17. Yüzyıl Islahatları ve Islahatçıları

0
Advertisement

17. yüzyılda yapılan ıslahatlar ve amaçları nelerdir? 17. Yüzyılda ıslahat yapan devlet adamları ve yaptıkları ıslahatlar hakkında bilgi.

XVII. Yüzyıl Islahatlarının Amacı ve Özellikleri

16. yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlı Devleti’nin kurumlarında bozulmalar meydana gelmeye başladı. Askeri, idari ve ekonomik alanda başlayan bu bozulmalar bazı devlet adamlarının ıslahat hareketlerine girişmesine neden oldu.

XVII. YÜZYILDA ISLAHAT YAPAN DEVLET ADAMLARI VE ISLAHATLARI

I. Ahmet; (1603- 1617)

Saltanat hukukunda taht kavgalarını önlemek için değişiklikler yaptı. Bu değişikliğe göre “Hükümdar öldüğünde yerine hanedanın en büyük ve akıllı üyesinin getirilmesi” kabul edilmiştir. Bu kanuna Ekber ve Erşet sistemi denilmektedir.

Advertisement

Kuyucu Murat Paşa

I. Ahmet döneminde sadrazam olan Kuyucu Murat Paşa Celali İsyanları’nın batırılmasında sert tedbirler aldı. Yüzeysel de olsa isyanlar bastırıldı.

II. Osman (1618- 1622)

Yeniliklere girişen ilk Osmanlı padişahıdır. Askeri ilmi ve sosyal alanlarda düzenlemeler yapmak için harekete geçmiş bu doğrultuda;

* Saray dışı evlilikle sarayı halka açmış

* Şeyhülislamın yetkilerini kısıtlama yoluna gitmiş

Advertisement

* Yeniçeri ocağını kaldırma planı yapmış fakat bu onun sonunu hazırlamıştır.

IV. Murat (1623 -1640)

Hükümdarlığının ilk yıllarında yönetim daha çok saray ağaları ve Kösem Mahpeyker Sultan’ın elinde idi. Yirmi yaşlarına geldiğinde yönetimi kontrol altına alan IV. Murat, aldığı sert tedbirlerle;

*** Devlet otoritesini yeniden sağladı.

*** Celali isyanlarını bastırdı.

*** Maliyeyi düzeltti.

*** Haksız bir şekilde dağıtılan dirlikleri geri aldı.

*** Yeniçeri sayısını azalttı.

*** Huzuru sağlamak için tütün ve içki içme yasağı getirdi. Bazı kahvehaneleri kapattı.

*** Geceleri fenersiz gezmeyi yasakladı. Tebdil-i kıyafet ile halkın içinde dolaştı. (Kıyafet değiştirerek)

*** Yasaklara uymayanlara idam cezası verildi.

Advertisement

*** Koçi Bey’in tavsiyelerinin tamamını yerine getiremeden vefat etti.

Tarhuncu Ahmet Paşa (1652 – 1653)

IV. Mehmet döneminin sadrazamlarındandır. Osmanlı bütçesini denkleştirmek için birçok tedbir aldı. Tarhuncu Ahmet Paşa bu amaçla;

*** Hazineye borcu olan kişilerden borçlar tahsil edildi.

**** İlk kez mali yıl bütçesini önceden hazırladı.

*** Bütçe açığını kapatmak için saray masraflarının azaltılması yoluna gitti.

*** Hazineye para aktarabilecek kaynaklar buldu.

*** Dirlik sahiplerinin gelirlerinin bir kısmını hazineye aktarmalarını sağladı.

*** Rüşvet ve yolsuzlukları engellemeye çalıştı.

*** Çıkarları zedelenen bazı çevreler sadrazam’ın idam edilmesine sebep oldu.

Köprülü Mehmet Paşa (1656 – 1661)

Advertisement

Şartlı sadrazam olarak göreve gelen Köprülü Mehmet Paşa;

*** Orduyu disiplin altına aldı.

*** Hatalı devlet adamlarını görevden uzaklaştırdı.

*** İstanbuldaki dini tartışmalara son verdi.

*** İsyanları bastırarak ülkede huzur ve asayişi sağladı.

*** Görevlerini yerine getirmeyen asker ve memurların maaşlarını keserek hazineyi disipline etti.

*** İsyanları bastırmada baskı ve şiddet yolunu tercih etti.

Köprülü Fazıl Ahmet Paşa

Babası Köprülü Mehmet Paşa’nın ölümü üzerine 1661 yılında sadrazamlığa getirildi. Fazıl Ahmet Paşa;

***Topçu sınıfını güçlendirerek orduyu yeniden düzene soktu.

*** Devlet giderlerini yakın takibe alarak bütçe açığını azalttı.

Advertisement

XVII. Yüzyıl Islahatlarının Ortak Özellikleri

*** Avrupa’nın gerisinde kalındığının farkına varılamadığı için ıslahatlarda Avrupa örnek alınmamıştır.

*** Islahatlar daha çok kişilere bağlı kalmıştır.

*** Olaylar kuvvet ve şiddet yoluyla çözümlenmeye 5 çalışılmış, olayların gerçek sebeplerine inilmemiştir.

*** Bu dönem ıslahatları gelişme imkânı bulamamış 111 genellikle düşünce aşamasında kalmıştır.

*** Toplumda ve Devletteki bozulmaların daha önceki kanunlara bağlı kalınarak düzeltilebileceğine inanılmıştır.

*** Avrupa’daki bilimsel gelişmelere kayıtsız kalındığından köklü tedbirler alınamadı.


Leave A Reply