Şehname Kimin Eseri? Özellikleri, Konusu, İçeriği Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Şehname nedir ve ne zaman, kim tarafından yazılmıştır? Firdevsi’den Şehname konusu ve özellikleri hakkında bilgi.

Din Dönemi edebiyatlarında kimi eserleri minyatürlerle süslemek, bir geleneğe dönüşmüştür. Aşağıdakiler, minyatürlerle süslenmiş bir Şehnâme yazmasından alınmıştır.

Din Dönemi edebiyatlarında kimi eserleri minyatürlerle süslemek, bir geleneğe dönüşmüştür. Aşağıdakiler, minyatürlerle süslenmiş bir Şehnâme yazmasından alınmıştır.

Şehname

İran edebiyatının en önemli edebî metinlerinden biri, hiç kuşkusuz Şehnâme’dir. Aslında, İran edebiyatında Firdevsî‘nin dışında şehname yazan birçok şair olmuştur. Fakat İslamiyet’in kabulünden önceki İran hükümdarlarının yaşamları anlatan bu eserlerin (şehnamelerin) en başarılısı ve kalıcı olanını Firdevsi yazdığı için şehname denince akla gelen eser Firdevsi’nin “Şehnâme”si olmuştur.

Şehnâme, Firdevsî (934-1020)’nin İranlıların Müslüman olmadan önceki bin yıllık tarihini anlattığı manzum destanının adıdır. İranlılar arasında sözlü olarak nesilden nesile aktarılan mitolojik öğelerin önemli yer tuttuğu tarihsel hikâyeler, Firdevsî tarafından yazıya geçirilmiş; eser, Firdevsi tarafından 999 yılında tamamlanarak Gazneli Mahmut‘a sunulmuştur. Şehnâme, mesnevi nazım biçimiyle ve aruzun “faûlün faûlün faûlün faûl” kalıbıyla yazılmış yaklaşık 60000 beyitten oluşur.

Şehname’de olaylar ve hikâyeler, İran hükümdarlarının kronolojik sırasına uygun şekilde anlatılmıştır. Firdevsi’ye göre İslamiyet öncesi İran’ına hükmeden dört büyük sülale vardır.* Bunlar, sırasıyla şunlardır:

  1. Pişdadîler: Bu dönemin önemli hükümdarları ve kahramanları arasında şunlar sayılabilir: Kiyûmers, Hûşenk, Cemşîd, Dahhâk, Feridun, Sam, Zal, Rüstem. Pişdadiler döneminde Feridun’un çocukları ülkeyi aralarında paylaşır ve İran-Turan (Orta Asya Türkleri) arasındaki ezeli mücadeleler başlar.
  2. Keyânîler: Şehnâme’de Keyânî hükümdarlarından daha çok Keykâvus, Keykûbad ve Keyhüsrev üzerinde durulmuştur. Zerdüşt, bu dönemde çıkar. Büyük İskender‘in İran’ı istilası, Key-hüsrev’in Efrasiyab (Alp ErTunga)ı öldürerek İran-Turan mücadelesinin sona ermesi, bu dönemde gerçekleşir.
  3. Eşkanîler: Firdevsî Eşkanîler’i anlatırken Büyük İskender‘in efsanevi hayatı ve Büyük İskender’le Dara (Darius) aralarındaki mücadeleler üzerinde uzun uzadıya durmuştur.
  4. Sasanîler: Firdevsî, dokuz Sasanî hükümdarının yaşamlarını anlattıktan sonra bu sülalenin tarihten silindiğini dile getirerek eserini tamamlar.

Firdevsi

Ebu’l-Kasım Firdevsi (934 – 1020) büyük bir İranlı şairdir. Horasan’da Meşhet yakınlarında Tus’ta doğdu ve aynı yerde öldü. “Şehname” adındaki büyük İran destanı ile uluslararası ün kazanmıştır. Böyle, tarihi geleneklerini bir tek eserde toplayan kitaba sahip, dünyada başka hiçbir millet yoktur. Pek lirik ve tumturaklı bir ifadeyle yazılan bu destanda İran-Turan mücadeleleri özellikle önemli bir yer tutmaktadır. Eser baştanbaşa “mesnevî” şeklinde (yani her beytin mısraları aralarında, bağımsız olarak kafiyeli) yazılmış 60.000 beyittir. Pek çok basması, Doğu ve Batı dillerine tam veya kısmi çevirmeleri, yorumları vardır. Ayrıca, ünlü “Yûsuf-u Zelîhâ” (Yusuf’la Zeliha) mesnevisinin de Firdevsi’nin eseri olduğu sanılıyor. Firdevsî, dünyanın en büyük şairleri arasında sayılır.

Advertisement

Yorum yapılmamış

Leave A Reply