1973 petrol krizi ile ilgili bilgiler. 1973 petrol krizi neden ve nasıl ortaya çıktı ve ne gibi sonuçları oldu?
1973 PETROL KRİZİ
1959 – 1960 döneminde petrol fiyatlarındaki büyük düşüş üzerine petrol üretici ülkeler 1960’da OPEC (Petrol ihraç eden ülkeler örgütü)’i kurdular. Bu örgütün temel amacı petrol fiyatlarını 1959 yılından önceki duruma çıkarmaktı.
OPEC ve 1973 Petrol Ambargosu
1970 – 1971 yıllarında petrol üreticisi ülkelerle, petrol şirketleri arasında çıkan hakimiyet çekişmesi sonucunda, OPEC ülkeleri kendi aralarında Trablus ve Tahran antlaşmalarını imzaladılar. Bu antlaşmalarla petrol üreticisi ülkeler, petrol üretim seviyesi ve fiyatları konusunda karar verme tekelini şirketlerden alarak, kendi kontrollerine almaktaydılar. Bunun neticesinde ise petrol fiyatları akıl almaz düzeylerde yükselişe geçti.
1. Diğer yandan, 1973 Ekim ayında patlak veren Arap – İsrail Savaş’ında, OPEC’in (Petrol ihracat Eden Arap Ülkeleri Teşkilatı) petrolü bir silah olarak kullanıp, ABD ve bazı Batı ülkelerine ambargo uygulaması ve petrol üretimini kısması, dünya çapında yeni bir bunalım ortamının doğmasına sebep oldu.
2. OPEC üyesi devletlerin siyasal gelişmelere ve Ortadoğu’da başlayan sıcak savaşa tepki olarak 17 Ekim 1973’te verdikleri afişe fiyatları yükseltme kararı ile israil’in 1967‘de işgal ettiği Arap topraklarından çekilinceye ve Filistinlilerin yasal hakları güvenceye kavuşturuluncaya kadar, petrol üretimini her ay yüzde 5 oranında kısma kararları kısa zamanda etkisini tüm dünya çapında hissettirdi.
3. Arap olmayan diğer petrol üreticisi ülkelerinin de piyasada yükselmeye başlayan afişe fiyatlardan yararlanarak petrol gelirlerini yükseltmek istemeleri ile bu ortamda petrol alıcılarının her ne fiyat olursa olsun razı olmaları faktörleri birleşince petrol fiyatları daha da arttı.
4. 1974 yılında ambargo kaldırılmış olmasına rağmen devam eden petrol fiyatlarının yükseltilmesi olayı daha sonraki yıllarda da etkisini sürdürdü. Üstelik Arap petrol ambargosu ve üretimi kısma politikası düşmanları cezalandırma ve dostları ödüllendirmeyi öngörüyor olsa da fiyatlardaki hızlı yükseliş düşmanlarla dostları aynı ölçüde etkiledi.
Bu ambargo etkili olmadı, Orta Doğu petrollerine alternatif Venezüella, Nijerya ve Endonezya’dan petrol alındı. Ambargo petrol fiyatlarının yükselmesine neden oldu.
Yaşanan Diğer Petrol Krizleri:
- 1973: Arap-İsrail Savaşlarında Arapların üretimi kısmaları
- 1979: İran’daki rejim değişikliği ve Irak ile savaşı
- 1990: Irak’ın Kuveyt’i ilhak etmesi
- 1999: Petrol stoklarının fazlalığı, fiyatların düşmesi
- 2003: Orta Doğu’da karmaşa ve Amerika’daki stokların azalması
