3. Ahmet Kimdir? Hayatı, 3. Ahmet Dönemi Yaşananlar, Özellikleri

3. Ahmet Kimdir? Lale Devrinin Barış sever padişahı 3. Ahmet’in hayatı, 3. Ahmet Döneminde Osmanlı İmparatorluğu, 3. Ahmet hakkında bilgi.

AHMET III. (1673-1736)

III. Ahmet; yirmi üçüncü Osmanlı padişahıdır. IV. Mehmet’in oğludur. 1703’te tahttan indirilen kardeşi II. Mustafa’nın yerine geçmiştir. Tarihimizdeki meşhur Lale Devri onun , padişahlığı sırasına rastlar.

III. Ahmet, Edirne’ de tahta çıktı. İsyan sonunda tahta çıktığı için ilk anda çok şiddetli hareket etti. Asi yeniçerilerin istediği altmış devlet adamını onlara teslim ettiği gibi, Şeyhülislam Feyzullah Efendi’yi de yeniçerilere teslim ederek öldürülmesine sebep oldu. Feyzullah Efendi, Osmanlı tarihinde öldürülen şeyhülislamların üçüncüsüdür. III. Ahmet, tahta çıktığı zaman, ayaklanan yeniçerilerin zoruyla Kavanoz Ahmet Paşayı sadrazamlığa, Çalık Mehmet Paşayı Yeniçeri Ağalığına, Mehmet Efendiyi de Şeyhülislamlığa getirdi. Fakat İstanbul’a gelir, gelmez bostancılardan 700 kişiyi birden saraydan çıkardıktan sonra, yukarıda adı geçen devlet adamlarını da sürmek veya öldürmek suretiyle ortadan kaldırdı. Yedi yıl içinde yedi sadrazam değiştirdi, gene de asayişi sağlayamadı.

Baltacı Mehmet Paşanın sadrazamlığı sırasında Rusya seferi tertiplendi. Harbin birinci sebebi İsveç Kralı XII. Karl’ın (Demirbaş Şarl), Rus Çarı I. Petro’ya, Poltava’da yenilmesi üzerine Dinyeper nehrini geçerek Bender’e sığınması, Osmanlı topraklarındaki Hıristiyan reayanın Petro’yu hücuma zorlamasıdır. Bu sırada Fransa Osmanlılara Avrupadan herhangi bir saldırışa uğramayacağına dair bir teminat veriyordu. Bunun arkasından, Kırım Hanı Devlet Giray’ın İstanbul’a gelerek hükümetle anlaşması üzerine, Rusya’ya savaş ilanına karar verildi.

Baltacı Mehmet Paşa

Baltacı Mehmet Paşa 1711’de 47.000 kişilik bir kuvvetle Rusya üzerine yürüyerek Prut nehri ile bataklıklar arasındaki Horsiesti siperlerinde Rus ordusunu kuşattı. Rus kuvvetleri her an teslim olacak derecede perişan bir hale düşmüş oldukları halde, Petro’nun karısı Katerina’nın, birtakım hediye ve mücevherlerle gelerek Baltacıya sulh teklifinde bulunması, öte yandan, Sadrazam’ın artık beklemekten usanan askerin durumunu göz önünde tutması onu bu teklifi kabul etmeyesevketti. Temmuz ayında geçici Prut Antlaşması imza edildi. Buna göre, Ruslar Azak Kalesini bütün teçhizat ve mühimmatiyle beraber Osmanlılara bıraktıkları gibi, Osmanlı hududunda yaptıkları kaleleri de yıkmayı kabul ediyor, Lehistan ve Kırım işlerine karışmamaya, İstanbul’da bir elçi bulundurmaya razı oluyorlardı.

Baltacı’nın yaptığı bu antlaşma hakkında çeşitli tefsirlerde bulunulmuştur. İlk anda bu iş bir başarı gibi gösterilmiş, memlekette şenliklerle kutlanmış, Karlofça Antlaşmasıyla kaybedilen bazı yerler Ruslardan geri alınmış, fakat sonradan Baltacı ile Katerina münasebetleri etrafında çıkarılan abartılı söylentiler üzerine Baltacı bir hain gibi gösterilerek, azledilmiş ve sürülmüştür.

Baltacı Mehmet Paşa’dan sonra sadrazam olan Süleyman Raşa Demirbaş Şarl’ı Bender’ de yakalatarak hapsettirdiği için azledilerek yerine Damat Ali Paşa getirildi. Demirbaş Şarl da 1714 te memleketine döndü.

Damat Ali Paşa, sadrazamlığı sırasında Venedik ve Avusturya ile çok başarılı savaşlar yaptı. Avusturya savaşı sırasında alnından vurularak şehit düştü (1716). Bu tarihten sonra Şehit Ali Paşa diye anılmaya başlandı. Ali Paşanın ölümü üzerine Nişancı Mehmet Paşa sadrazamlığa getirildi, Avusturyalılar Tamşvar’ı, Banat Beyliğini ve Belgradı aldılar. Nişancı Mehmet Paşanın yerine getirilen Damat İbrahim Paşa Avusturya ve Venedikle Pasarofça Antlaşmasını imzaladı.

Damat İbrahim Paşa

Padişahın pek sevdiği Damat İbrahim Paşanın sadrazam olmasıyla, III. Ahmet saltanatında yeni bir devre açıldığını kabul etmek yerinde olur. Çünkü daha önce daima savaşlar yapıldığı halde, Damat İbrahim Paşa on iki yıllık sadrazamlığında hiç savaşmamış, devrini sükun içinde, etrafındaki sanatkarlarla birlikte geçirmiştir. 1718-1730 arasındaki bu devreye Lale Devri denir. Artık bütün devlet adamları zevk ve safadan başka bir şey düşünmez olmuşlardı. Herkes gününü gün etmeye bakıyor, İstanbul köşkler ve saraylarla süsleniyordu.

Ancak, doğudaki bazı kargaşalıklar sarayın huzurunu kaçırmaktan geri kalmıyordu. Ruslar 1724 te Derbend ve Baku kalelerini zaptettiler, Hoy da Osmanlılar tarafından zaptedildi. Aynı yıl Ruslarla bir antlaşma yapıldı. 1726 da İranlılarla yapılan savaşlar halkın memnuniyetsizliğine sebep oldu, 1729 da ise İran Şahını yenen Nadir’in Türk topraklarına hücumu ve Türk kuvvetlerini de yenmesi asker arasında yeni bir askeri sınıf kurulacağı düşüncesini uyandırdı. Bundan korkan Yeniçeriler, Beyazıt hamamında tellak Patrona Halil’in elebaşılığını kabul ederek isyan ettiler. III. Ahmet önce tahtını kurtarmak için Sadrazam, Kaptan Paşa ve Kahya beyi boğdurttu, fakat asiler feragat etmesinde ısrar ettiler, o da razı oldu (1730). III. Ahmet altı yıl sonra öldü, Yenicami Türbesine gömüldü.

III. Ahmet savaştan hoşlanmayan, barış sever, sanatkar yaradılışlı idi. Üsküdar’da bir cami; Ayasofya’nın karşısında bir çeşme yaptırmıştır. Annesinin adına yaptırdığı cami Valde Camisi olarak tanınmıştır.

3. Ahmet Çeşmesi

III. Ahmet‘in saray başmimarı Mehmet Ağa’ya yaptırdığı, bir çeşmedir. Topkapı Sarayı Bab-ı Hümayun’unun karşısında bulunan bu sebilli çeşme Türk mimari örneklerinin bir şaheseri olarak kabul edilir. Son derece zarif, ahenkli bir’yapıdır. Bu sanat anıtjna halk arasında Sultan Ahmet Çeşmesi de denir.

Çeşmenin saray kapısına bakan yönünde III. Ahmet’in şu mısrası yazılıdır: «Aç “besmeleyle iç suyu, Han Ahmede eyle dua». Bu mısra ebcet hesabıyla 1141 (1728 ) tarihini gösterir. Ayrıca, Seyyit Vehbi’nin bir kasidesi çeşmeyi çepeçevre kaplar. Kaside firuze renkli çini üzerine altınla yazılmıştır. Çeşmenin dört yönünde dört musluğu, ayrıca dört köşesinde de birbirinin aynı olan dört sebili vardır.