Acemi Ocağının Görevleri ve Özellikleri, Kuruluşu, Çalışması Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Osmanlı Devletinde acemi ocağı nedir? Ne zaman ve ne amaçla kurulmuştur? Acemi ocağının görevleri ve özellikleri nelerdir, hakkında bilgi.

Acemi Ocağı; Osmanlılarda Yeniçeri Ocağı’na asker sağlayan kurumdur. Osmanlı Devleti’nin gittikçe genişlemesi üzerine, askere olan gereksinmeyi karşılamak amacıyla 1362’de I. Murat döneminde kuruldu.

acemi ocağı

Kaynak: commons.wikimedia.org

Kuruluşu

İlk Acemi Ocağı Çandarlı Kara Halil ve Molla Rüstem’in çabalarıyla Gelibolu’da kuruldu. Ocağın en büyük yöneticisi Gelibolu Ağası’ydı. Bu ocağa alınacaklar konusunda beşte bir anlamında Pencik Yasası çıkarıldı. Yasaya göre, savaşlarda elde edilen tutsakların beşte biri, Türk çiftçilerinin yanına verilecek, bunlar orada belirli bir süre içinde Türkçeyi, Türk-İslâm gelenek ve göreneklerini öğrendikten sonra ocağa alınacaktı. Pençik yönetim daha önce bazı Anadolu beyliklerinde özellikle Aydınoğulları‘nda da uygulanmıştı. 10-17 yaşları arasında olanlar en değerli grubu oluştururdu. 15. yüzyıl sonlarına doğru Pençik Oğlanları’nın, daha çok akıncı birliklerinin aldıkları tutsaklardan sağlandığı görülür.

Özellikleri

Pençik Yasası’ nın fetihler sayesinde gittikçe genişleyen imparatorluğun askere olan gereksinmesini karşılayamaması üzerine II. Murat döneminde Devşirme Yasası adıyla yeni bir asker alma yasası çıkarıldı. Bunda, 1402’de Timur’a yenilen Yıldırım Bayezit‘ten sonra, devletin yıllarca karışıklıklar içinde kalması ve dolayısıyla savaş tutsağı alınamamasının da etkisi vardır. Buna göre, ülke içindeki Hristiyan toplulukların belirli yaştaki birkaç çocuğundan ancak biri alınacaktı. Önceleri yalnız Rumeli’de ve Ege adalarında uygulanan devşirme yasası, 15. yüzyıl sonlarından başlayarak Anadolu’daki Hristiyan ailelere de yaygınlaştırıldı. Devşirme işi belli bir yönergeye göre yapılırdı. Devşirme memurlarının elindeki fermanda nereden; ne kadar oğlan alınacağı yazılıydı. Ailenin tek oğlu varsa alınmazdı. Çocukların yakışıklı ve uzun boyluları yeğ tutulurdu. Boylu poslu olanlar saray için ayrılırdı. Bu çocuklar, gruplar halinde merkeze getirilir, defterlere yazılırdı. Buradan Türk çiftçilerinin yanına verilen devşirme oğlanları, belli süreler hizmet ettikten sonra (3-8 yıl) Acemi Ocağı’na alınırlar ve kendilerine Acemi Oğlanı adı verilirdi.

İstanbul’un fethinden sonra burada da bir Acemi Ocağı kuruldu. Bunların kışlası şimdiki Şehzadebaşı ile Vezneciler arasındaydı. İstanbul Acemi Ocağı 31 Orta, yani bölükten oluşuyordu. Ocağın komutanına İstanbul Ağası denirdi. Bunun Orta’sı olan Birinci Orta kalabalık olduğundan dokuz bölüğe ayrılmıştı. Her bölüğün komutanı bölükbaşı, hepsinin komutanıysa başbölükbaşıydı. Orta işe kapıya çıkma ya da bedergâh denirdi. Bu çıkmalar ölen ya da emekli olan yeniçerilerin yerlerini doldurmak için ya da doğrudan doğruya askere olan gereksinme dolayısıyla yapılırdı. Yeniçeri Ocağı’nın asker gereksinmesini Yeniçeri Ağası Divan-ı Humayun’a sunar, bunun üzerine yeteri kadar acemi, yeniçeri yapılırdı.

Bu çıkmalarda eski acemiler yeğ tutulurdu. Yeniçeri Ocağı’na ilk girenlere düzen akçesi adıyla ikişer altın verilirdi. Bunlar, ilişkili oldukları odalarda yerleri süpürürler, silerler, bulaşık yıkarlar, odun yararlardı. İstanbul Acemi Ocağı’nın toplamı önceleri 1.000 kişi kadarken, 16. yüzyıl ortalarından başlayarak 4.000’e yükseldi, aynı yüzyıl sonunda, Yeniçeri Ocağı ile orantılı olarak artarak 9.000’e çıktı, 17. yüzyılda ise 10 bini buldu. Ocak, varlığını 1826’da Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasına kadar sürdürdü. En büyük komutanları olan İstanbul Ağası’na bu tarihten başlayarak Hatab Emini denildi. Acemi Kışlası da, yeni kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediye’ye yazılan ve yaşları 15’in altında olan çocuklar için eğitim alanı olarak kullanıldı.

Advertisement

Yorum yapılmamış

Reply To burak Cancel Reply