Osmanlı Devletinde eğitim ve öğretim kurumları, Osmanlı eğitim ve öğretim anlayışının günümüz eğitim sistemi ile karşılaştırması.
Osmanlı Devletinde Eğitim ve Öğretim Kurumları
İç ve dış siyasetinde dinin kuvvetli etkisi altında bulunan Osmanlı devletlerinde, eğitim ve öğrenim işleri de dine dayanıyordu.
Osmanlı devletinin en önemli öğretim kurumları medreselerdi. Padişahlar, vezirler, zenginler, yaptıkları camilerin yanlarında bir de medrese yaptırırlardı. Bunların en büyükleri İstanbul’da Fatih ve Süleymaniye camilerinin yanlarında bulunan ve aynı adlarla anılan büyük medreselerdi. Bu medreseler, zamanlarının birer üniversite niteliğinde idiler.
XV, ve XVI. yüzyıllarda çok önemli birer bilim kurumu olan bu iki medrese, XVII. ve XVIII. yüzyıllarda eski değerlerini kaybetmişlerdi.
Medresede başlıca din dersleri okutulurdu. Bundan başka tıp, astronomi, matematik, felsefe ve edebiyat dersleri de gösterilirdi. Medrese öğrenimi çok uzun ve yorucuydu. Bu uzun öğrenim devresinde öğrenciler, medreselerdeki hücrelerde yatar, camilerde müderrislerin (profesör) derslerini dinlerlerdi. Hemen her medresenin yanıbaşmda bulunan imarethanelerden aşevleri) de karınlarını doyururlardı. Padişahlar ve medreseleri kuran kimseler, bu okulların bütün masraflarına karşılık olmak üzere arazi, han, dükkân, hamam gibi gelir getiren vakıflar yaparlardı. İmparatorluk içindeki camiler, medreseler, imarethaneler hep vakıflarla yaşarlardı.
(Medreselerden başka yalnız devlet memuru yetiştirmek üzere sarayda kurulmuş Enderun denilen özel bir okul daha vardı. Buraya devşirme çocukların yakışıklı ve zeki olanları alınır; kendilerine özel öğrenim verildikten ve önce sarayda padişah hizmetinde çalıştırıldıktan sonra devlet memurlukları ile taşraya çıkarlardı. Bunlar zamanla ilerleyerek devletin en yüksek memurluklarına kadar yükselirlerdi. Tarihte adlarını öğrendiğimiz birçok devlet adamları Enderundan yetişme kimselerdi. Örneğin, Sokollu Mehmet Paşa bunlardan birisidir.
Osmanlı Eğitim Sisteminin Günümüz Eğitim Sistemi ile Karşılaştırılması
Osmanlı Eğitim Sistemi
- *** Eğitim anlayışı genel itibariyle ümmetçidir.
- *** Eğitimde birlik yoktur.
- *** Ders müfredat ve programları farklıdır.
- *** Eğitim dili kurumlara göre değişir.
- *** Çağdaş eğitim kurumlarının yanında eski eğitim kurumları da vardır.
Günümüz Eğitim Sistemi
- *** Eğitim anlayışı milliyetçidir.
- *** Tüm eğitim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlıdır.
- *** Ders müfredat ve programları aynıdır.
- *** Eğitim dili Türkçedir.
- *** Çağdaş eğitim kurumları vardır.
