Paskalya nedir? Paskalya bayramı ne zaman, neden ve nasıl kutlanır? Paskalya bayramında ne yapılır, tarihi hakkında bilgi.
Kaynak : pixabay.com
Paskalya Bayramı
Paskalya, Latince pascha, Yunanca paskha, Hıristiyanlığın kilise takviminde temel yortudur. Hz. İsa’nın çarmıha gerilişinin üçüncü gününde dirilişini kutlamak amacıyla düzenlenir.
Batı kiliselerinde Paskalya, ilkbahar gündönümünde (21 Mart) ya da sonrasında dolunayın görülmesinden sonraki ilk pazar günü kutlanır. Bu nedenle yortu günü 22 Mart – 25 Nisan arasında değişebilir. Ortodoks Kilisesi’nde ise yortu tarihleri Jülyen takvime göre belirlendiği için Paskalya bazen Batı’daki tarihle çakışmakla birlikte bir, dört ya da beş hafta sonraya da rastlayabilir. 20. yüzyılda Paskalya için değişmez bir tarih belirlenmesi tartışılmış, II. Vatikan Konsili (1962-65) de 1963’te bunda ilke bakımından bir sakınca bulunmadığını bildirmiştir. Değişik kiliseler arasında uzlaşmayı gerektiren ortak Paskalya tarihi için nisanın ikinci pazarı önerilmektedir. Hemen bütün kiliselerde Büyük Perhiz dönemi Paskalya yortusuna hazırlık niteliği taşır; Büyük Perhiz’in son haftası Kutsal Hafta olarak adlandırılır. Paskalya’dan Pentekostes yortusuna değin geçen 50 günlük süre de Paskalya dönemi biçiminde anılır.
Doğu’da ve Batı’da en ilginç Paskalya ibadetlerinden biri Paskalya gecesi ayinidir. Günümüzde Katolik dua kitabında belirlenen biçimiyle bu ayin, yeni ateşin kutsanması, Paskalya mumunun yakılması, vahiy haberi olarak anılan derslerin okunması ve vaftiz kurnasının kutsanması ile vaftiz ve Paskalya Missası törenlerinden oluşur. Hıristiyanlığın ilk yüzyıllarında yılda bir kez, yalnızca Paskalya gününde vaftiz ayini yapılırdı.
Kaynak: pixabay.com
Paskalya Komünyonu
Rum ve Rus Ortodoks kiliselerinde Paskalya yalnızca kilise takviminde yılda bir kez yapılan bir ibadet olarak değil, kilisenin bütün ruhani yaşamının temel direği olarak görülür. Gece ibadetinden önce kilise dışında bir ayin alayı düzenlenir; bunu Paskalya Komünyonu izler. Ayin alayı kiliseden çıkarken hiç ışık yakılmaz; dönüşteyse Hz. İsa’nın dirilişinin görkemini simgelemek üzere yüzlerce mum ve renkli fener yakılır. İngiltere Kilisesi’nin Book of Common Prayer’ında (Toplu Dua Kitabı), Paskalya günü okunacak Matutinum duaları için özel ilahilere yer verilir. Lutherci ilahi kitaplarında da Paskalya için özel bölümler bulunur. Protestan kiliselerinde Paskalya kutlamaları, Hurma Pazarı’nda başlayarak Kutsal Hafta boyunca düzenlenen bir dizi ayinin doruğunu oluşturur. Paskalya için düzenlenen Komünyon ayini değişik Protestan kiliselerinde Kutsal Hafta’nın değişik günlerinde yapılır. Birçok Protestan kilisesinin Paskalya günü şafak sökerken yaptığı ayin ABD’de büyük ilgi görür; bu törene radyo ve televizyon yayınlarında da geniş yer verilir.
Hıristiyan toplumlarında Paskalya kutlamaları çerçevesinde çeşitli halk görenekleri ortaya çıkmıştır. Bunların çoğu, yeniden diriliş inancı bağlamında Avrupa ve Ortadoğu’da doğmuş putperest bahar şenliklerinin eski tören ve simgelerinden kaynaklanır. Örneğin bu etkilerle, başlangıçta Büyük Perhiz sırasında yenilmesi yasak olan yumurta, daha sonra yeni yaşamın ve dirilişin simgesi olarak büyük önem kazanmış, boyalı yumurtalar Paskalya’nın simgesi haline gelmiştir. Eski Mısır’da doğurganlık simgesi olan tavşan sonradan Avrupa’da da benimsenmiş, ama Kuzey Amerika’ya ulaşmamıştır. Onun yerini, hem insanın hem de Ay’ın döngüselliğini ve doğurganlığı simgeleyen Paskalya tavşanı almıştır.
