3. Murat Kimdir? Hayatı, 3. Murat Dönemi Önemli Siyasi Olaylar

6
Advertisement

3. Murat Kimdir ve ne yapmıştır? Osmanlı Padişahlarından 3. Murat döneminde yaşanan önemli olaylar, savaşlar, dönem hakkında bilgi.

3 murat

Kaynak: commons.wikimedia.org

III. MURAT (1546 -1595)

Osmanlı padişahlarının 12.’sidir. II. Selim‘in büyük oğludur. Annesi Nur-Banu Valide Sultan’dır. Babasının sancakbeyi bulunduğu Manisa’da doğdu. 1558’de Akşehir, 1562’de Manisa sancakbeyi oldu, babasının ölümü üzerine III. Murat 1574’te tahta çıktı. 20 yıl saltanattan sonra 49 yaşında öldü, yerine büyük oğlu III. Mehmet geçti.

III. Murat, saltanatının ilk yıllarında, Kanuni‘nin son, II. Selim‘in de tek vezir-i âzami (başbakanı) olan Sokullu Mehmet Paşa, devlete hakim olmakta devam ettiyse de, aleyhinde en önemli devlet adamları birleşmişlerdi. 14 yıldan fazla süren diktatörlüğü ile geniş bir muhalefet yaratan Sokullu, Divan-ı Hümayun (Kabine) toplantısından çıkarken, deli olduğu iddia edilen bir adam tarafından hançerlenerek öldürüldü. Bu olayı III. Murat’ın düzenlemiş olması şüphesiz gibidir; Sokollu, III. Murat’ın aynı zamanda eniştesi oluyordu.

İran Savaşı

III. Murat devrinin en önemli olayı İran Savaşı’dır. Büyük Osmanlı-Safevi savaşı 5 nisan 1578’de başladı. İran’daki Türk Safevi imparatorluğu, dünyada, Osmanlı İmparatorluğu’ndan sonra en güçlü devletti. İran Savaşı çok büyük fütuhatla sonuçlanmakla birlikte, pek çetin geçti. Önce Kıbrıs Fâtihi Kara Lala Mustafa Paşa başkomutan atandı. Asıl büyük başarıları Özdemiroğlu Osman Paşa kazandı. Özdemiroğlu, 1584’te Tebriz’i yeniden aldı. Tiflis, Baku gibi şehirlerle birlikte, bütün Kafkasya, Dağıstan, Gürcistan, Azerbaycan, Batı İran, hatta Orta İran’ın önemli bir bölümü Osmanlı İmparatorluğu’na katıldı. Özdemiroğlu, başkomutan ve başbakan oldu. Safeviler arka arkaya birçok meydan savaşlarında yenildiler. Osmanlı İmparatorluğunun sınırı Hazar Denizi’ne dayandı.

Lehistan’ın, Fas’ın Alınması

1577’de Avrupa’nın büyük devletlerinden olan Lehistan, Osmanlı İmparatorluğunun himayesine alındı. Böylece Türk nüfuz alanı Baltık Denizi’ne dayandı. Osmanlı buyruğunda bulunan Erdel (Transilvanya) Prensi Batory, Lehistan Kralı oldu.

Portekiz Savaşı, Fas’ın himaye altına alınışı da III. Murat zamanında olmuştur. Tunus genel valisi ve Cezayir genel vali vekili oramiral Ramazan Paşa, 4 ağustos 1578’de, XVI. yüzyılın en büyük meydan savaşlarından biri olan Vâdi’s-Seyl’de Portekiz ordusunu yok etti. Bu meydan savaşı sonunda Portekiz gibi büyük bir devlet haritadan silindi, Fas imparatorluğu gibi başka bir büyük devlet de Osmanlı egemenliği altına girdi. Böylece, kesin olarak, batıda Atlas Okyanusu’na erişildi.

Advertisement

III. Murat devrinde Osmanlı İmparatorluğu, en güçlü Avrupa devleti olan İspanya ile daimi savaş halinde kaldı. III. Murat, Fransa’yı, İngiltere’yi, İspanya’ya karşı şiddetle destekledi. Bu arada, 1591’de İngiltere’ye yeniden acele yardım yapılmasına karar verildi.

III. Murat, saltanatının ilk yıllarında devlet işlerini Sokullu’ya bırakmış, ya da bırakmak zorunda kalmıştı. O da babası II. Selim gibi sefere çıkmamıştır. Büyük bir bilgin olan III. Murat, 2 Türkçe, 1 Arapça, 1 Farsça Divan ile tasavvuf üzerindeki derin bilgisini gösteren bir de risale bırakmıştır. Devrinde imparatorluğun sınırları en son büyüklüğüne erişti; 20 milyon km2 toprak Osmanlı İmparatorluğu’na ya katıldı, ya da nüfuzu altına alındı. Yalnız, gerilemenin ilk alametleri de bu padişah zamanında başladı. III. Murat, Ayasofya’daki türbesinde gömülüdür.

III. MURAT DEVRİNDE İSTANBUL’DA SAYIM

III. Murat devrinin ilgiye değer olaylarından biri, İstanbul’da Halep kadısı Zekeriya Efendi’nin başkanlığındaki bir heyet tarafından yapılan emlâk sayımıdır. Bu sayım, şehirde bir milyondan fazla nüfusun yaşadığını, İstanbul’un dünyanın en kalabalık şehri olduğunu ortaya koydu. Bu sayımın bazı sonuçları şöyledir: 485 cami, 4.494 mescit, 100 imaret, 1.653 ilkokul, 150 büyük tekke, 285 küçük tekke, 498 genel çeşme, 417 kervansaray, 4.985 küçük sokak çeşmesi, 585 değirmen, 285 fırın, 874 hamam, 13 hal, 589 bozahane, 743 kilise, 11.143 sokak ve cadde.

III. MURAT DÖNEMİNİN SİYASAL OLAYLARI (1574-1595)

Lehistan’ın Osmanlı Himayesine Girmesi (1576)
  • • Lehistan kralı öldüğünde, yerine geçecek evladı yoktu.
  • • Avusturya, Rusya, İsveç ve Fransa kendi hükümdar ailelerinden birini Lehistan tahtına oturmak için mücadele ediyorlardı.
  • • Osmanlılar, Fransızlar’ın adayının Lehistan tahtına geçmesini çıkarlarına daha uygun görüyorlardı. Böylece Rusya ve Avusturya, Osmanlı müttefikleri sayılan Fransa ile Lehistan arasında sıkışmış olacaktı.
  • • Lehistan’la yapılan antlaşmaya göre

– Lehliler, Kırım hanlarına eskisi gibi haraçlarını vermeye devam edecekler
– Kırım hanları, Lehistan topraklarına girmeyecekti.

Böylece, Lehistan ve Kırım Hanlığı, Rus yayılmacılığına karşı Osmanlıların kuzey sınırında bir set oluşturdu.

Advertisement

Fas’ın Osmanlı Himayesine Girmesi (1576)

  1. Fas’ta taht karışıklığından yararlanmak isteyen Portekizliler, burayı egemenlikleri altına almak istiyorlardı.
  2. Cezayir Beylerbeyi’ne bağlı Osmanlı kuvvetleri, Fas üzerine gönderildi. Yapılan Kasrül-Kebir (Vadi’s Seyl) Savaşı’nda Portekizliler yenildi.
  3. Fas Sultanlığı Osmanlı himayesine girdi. Böylece Kuzey Afrika’nın hemen hemen tamamı, Osmanlı egemenliğine girmiş oldu.

Kafkasya ve İran Seferleri

Nedenleri
  1. Osmanlıların İran’daki iç karışıklıklardan yararlanarak Kafkasya’nın bazı kısımlarını almak istemeleri
  2. Safevîlerin Şiî olmayan Müslümanlar üzerindeki baskılarına son vermek
  3. Ruslara karşı Kırım ile karadan bağlantı kurmak
Sonuçları
  • a. İranlıların isteği üzerine Ferhat Paşa ile İstanbul Antlaşması yapıldı (1590).
  • b. Azerbaycan, Gürcistan, Dağıstan ve Luristan bölgelerinin Osmanlılara ait olduğu kabul edildi.
  • c. Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti, doğuda en geniş sınırlarına kavuştu

OSMANLI-AVUSTURYA SAVAŞLARI

  • a. 1590’da Avusturya ile 8 yıllık bir barış yapılmıştı. Çeşitli nedenler öne süren Avusturya, barışın bozulduğu gerekçesiyle haracını ödemedi.
  • b. Avusturya üzerine yapılan seferin başlangıcında bazı başarılar kazanıldı. Ancak sonra durum Osmanlıların aleyhine döndü.
  • c. Savaş başladığında Osmanlılara bağlı olan Erdel, Eflâk, Bogdan beylikleri daha sonra, Papa’nın Osmanlılara karşı oluşturduğu İttifak’a katıldılar.

III. Murat öldüğünde Osmanlı-Avusturya savaşları devam ediyordu.

Not: III. Murat döneminde Osmanlı Devleti en geniş sınırlarına kavuştu. Ayrıca bu dönemde İngilizlere de kapitülasyonlar verildi.


6 yorum

Leave A Reply