuna adını verdiği gibi, bu imparatorluğun başındaki hanedan da onun adıyla anılmıştır.
Kaynak 2
Osman Gazi Dönemi
Osman I. (OSMAN GAZİ, OSMAN BEY), Osmanlı Devleti’nin kurucusu ve devlete adı verilen ilk hükümdar (Söğüt 1258 – 1326). Padişahlık dönemi: 1299-1326. Babası Ertuğrul Gazi, annesi Halime Hatun’dur.
Oğuzların Bozok kolundan Kayı Boyu’ na bağlı olan Osman Gazi’nin aşireti Anadolu’da Söğüt yöresine yerleşti. Babasının ölümü üzerine de boyun beyi oldu (1281). Ahi şeyhi Edebali’nin kızı Mal (Mahun) Hatun ile evlendi. Bu eşinden, kendinden sonra beyliğin başına geçecek olan Orhan Bey doğdu. Osman Bey önceleri Bizans tekfurlarıyla iyi ilişkiler kurdu. Uygun zamanda İnegöl tekfuru üzerine yürüdü ve onu Ermeni Derbendi’nde (Pazaryeri) yenilgiye uğrattı (1284). Savaştan sonra İnegöl’ün yakınlarındaki Kolaca (Kolça) Kalesi Osmanlıların eline geçti. İnegöl tekfuru, Karacahisar tekfuruyla birlikte Osman Bey’in üzerine yürüdüler. Domaniç yakınlarındaki Erice (Ekizce) savaşını da Osmanlılar kazandı. Bu savaşta ağabeyi Savcı Bey öldü (1288).
Osman Bey, İnegöl Kalesi’ni ele geçirdi. Anadolu Selçuklu Sultanı II. Mesut, Osman Bey’in Bizans sınırında gösterdiği başarıyı kutlayarak sancakla birlikte bağımsızlık simgesi olan tuğ, alem, kılıç ve gümüş takımlı bir at gönderdi. Böylece Osmanlı Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti’ne bağlı bir beylik durumuna geldi. Karacahisar ile Yarhisar tekfurlarının Osman Bey’in üzerine yürümeleri, Karacahisar’ın Osmanlıların eline geçmesiyle sonuçlandı (1291). Sakarya Irmağı aşılarak kuzeyindeki topraklara akınlar düzenlendi. Osman Bey, sürekli gelen konar-göçerleri, ele geçirdiği bölgeleri yerleştirdi. Yakın dostu Harmankayası tekfuru Köse Mihal durumu Osman Bey’e bildirince Bizanslıların düğün alayını bastılar ve düşmanı yenilgiye uğrattıkları gibi, Yarhisar tekfurunun kızı Holophira’yı (Nilüfer) da oğlu Orhan Bey ile evlendirdi. Daha sonra Bilecik, ertesi gün de Yarhisar kuşatıldı ve ele geçirildi. Turgut Alp komutasındaki kuvvetler de İnegöl’ü Osmanlı topraklarına kattı (1298).
Bağımsızlığın İlanı
İlhanlıların Anadolu istilaları sırasında birçok göçebe aşiretle bazı ünlü komutanlar Osman Bey, 1299’da bağımsızlığını ilan etti. Yönetimi altında bulunan kent ve kaleleri örgütledi. Çeşitli yerlere kadılar, subaşılar ve öteki görevlileri atadı, yeni alınan yerlere de sipahiler gönderdi. Kendi ailesini Şeyh Edebali ile birlikte Bilecik Kalesi’ne yerleştirdi. Yenişehir ve Yundhisar ele geçirildikten sonra Köprühisar’a akın yapıldı. Kendisine karşı Bizanslı tekfurlarla işbirliği yaptığı ileriye sürülen amcası Dündar Bey’i okla öldürdü. Tehlikenin büyüdüğünü gören tekfurlar Osmanlı Beyliği’nin üzerine yürüdülerse de İzmit yakınlarındaki Bophaeon (Koyunhisarı) Kalesi’nin önünde yapılan savaştı düşman yenilgiye uğradı. Bu çatışmada Osman Bey’in öteki ağabeyi Gündüz Alp ile yeğeni Aydoğu’nun yanı sıra büyük kayıplar verildi.
Kestel ve Bednos tekfurları da savaşta öldürüldü. Bu ayada Harmankayası tekfuru Köse Mihal Müslümanlığı kabul ederek Abdullah Mihal adını aldı. Bu katılmayla daha da güçlenen Osman Bey, Lefke, Mekece, Geyve ve Akhisar kelelerini de ele geçirdi (1313), 1314’te Bursa’yı kuşattı. Osmanlılar kısıtlı olanaklarla kalenin ele geçirilmeyeceğini anlayınca Bursa surlarının hemen yanına iki palanga yapıldı. 1317’de Bizans’a karşı yeni bir harekâta girişildi. Akyazı ve izmit çevresi ele geçirildi. Bu harekâtın ardından yaşlı ve hasta olan Osman Bey, son birkaç yılını Yenişehir’ de geçirdi. Bundan sonra askeri harekâtı oğlu Orhan Bey yönetmeye başladı. Orhan Bey 1321’de Mudanya’yı aldı. Çevrede karşı koyacak güç kalmadığı için yeniden Bursa üzerine dönüldü. 1326’da Bursa’mn ele geçirilmesinden birkaç gün önce Osman Bey öldü. Cenazesi önce Söğüt’e, Bursa’nın alınmasından sonra da vasiyeti üzerine adına yaptırılan Gümüşlü Kümbet’e gömüldü. Yerine oğlu Orhan Bey geçti.
