Tulyum elementinin özellikleri, atom numarası, bileşikleri, periyodik cetveldeki yeri, kullanım alanları, Tulyum elementi ile ilgili bilgi.
Tulyum elementi gümüş, altın, ya da kadmiyum gibi nadir görülen, en az bulunan elementlerden biridir. Parlak, gümüşi bir renktedir. Nemden korunmalıdır. Element gümüşi gri, ve bir bıçak ile kesilecek kadar yumuşaktır. Nadir toprak metal, monazit gibi minerallerinde bulunur.
Metalik tulyum, tulyum oksidin metalik lantanla ya da susuz tulyum florürünün metalik kalsiyumla indirgenmesiyle elde edilir. Saf haldeki tulyum metali gümüş parlaklığında ve havaya oldukça dayanıklıdır. Tulyumun atom kütleleri 161-176 arasında değişen 16 izotopu bilinmektedir. Doğal tulyum kararlı Tm-169 izotopundan oluşur. Tulyumun pahalı bir metal olması onun uygulama alanlarını sınırlandırır. Bununla birlikte bir nükleer reaktörde nötronlarla bombardıman edilen doğal tulyum taşınabilir X ışını cihazlarında radyasyon kaynağı olarak kullanılır. Tm-171 izotopu ise bir enerji kaynağı olarak kullanılma potansiyeline sahiptir. Doğal tulyum, mikrodalga cihazlarının yapımında kullanılan seramikten yapılmış manyetik maddeler olarak ferritlerin yapımında kullanılır. Tulyum da öteki lantanitler gibi zehirlenmelere yol açan bir maddedir. Bundan ötürü kullanımında çok dikkatli olunması gerekir.
- Sembolü: Tm
- Atom Numarası: 69
- Atom Ağırlığı: 168.93421
- Elemet serisi: Lantanit
- Maddenin Hali: Katı
- Görünümü: Gümüşümsü, parlak
Kimyasal Reaksiyonları:
Tulyum, oda sıcaklığında ve basit kimyasal reaksiyonlarda kararlıdır, ancak bazı kimyasal reaksiyonlara girebilir. Tulyumun kimyasal reaksiyonları genellikle oksitlenme ve indirgenme işlemleri etrafında döner.
Tulyum, havadaki oksijen ile yavaşça reaksiyona girerek tulyum(III) oksit (Tm2O3) oluşturabilir. Ayrıca, su ile yavaş reaksiyona girerek hidrojen gazı açığa çıkartabilir. Asitlerle reaksiyona girdiğinde, ilgili tulyum tuzlarını ve hidrojen gazını üretir. Tulyum ayrıca halojenlerle doğrudan reaksiyona girerek tulyum halojenürleri oluşturabilir.
Tulyumun kimyasal reaksiyonları, genellikle endüstriyel uygulamalardan çok, araştırma laboratuvarlarında incelenir çünkü tulyum dünyada oldukça nadirdir ve ticari uygulamaları sınırlıdır. Tulyum bazlı malzemeler bazen lazerlerde, radyasyon detektörlerinde ve nükleer tıpta kullanılır.
Bu kimyasal reaksiyonlar genel olarak şu şekilde özetlenebilir:
- Oksidasyon: Tm + O2 → Tm2O3
- Su ile reaksiyon: 2 Tm + 6 H2O → 2 Tm(OH)3 + 3 H2
- Asitlerle reaksiyon: Tm + 2 HCl → TmCl2 + H2
- Halojenlerle reaksiyon: Tm + F2 → TmF3
Yukarıdaki reaksiyonlar, tulyumun tipik oksidasyon durumu olan +3 oksidasyon durumunda gerçekleşir. Tulyum, +2 ve nadiren +1 oksidasyon durumlarında da bulunabilir, ancak bu durumlar daha kararsız ve daha az yaygındır.
Tulyum Elementi Nerelerde Bulunur?
Tulyum elementi, nadir toprak metalleri arasında yer alır ve doğada serbest halde bulunmaz. Bunun yerine, çoğunlukla monazit ve bastnasit gibi nadir toprak mineral karışımlarının içinde, diğer lantanit elementleriyle birlikte iz miktarlarda bulunur. Bu mineraller, nadir toprak elementlerinin başlıca kaynaklarıdır ve dünya genelinde çeşitli bölgelerde çıkarılırlar.
Tulyumun en büyük üreticileri arasında Çin, Brezilya, Hindistan, Sri Lanka ve Avustralya gibi ülkeler yer alır. Çin, nadir toprak metallerinin küresel üretiminde önde gelen ülkedir ve tulyum da dahil olmak üzere bu elementlerin büyük bir kısmını sağlamaktadır.
Tulyum ayrıca, daha küçük miktarlarda bazı diğer minerallerde ve bazı ay taşlarında da tespit edilmiştir. Ticari olarak kullanılan tulyum, genellikle bu nadir toprak mineral karışımlarından ekstraksiyon ve saflaştırma işlemleri ile elde edilir. Bu işlemler sırasında, tulyum yan ürün olarak kazanılır ve daha baskın bulunan nadir toprak metallerinin arıtılması sırasında izole edilir.
Tulyumun kullanım alanları oldukça spesifik olduğundan, genellikle yalnızca gerekli olduğu yerlerde, örneğin tıbbi görüntüleme, lazer teknolojisi ve radyasyon ölçüm cihazları gibi alanlarda kullanılır. Nadir bulunması ve üretiminin zor olması nedeniyle, tulyum bazlı uygulamalar genellikle yüksek maliyetlidir.
