Acemi oğlanı ne demektir? Acemi ocağı nedir? Acemi oğlanı ve acemi ocağının özellikleri ve görevleri nelerdir, tarihçesi hakkında bilgi.
Acemi Oğlanı Ne Demektir
Osmanlı İmparatorluğu ordusunun çeşitli sınıflarına asker yetiştirmek üzere kurulan ocağın erlerine verilen addır. İlk önce 1. Murat zamanında Gelibolu’da kurulmuş, daha sonra genişletilerek İstanbul’a nakledilmiştir. Acemi oğlanları önceleri savaşlarda esir edilen çocuklarla, “reaya” denilen Müslüman olmayan uyruklardan alınan çocuklardan seçilirdi. Bu çocuklar Türkçeyi ve Türk – İslam göreneklerini öğrenmeleri için Anadolu ve Rumeli’de ki Türk ailelerinin yanlarına gönderilir ve birkaç yıl orada bırakılırdı. Az bir ücret karşılığında hem çiftlik işleri görürler, hem de Türk terbiyesine göre yetişirlerdi. Anadolu’da ki çiftçilerin hizmetlerine verilen çocukların alınıp verilmesine Anadolu Ağası, Rumeli’dekilere de Rumeli Ağası karışırdı. Bu çocuklar yetişince, Acemi Ocağı denilen ocağa alınırlardı.
Bu ocak 31 bölüğe ayrılmıştı. Ocağın acemilerine ulufeli “acemi oğlanları” ve “torba oğlanları” denilirdi. Bunlar yapım evlerinde, büyük ticaret gemilerinde, devlete ait büyük inşaatlarda çalışırlardı. Acemi oğlanlarına gündelik, elbise ve yıldan yıla da “âdet-î zerpul” adıyla ayakkabı parası verilirdi. Kışlaları İstanbul’da Şehzade Camisi yakınlarında Direklerarası’ndaydı. İstanbul’dakilerin baş ağasına İstanbul Ağası, Gelibolu’dakilerinkine de Gelibolu Ağası denirdi. Acemi oğlanların kıdemlileri ihtiyaca göre Bedregâh veya “kapıya çıkmak” deyimiyle Yeniçeri, Bostancı ocaklarına verilirlerdi.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Acemi Ocağı
Osmanlı İmparatorluğunda, Hristiyanlardan Acemi Oğlanı alınması yani devşirme usulü daha sonra ortaya çıkmıştır. İmparatorluğun ilk devirlerinde Rumeli’de fütuhat yapılmıyordu. Bu sebeple Hristiyan tebaanın belirli yaştaki birden fazla çocuklarından birinin acemi ocağına alınmasına karar verildi. Bunu temin içinde Devşirme Kanunu yapıldı. Devşirme Kanunu zamanla Pençik Kanunu ile asker almanın yerini aldı ve iki buçuk yüzyıl tatbik edildi.
Yeniçeriler tarafından titizlikle uygulanan devşirme usulü 16. yüzyul sonlarından itibaren nizamların tatbik edilmemesi yüzünden zamanla Yeniçeri’nin değerini düşürmüştür. 16. yüzyıl ortalarına kadar yeniçeri erlerinin evlenmesine izin verilmezdi. Önceleri sadece Çorbacı‘lar ile emektar Yeniçeriler’in evlenmelerine izin verilmişken sonradan evlenmelerine izin verilenler çoğaldı.
Öle Yeniçerilerin (kul oğlu) adı verilen çocukları korunmaya başlandı. Kul oğulları birer akçe gündelikle acemi ocağına kaydedilirdi.
Acemi Ocağı’nda ki acemiler yemeklerini sırayla kendileri pişirirler, gerekli erzakı da kendi gündelikleriyle alırlardı. Acemilerin yevmiyeleri; bir akçe ile 2,5 akçe arasında değişirdi. 18. yüzyıl ortalarında bu miktar 7,5 akçe civarına kadar çıkmıştır. Ulufeler üç ayda bir verilirdi.
Ocakta kayıtı olan acemilerin elbisesiyle Türk çiftçileri hizmetinde olanlarınki ayrı biçimdeydi. Ocak mensubu olanlar ayaklarına bağsız ve arkasız ayakkabı, baldır tasmaları, dar ve kırımlı şalvar ve ya kırmızı mintan giyerlerdi. Üstlerinde mintana benzeyen ve bele kadar düğmeli cüppeye benzer üstlük bulunurdu. Ayrıca kapıtları bulunurdu.
Başlarına da külah şeklinde sarı renkte etrafı ince sırıklı “börk” giyerlerdi. Bellerinde ise küçük bir hançer taşırlardı.
Acemi Ocağı, Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasına kadar devam etmiştir. Acemi Ocağı ilk kuruluşunda 3.000 kadar mevcutluydu. Kanuni Sultan Süleyman devrinde mevcutları 4.000’e kaar çıkmıştır. 16. yüzyıl ortalarında 9.000’i bulmuş daha sonra da 12.000’i geçmiştir.
