2. Gıyaseddin Keyhüsrev Kimdir? Hayatı, Dönemi Önemli Olayları

0
Advertisement

2. Gıyaseddin Keyhüsrev Kimdir ve ne yapmıştır? Anadolu Selçuklu Sultanı 2. Gıyaseddin Keyhüsrev hayatı, dönemi önemli olayları.

2. Gıyaseddin Keyhüsrev

2. Gıyaseddin Keyhüsrev

2. Gıyaseddin Keyhüsrev; Anadolu Selçuklu sultanıdır (1222-1246).

I. Alaattin Keykubat’ın büyük oğludur. 1237’de ölünce sağlığında veliaht seçtiği oğlu Kılıç Arslan’ın yerine devlet adamları, komutanların baskısıyla II. Gıyasettin’i Selçuklu tahtına çıkardı (1237). Eyyubilerle olan ilişkilerini siyasal evliliklerle güçlendirdi. Vezir Sadettin Köpek, Kubadabad Sarayı’nda sultanın önünde öldürüldü (1239). Bu arada o dönemin en önemli olaylarından biri olan Babailer Ayaklanması başladı. Türkmen şeyhlerinden Baba İshak, Türkmenler arasında bir veliden çok bir peygamber gibi sayılıyordu. Birleşen Türkmenler karşısında sultan, Konya’da bile kendisini güvenlik içinde saymayarak Kubadabad’a kaçtı. Selçuklu kuvvetleri Baba İshak’ı yakalayıp öldürdülerse de Babailer, Baba İshak’ı bir insanın öldüremeyeceğine inandıklarından ayaklanma sürüp gitti, II. Gıyasettin yaklaşan tehlikeyi önlemek amacıyla Moğollara karşı gönderdiği orduyu geri çağırdı. İki buçuk ay süren bu bunalım 1240 sonbaharında bastırıldı.

Babai Ayaklanması, Anadolu Selçuklu Devleti’ni iyice sarstı. Bu durumdan yararlanmak isteyen Moğollar, Doğu Anadolu’ya birkaç kez yağma akınları yaptılar. 1242 kışında Erzurum’u alıp binlerce kişiyi öldürdüler. Çeşitli Müslüman devletlerine asker göndererek desteklediği Selçuklu Ordusu, 1243 yılı temmuz başlarında Kösedağ Savaşı’nda yenildi. Gıyasettin, Tokat yoluyla Konya’ya kaçtı. Kösedağ yenilgisi Anadolu halkının belleğinde uzun yıllar acı bir anı olarak kaldı. Bozgundan sonra Vezir Mühezzibütün Ali değerli armağanlarla Moğol Komutanı Baycu’nun yanına gitti, barış yaptı. Yeni Vezir Şemsettin İsfahani, Tarsus’u kuşattı. Kent düşmek üzereyken Sultan II. Gıyasettin’in ölüm haberi geldi (1246).

Sultan II. Gıyâseddin Keyhüsrev Döneminin Genel Özellikleri

II. Gıyâseddîn Keyhüsrev tahta babasının vasiyetinin hilafına çıkmıştır. Saltanatının ilk yıllarında önceki döneminin etkisiyle herhangi bir aksilik yaşanmamıştır. Ancak ilerleyen zaman içinde patlak veren sosyo-ekonomik yönleri ağır basan Babai İsyanı karşısında gösterilen zafiyet, eksikliklerin gün yüzüne çıkmasını sağlamıştır. Bunun hemen ertesinde gerçekleşen Kösadağ Savaşı sonrasında Türkiye Selçuklu Devleti, Moğolların tabiiyetine girmiştir.

Advertisement

Bütün zayıflıklarına karşın II. Gıyâseddin Keyhüsrev, Türkiye Selçuklu hükümdarlarının devletin kuruluşundan beridir devam ettirdikleri Güneydoğuya açılma politikasını Diyarbakır’ın alınmasıyla başarıyla nihayete erdirmiştir. Bu dönemde görülen aksaklıkların en temel sebeplerinden biri de Sâdeddin Kopekin kendi siyasî istikbali için birçok emir ve devlet adamını öldürmesidir.

2. Gıyaseddin Keyhüsrev

II. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından bastırılmış bir Dirhem – Kaynak: commons.wikimedia.org

Sultan II. Gıyâseddîn Keyhüsrev Döneminin Önemli Olayları

Gıyâseddin babasının zehirlenmesi olayının sonrasında asıl veliaht olan kardeşi Kılıç Arslan’ın yerine tahta çıktı. Saltanatının ilk yıllarında yönetimin dizginlerini tamamen Sâdeddin Köpek’in elindeydi.

Bu zat 1237 yılı içinde başta Kemalettin Kamyar, Kayır Han ve Altunaba olmak üzere kendisine rakip gördüğü devlet adamlarını birer birer öldürdü. Ancak Kayır Han’ın ölümü sonrasında onun komuta ettiği Harizmli askerler, devletin hizmetinden ayrılarak güneydoğuda Türkmenlerle bir beylik kurdular. Bunlar asi tavırları ve yaptıkları yağmalarla devlet için ciddi bir tehdit unsuru oldular.

1238’de Sultan üzerindeki tahakkümü arttıran ve tahtı ele geçirmek isteyen Sâdeddin Köpek öldürüldü. 1240 yılında patlak veren Babaî İsyanı zorlu bir mücadelenin sonrasında güçlükle bastırılabildi. Asiler, Malya Ovası’nda yapılan son savaşta ağır kayıplara uğratılıp bertaraf edildiler.

Babaî isyanının güçlükle bastırılması Türkiye Selçuklu sınırlarına yaklaşmış olan Moğolların gözünden kaçmamıştı. Bunlar 1242’de Erzurum’u ele geçirip tahrip ettiler. 1243 senesinde gerçekleşen Kösadağ Savaşı sonrasında Türkiye Selçukluları bir anda Moğolların tabisi durumuna düştü. Devlete bağlı vassaller birer birer itaatten çıktılar. Hatta Ermeniler, Sultanın ailesini yakalayıp Moğollara teslim ettiler. Başkent Konya, Moğolların yağmasından Vezir Mühezzibüddin Ali’nin onlarla yaptığı anlaşma sayesinde kurtuldu. Selçuklu ordusu 1246 tarihinde Kilikya Ermenilerine ait Tarsus Kalesini kuşattı. Ancak bu sırada çok içki içmekten fenalaşan Sultanın ölüm haberinin gelmesi üzerine kuşatma kaldırıldı ve ordu geri dönmek zorunda kaldı.

Sultan II. Gıyâseddin Keyhüsrev’in Kişilik Özellikleri

II. Gıyâseddin Keyhüsrev kabiliyetsizliği, ahlâkî bozuklukları, içkiye, eğlenceye, kadınlara düşkünlüğü ve korkaklığı sebebiyle devleti bir anda uçurumun eşiğine getirmiştir. Dengesiz ve kabiliyetsiz yapısı devlet için olduğu kadar özel yaşantısında da sorunlar ortaya çıkarmıştır. Tahta çıktıktan sonra evlendiği eşi Gürcü Hatuna karşı beslediği bütün sevgiye karşın onu bir kıskançlık krizi sırasında çok ağır şekilde dövmüştür. Kösedağ Savaşı’ndan önce tecrübeli kumandanların sözüne kulak asmaması, mücadelenin hemen başında ordusunu bırakıp kaçması devletin felaketine sebebiyet vermiştir. Bununla birlikte medrese, kervansaray gibi yapılar inşa ettirmekten de geri durmamıştır.

Advertisement


Leave A Reply