1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı: Rumeli Cephesi nedenleri, sonuçları. Doksanüç harbi Rumeli Cephesi ve Plevne Savunması hakkında bilgiler.
Her iki yanın en büyük askeri güçlerinin toplandığı bu cephede Osmanlı başkomutanı, Serdarıekrem Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa idi. Osmanlı kuvvetleri, üç orduya ayrılmıştı: Rusçuk, Silistre, Şumnu ve Varna arasında bulunan Doğu Ordusu Müşir Ahmet Eyüp Paşa; Vidin’ de bulunan Batı Ordusu Müşir Gazi Osman Paşa; ikisinin arasında Güney ya da Balkan Ordusu Hersek’ten getirilen Süleyman Paşa komutasındaydı. Toplam sayısı da 200 bin kişi kadardı. Osmanlı savaş planında iki savunma hattı kabul edilmişti. İlk hat Tuna Irmağı, ikinci hat Balkan Dağları idi. Rus Ordusu’na çarın kardeşlerinden Grandük Nikola Nikolayeviç komuta ediyordu.
Gazi Osman Paşa
Rus savaş planına göre, bir ordu Tuna’dan Dobruca’ya geçerek Rus ulaşım yollarını koruyacak, öteki kuvvetler Rusçuk ile Niğbolu arasında Tuna’yı geçip Osmanlı Ordusu’nu ikiye böldükten onra Edirne’ye yürüyecekti. Bu planı uygulayabilmek için Ruslar, 16 Nisan 1877’de Romanya ile anlaşıp topraklarından geçme hakkını elde ettiler. Rus kuvvetleri, Besarabya‘ dan Romanya’ya girip hızla ilerlediler.
21-22 Haziran’da General Zimmerman komutasındaki 40 bin kişilik bir kolordu, İbrail’in 15 km kadar güneydoğusundaki Maçin’den Tuna’yı vapur ve sandallarla geçti, Dobruca’ya girdi. Rusların asıl büyük bölümü, 26-27 Haziranda, Zimnice’den Siştovi’yşe geçerek Bulgaristan’da ilerlemeye başladı. Grandük Nikola, Rusçuk; General Krüdner, Niğbolu; General Radetzki Balkan geçitlerine doğru yürüdüler. 7 Temmuzda Tırnova, 16 Temmuzda Niğbolu düştü. General Krüdner kolunun öncüsü General Gurko, 19 Temmuzda Balkanlar’ın kilidi durumunda olan Şipka Geçidi’ni ele geçirdi.
Bu başarısızlıklar üzerine Serasker Redif Paşa ve Serdarıekrem Abdülkerim Nadir Paşa görevlerinden alınıp sorguya çekildiler. II. Abdülhamit, İstanbul’ da bir askeri meclis kurdu; savaş bu meclisin kararlarına göre yürütülmeye başlandı. Abdülkerim Nadir Paşa’nın yerine Mehmet Ali Paşa atandı. Hersek’te bulunan Süleyman Paşa, Balkan Ordusu’nu yönetmekle görevlendirildi; Vidin’deki Osman Paşa’nın doğuya, Plevne’ye yürümesi istendi.
Plevne Savunması
Süleyman Paşa, General Gurko kuvvetleriyle giriştiği çarpışmada Rusları geri çekilmek zorunda bıraktı. Osman Paşa ise Plevne’ye ulaşıp Rusları kanlı bir çarpışmadan sonra yendi (20 Temmuz). General Krüdner, 30 Temmuzda, saldırısını 50 bin asker ve 184 topla tekrarladıysa da başarılı olamadı. Gurko da Eski Zağra’da yenildi. Ruslar Plevne’nin ele geçirilmesinin savaşın geleceği üzerindeki etkisini anlayarak cepheye yeni kuvvetler getirdiler.
Romanya da savaşa katılarak 50 bin kişilik bir ordu gönderdi. 432 top ve 100 bini aşkın askerle, 30 bin kişilik Osmanlı Ordusu’na karşı girişilen üçüncü saldırı da Osman Paşa’nın zaferiyle sonuçlandı (12 Eylül 1877). Plevne’yi saldırıyla alamayacaklarını anlayan Ruslar, kenti kuşattılar. Osman Paşa, kuşatma çemberini aşmak istediyse de başarılı olamadı. Plevne düşman eline geçti, Osman Paşa tutsak edildi (10 Aralık). Süleyman Paşa’nın da Plevne’ ye ulaşma girişimi başarılı olamadı. Maçka’da üstün Rus kuvvetlerine yenildi. Bu olaylar üzerine Sırbistan, Osmanlı Devleti’ne savaş açtı (14 Aralık). General Gurko, Türk karşı koymasını kırarak hızla Balkanlar’ı aştı, Sofya’yı ele geçirdi (4 Ocak 1878), Edirne’ye girdi (20 Ocak 1878). Bu sırada Sırplar da Niş’i alıp Rus Ordusu ile birleştiler; Karadağlılar Nikiçiç ve Antivari’yi ele geçirip Adriya Denizi’ ne ulaştılar.
