Osmanlı Padişahlarından 1. Murat Hüdavendigar Kimdir? Murat Hüdavendigar (1. Murat) hayatı, dönemindeki önemli olaylar, hakkında bilgi.
MURAT I. ( 1328 -1389)
Osmanlı padişahlarının 3.’südür. «Hüdavendigar» (sahip, efendi) ve «Gazi» diye anılır. Tahta çıktıktan birkaç yıl sonra Osmanlı Devleti’ni bir imparatorluk haline getirmiş, öldüğü zaman devlet, Timur (Doğu Türk) İmparatorluğundan sonra, dünyanın 2. büyük ve güçlü devleti derecesine yükselmiştir. I. Murat’ı, Osmanoğulları’ndan ilk imparator saymak gerekir.
I. Murat, Orhan Gazi ile Nilüfer Hatun’un 2. oğludur. Bursa’da doğdu. Ağabeysi Veliaht Şehzade Rumeli Fâtihi Süleyman Paşa’nın 1359’da ölmesi üzerine 31 yaşında veliaht, 1362’de de babasının ölümü üzerine 34 yaşında padişah oldu.
I. Murat, tahta geçtikten birkaç ay sonra, 1362 temmuzunda Bizans’ın en önemli şehirlerinden biri olan Edirne’yi aldı; bu tarihten sonra Edirne, 1453’e kadar, Bursa’nın yanında, devletin çifte başkentinden biri olarak kaldı. Zağra’nın da alınması ile Türkler, Meriç’le Mesta arasındaki ülkeye hakim oldular. Güney Bulgaristan’ın fethi ile imparatorluğun sınırı Balkan Dağları’na dayandı. Bu arada önemli Filibe şehri de alındı.
Balkan Savaşları
Türk fethinin hızından şaşıran Balkanlılar, 1364’te Türkler’i Avrupa’dan söküp Çanakkale Boğazı’nın ötesine atmak kararı ile birleştiler; bu, Osmanlı Türkleri’ne karşı düzenlenen ilk Haçlı seferidir. Papa V. Urbanus’un düzenlediği Haçlı ordusunda Macaristan Kralı V. Lajos (Layoş) başkomutandı; yanında Sırbistan Kralı V. Uroş, Bosna Prensi (sonradan kralı) I. Tvrtko, Eflâk (Güney Romanya) Prensi ile daha başka hükümdarlar bulunuyordu. Hacı İlbeyi, Sırpsındığı’nda düşmanı yakaladı, padişahın gelmesine lüzum kalmadan, 10.000 akıncısı ile, 100.000 Haçlı’yı yok etti.
1371’de Osmanlılar’a karşı ikinci bir Haçlı seferi düzenlendi. 26 eylülde Sırpsındığı’na çok yakın Çirmen mevkiinde Türk ordusu, Haçlılar’ı karşıladı, tamamen yok etti. Başkomutan olan Sırbistan Kralı da bu savaşta öldü. Bundan sonra, Balkanlar’a yeni düzen getirmek azminde olan Türkler, Adriyatik’e varmak ve yarımadayı iki deniz arasında enlemesine ele geçirmek plânını gerçekleştirmeye koyuldular. Çandarlı Hayrettin Paşa devlete, büyük bir imparatorluğa yakışır düzen verirken, I. Murat, çoktan Adriyatik’e erişmişti. Adriyatik kıyısında, Güney Dalmaçya’daki küçük Dubrovnik (Ragusa) Slav ticari cumhuriyeti Türkiye’nin himayesine girdi. 1372’da akıncılar, Adriyatik kıyılarını, güneyde Attika Yarımadası’nı taradılar. Aynı yıl Çatalca alındı ve 1373’te Bizans, Türkiye’nin birçok şartlarını kabul eden bir antlaşmaya imza koydu. 1373-74’te Rumeli beylerbeyi Lâla Şahin Paşa, Kavala, Drama, Serez gibi şehirleri alarak Makedonya’nın fethine başladı. 1375’te Güney Sırbistan alındı. 1376’da Kuzey Bulgaristan’ın Bulgar kralı, Türk egemenliğini kabul etti.
1. Murat
Anadolu’da, Rumeli’nde Gelişmeler
Murat Hüdavendigar devrinde Anadolu’da da büyük gelişmeler kaydedildi. 1375’te Hamidoğlu İlyas Bey öldü, yerine Kemalettin Hüseyin Bey geçti. Sultan Murat’ın baskısı ile, prensliğinin yarısından çoğunu 80.000 altın karşılığında Osmanlılar’a satmak zorunda kaldı. Böylece Akşehir, Beyşehri, Seydişehri, Yalvaç, Karaağaç, Osmanlılar’a geçti. 1378’de Sultan Murat’ın oğlu Şehzade (Yıldırım) Bayezit’in Germiyanoğlu’na damat olması münasebetiyle Germiyan Beyi Süleyman Şah, Kütahya’yı, bütün çevresiyle, Osmanlılar’a hediye etti.
1382’de Sofya, 1386’da Kroya ve Işkodra alındı. 1394’te Lala Şahin Paşa, Bosna, topraklarında bulunuyordu. Bu fetihler sırasında Arnavutlar, Boşnaklar, Müslüman olmaya başladılar. 1384’te Candaroğulları, Osmanlı himayesini kabul ettiler. Böylece Karadeniz’de, doğuya doğru, Önemli bir gelişme kaydedilmiş oldu.
1385’te Sultan Murat’ın oğlu Şehzade Savcı Bey, Bizans’ın kışkırtmasıyla, babasına isyan etti; 30 yaşlarında bulunan Şehzade, yakalanıp idam edildi.
Padişah’ın Anadolu’da bulunmasından faydalanan bağlaşık Sırp-Boşnak ordusu, Ploşnik’ te Osmanlı ordusunu bozguna uğrattı Bundan cesaret alan Avrupalılar, Osmanlılara karşı üçüncü Haçlı seferini düzenlediler; Türkler’i Avrupa’dan söküp atmayı tasarladılar Daha kendisini Sultan Murat’a yeni affettiren ve padişahın damadı olan Karamanoğlu da onlarla birlik oldu. Bu, şimdiye kadar Türkler’e karşı girişilen en büyük askeri hareketti. Sultan Murat 20 haziran 1389’da Kosova’da Haçlılar’ı yok etti; yalnız, savaşın sonunda, savaş alanını gezerken şehit edildi.
27 yıl tahtta kalan, 61 yaşında şehit olan I. Murat, resmen «sultan» (imparator) sanını almıştı. 1374’te Sırbistan Krallığı’nın Türkiye’ye vergi verir tâbi bir devlet olmayı kabulü ile, Tuna’ya erişmişti. Rumeli’nde alınan şehir, kasaba, hatta köylere Anadolu’dan derhal Türk nüfusu getirilip yerleştiriliyordu. Sultan Murat devrinde atılan adım, Balkanlar’daki 5,5 yüzyıllık Türk egemenliğini sağlamıştır.
I. Murat, Rumca, Arapça, Farsça bilirdi; az konuşurdu ama, konuşunca güzel söz söylerdi. Yorulmak bilmezdi. 30 savaşa katılmış, hepsini kazanmıştı. Birkaç kere yaralanmış, yenilmez bir komutan olarak tanınmıştı. Babasından 102.000 km2 olarak teslim aldığı devleti, oğlu Yıldırım Bayezit’e 460.000 km2, olarak bırakmıştır.
Sultan Murat’ın iç organları, Kosova’ya gömülmüş, cenazesi Bursa’ya nakledilip türbesine yerleştirilmiştir. Yüzyıllarca Türk ve İslamlar’ın en büyük ziyaret yerlerinden biri olan Kosova’daki türbesi, Tito’nun emriyle yerle bir edilmiştir.
