Saruhanoğulları Beyliği'nin Kuruluşu Özellikleri Tarihi Hakkında Bilgi

Saruhanoğulları beyliğini nerede, kim kurmuştur? Saruhanoğulları beyliği tarihçesi, ne zaman kurulmuştur? Özellikleri, hakkında bilgi.

Saruhanoğulları Beyliği

Saruhanoğulları; Anadolu Türk beyliğidir (1302-1440). Kurucusu Saruhan Beydir.

Merkezi Manisa olmak üzere, Menemen, Gördes, Turgutlu, Demirci, Kemalpaşa, Akhisar, Ilıca yörelerinde egemenlik kurdu. Saruhan Bey, Anadolu Selçuklu Devleti komutanlarındandır. Saruhan Bey 1302’de Batı Anadolu’da fetih hareketlerinde bulunurken, Bizans’ın yardımına gelen Katalanları yenilgiye uğratarak Manisa’yı ele geçirdi ve beyliğinin merkezi yaptı (1313). Foça, Naksos ve Sakız’a bağlı olan Cenevizlileri ve Midilli’yi haraca bağladı. Beyliğin üç yanı öteki Türkmen beylikleriyle çevrili olduğundan genişlemek için yalnız kıyı kesimi kalıyordu. Bunu gerçekleştirmek için de güçlü bir donanma kurdu. Orhan Bey’in Bizans’ı sıkıştırmasından yararlanan Saruhan Bey Aydınoğlu Umur Bey ile birlikte 270 gemilik bir ortak güçle Yunanistan kıyılarına sefer düzenlenen sefere Saruhan Bey’in oğlu Süleyman Bey komuta etti. Bizanslılar bir hileyle Süleyman Bey ve adamlarını tutsak edince Saruhan Bey beş ay Foça’yı kuşattıysa da ele geçiremedi. III. Andronikos’un yakın arkadaşı Kantakuzenos’un araya girmesiyle Süleyman Bey ve arkadaşları serbest bırakıldı (1336). İÖ. Andronikos’un ölümüyle Bizans’ta taht kavgalarını başlaması, bir fırsat oluşturduysa da, Saruhan Bey’in ölümüyle (1345) bu fırsat ertelenmiş oldu.

Yerine oğlu İlyas Bey (1345-1388) geçti. İlyas Bey, babasının Bizans ile yaptığı antlaşmaya sadık kalarak yardım için 2.000 kişilik bir kuvvet gönderdi. Umur Bey’in de gönderdiği 2.000 kişilik kuvvetle birleşen Saruhanlılar, Bizans’tan para alarak Trakya’ya geçtiler. Kantakuzenos ile anlaştılar ve bol ganimetle ülkelerine döndüler. Trakya’da ilerlemekte olan Osmanlıların karşısında tutunamayacaklarını bilen Saruhanoğulları bir daha Trakya’ya ayak basamadılar. İzmir’i ele geçiren (1344) Haçlılar Ege Denizi’ndeki ticaret yollarını kesmeleri, Saruhanoğullarının ticaret olanakları da sınırlandı. Orhan Bey kaçırılan oğlu Halil Bey’i kurtarmak için denizden Foça’yı kuşatırken, İlyas Bey’den kenti karadan kuşatmasını istedi. İlyas Bey bu isteği yerine getirdiyse de, Bizans İmparatoru V. İoannes Palaiologos tarafından rehin alındı. Eşinin büyük bir kurtuluş (fidye) akçesi ödediği biliniyorsa da İlyas Bey’in ne zaman öldüğü kesin değildir. 1357’de Saruhanoğulları’nın başına İshak Çelebi geçti. Güçlü komşusu Osmanlılarla dost geçinmeye çalıştı. I. Murat‘ın oğlu Yıldırım Bayezıt‘ın sünnet düğününe katıldığı, Birinci Kosova Savaşı‘na yardımcı kuvvetler gönderdiği biliniyor. Döneminde ülkesinde Mevleviliğin yayıldığı, bazı bayındırlık çalışmalarının yapıldığı, kendisinin de “Çelebi” sıfatını aldığı görülür. Osmanlı kaynakları 1388-1390 arasında öldüğünü belirtir.

Hızır Şah

Yerine oğlu Hızır Şah geçti (1389). Hızır Şah’ın kardeşi Orhan Bey, ağabeyinin beyliğine karşı çıkınca, Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezit, Manisa’ya girdi ve beyliğin doğu topraklarını Hızır Şah’ın yönetimine verdi, Orhan Bey’i de tutuklayarak İznik’e sürdürdü. Ankara Savaşı (1402) sırasında Hızır Şah, Yıldırım Bayezit‘in yanında yer aldıysa da, Osmanlıların yenilmeye başlamaları üzerine, Timur’un yanına geçen Orhan Bey’i gören Saruhanlı askerler de onun yanına geçtiler. 1402’de beyliğin başında görülen Orhan Bey’in ölümü üzerine Hızır Şah beyliği yeniden ele geçirdi. Osmanlı Devleti’nde başlayan iktidar kavgasında Hızır Şah, Süleyman Çelebi’nin yanında yer alıp Çelebi Mehmet’e karşı çıktıysa da yapılan savaşı yitirdi. Çelebi Mehmet Manisa’yı ele geçirdi ve Hızır Şah’ı idam ettirdi (1410). Böylece bir yüzyıl kadar Manisa ve yöresine egemen olan Saruhanoğullarının Manisa kolu tarihe karıştı. Demirci kolu da bir süre sonra Osmanlı egemenliğine girdi.

Kaynak 2: Saruhanoğulları Beyliği

Anadolu Türk beyliklerinden biridir. Önce 1300 – 1390, sonra 1402- 1410 yılları arasında 98 yıl sürmüş, 1390’dan 1402 Ankara Savaşı’na kadar Osmanlı devletine bağlı kalmıştır. 1308’e kadar Selçuklular’a, bir müddet de Germiyanoğulları’na, İlhanlılar’a bağlanmıştır. Son zamanlarında tamamen Osmanlıların egemenliğini tanımıştı.’

Saruhanlılar’ın başkentleri Manisa idi. Manisa, Menemen, Gördes, Nif, Turgutlu (Kasaba), Foça ve çevresinde saltanat süren Saruhanoğulları, Ege’ye de çıkmışlardı, donanmaları vardı. Saruhan Bey’in küçük oğlu Gazi Süleyman Bey, 1334’te, Aydınoğlu Gazi Umur Bey’in yanında, 276 gemiyle Mora ve Yunan seferine katıldı, 1345’te gene aynı Türk hükümdarının yanında Makedonya seferine çıktı, burada öldü. Devlete adını veren Saruhan Bey, Bizans’a karşı Batı Türk sınırını korumakla görevli Selçuklu «uc beylerinden» biriydi, 1300’e doğru iç bağımsızlığını kazandı. Manisa Osmanlılar’a geçince, bu sancağa «Saruhan Tahtı» denildi. Buraya vali olarak veliaht şehzadeler yollanırdı; bunların arasında Fâtih Sultan Mehmet de vardır.

Saruhan beyleri ve saltanat yılları şunlardır: