3. Gıyaseddin Keyhüsrev Kimdir? Hayatı, Dönemi Önemli Olayları

0
Advertisement

3. Gıyaseddin Keyhüsrev Kimdir, ne yapmıştır? Anadolu Selçuklu sultanı 3. Gıyaseddin Keyhüsrev hayatı, dönemi önemli olayları ile ilgili bilgi.

3. Gıyaseddin Keyhüsrev

3. Gıyaseddin Keyhüsrev

3. Gıyaseddin Keyhüsrev; Anadolu Selçuklu sultanıdır (?-1283).

II. Kılıç Arslan’ın oğludur. 1266’da Moğolların zehirleyerek öldürdükleri babasının yerine Selçuklu tahtına çıkarıldı. Çocuk yaşta olduğu için yönetim Vezir Muinettin Pervane’nin elinde kaldı. Muinettin Pervane, Moğollar karşısında kazandığı zaferlerle bütün İslâm dünyasında saygı uyandıran Memlûk Sultanı Baybars’a karşı Moğollarla işbirliği yaptıysa da daha sonra değişen koşullar yüzünden Memlûk sultanını Anadolu’ya çağırdı ve Moğol varlığına son vermesini istedi. Kahire’den yola çıkan Baybars, Halep’te Ordusunu topladı ve Nisan 1277’de Antep’e indi. Memluklülarla Moğollar, Elbistan Ovası’nda karşılaştılar, Moğollar bozguna uğratıldı. Selçuklu birlikleri de gönüllü olarak Baybars’a katıldı. Moğol Hükümdarı Abaka Han, Selçuklulardan öç almak amacıyla başta Muinettin Pervane olmak üzere birçok din ve devlet adamını öldürttü (1277). Moğol baskısının kasırga gibi estiği bu dönemde Karaman Türkmenleri de Konya’yı ele geçirdiler (1277) ve Alaattin Siyavuş’u Selçuklu sancağıyla Konya’ya getirip tahta çıkardılar.

Selçukluların başkadısı Siracettin Mahmut Urmevi, kent halkını Karamanlılara ve Siyavuş’a karşı ayaklanmaya çağırdı. Bu eylem başarı kazandı ve III. Gıyasettin Keyhüsrev ile Sahip Ata Konya’ya döndüler. Burada Alaattin Siyavuş yakalanıp öldürüldü (1279). Abaka Han’dan sonra tahta çıkan Moğol Hükümdarı Ahmet Teküdar, Selçuklu ülkesini Gıyasettin Mesut ile III. Gıyasettin Keyhüsrev arasında paylaştırdı. III. Gıyasettin Keyhüsrev bu bölünmeyi kabul etmedi ve Ahmet Teküdar’ın yanına gitmek üzere yola çıktı. Bu sırada Moğol tahtında değişiklik oldu ve Argun Han başa geçti. Tebriz’de bekleyen Mesut, Kayseri’de ve Konya’da Şubat 1284 başlarında törenle tahta çıktı. Argun Han, III. Gıyasettin’i boğdurttu (1284).

Sultan III. Gıyâseddin Keyhüsrev Döneminin Genel Özellikleri

III. Gıyâseddîn Keyhüsrev’in küçük yaşta olması dolayısıyla yönetimde herhangi bir yaptırım gücü yoktu. Onun adına bu işi Muineddîn Pervane üstenmiştir. Bu zat diplomasi konusundaki mahareti ile 1243den beridir devam eden Moğol yüksek hâkimiyetinin ortaya çıkardığı zorluklar en aza indirilmiştir. Ancak Pervane’nin 1277deki Elbistan Savaşı’nın sonrasında öldürülmesiyle durum tamamıyla tersine dönmüş ve Moğolların baskıyı daha da arttırdıkları yeni bir döneme girilmiştir.

Advertisement

Sultan III. Gıyâseddin Keyhüsrev Döneminin Önemli Siyasi Olayları

iktidarının ilk yıllarında Muineddin Pervane-Vezir Sahip Ata Fahreddin arasında yaşanan gerginlik vezirin azline ve hapsedilmesine sebep oldu. Ancak Sahip Ata, Moğollarla olan iyi ilişkilerini kullanarak makamını geri almayı başardı.

Öte yandan Muineddin Pervane ile Anadolu’daki Moğol komutanlarının arası açılmaya başlamıştı. Pervane bunun üzerine Memluk Sultanı Baybars ile iletişime geçip onu, Anadolu’ya davet etti (1272). Fakat Baybars 1275’de harekete geçtiğinde korkuya kapılan Muineddin, seferin bir sonraki yıla tehir etmesini istedi. Bunun üzerine Memluk sultanı Kilikya Ermeni topraklarına girdi.

1276 senesinde ise bu kez Baybars seferini ertelediğini bildirdi. Fakat bu durum ona güvenerek Moğollara karşı isyana kalkışan Hatiroğlu Şerafeddin liderliğindeki asiler için çok kötü bir gelişme oldu. Desteksiz kalan isyancılar ağır bir şekilde cezalandırıldı. Nihayetinde 1277 senesinde ordusuyla birlikte Anadolu’ya giren Baybars, Elbistan’da Moğollara karşı büyük bir zafer kazandı. Bunun sonrasında Kayseri’ye giderek Pervane’yi yanına çağırdı. Ancak gelmeyeceğini anlayınca ülkesine döndü. Memluk sultanının ayrılmasından sonra ordusuyla bölgeye gelen İlhanlı hükümdarı Abaka olaylardan sorumlu tuttuğu Pervaneyi idam ettirdi. Ardından Türkmenlere karşı harekete geçerek büyük katliamlar gerçekleştirdi.

Aynı yıl içinde II. İzzeddin Keykâvus’un oğlu Alâeddin Siyavuş, Karamanoğlu Mehmet Bey ile birleşerek Konya’ya girdi (Cimri Hadisesi). Burada Mehmet Beyin başkanlığında toplanan divan ilk defa Türkçe’nin resmi dil olmasını kabul etti. Ancak III. Gıyâseddin Keyhüsrev’in bir Moğol ordusuyla geri dönmesi üzerine kaçan asilerin ikisi de yakalanıp öldürüldü. 1282 yılında Kırım’dan Anadolu’ya gelen II. İzzeddin Keykâvus’un oğlu II. Gıyâseddin Mesud, Moğollarla yaptığı diplomasi sonucunda tahtı ele geçirmeyi başardı. III. Gıyâseddin Keyhüsrev ise yaptığı itirazlardan bir sonuç alamadığı gibi 1284 yılında öldürüldü.

III. Gıyâseddîn Keyhüsrev’in Kişisel Özellikleri

Çok küçük yaşta tahta tahta çıkmasının yanında önce Pervane’nin ardından da Moğol kumandanlarının yönlendirmesiyle hareket ettiğinden III. Gıyâseddin ’in kişiliği ile alakalı bir şey söylemek mümkün görünmemektedir.

Advertisement


Leave A Reply