Adalar Nasıl Oluşur? Adaların Oluşumu ve Ada Çeşitleri Nelerdir?

0
Advertisement

Ada neye denir? Adalar nasıl oluşur? Adaların çeşitleri, bunların oluşum şekilleri. Adalar hakkında bilgi.

Ada

Kaynak: pixabay.com

Ada; Her yönü suyla çevrili kara parçasıdır. Adalar okyanus, deniz gibi sularla çevrili olabileceği gibi göl, hatta akarsuyla da çevrili olabilir. Coğrafya bakımından adaların her tarafında denizlerin etkisinin hissedilmesi lazımdır. Bu tarife göre Avustralya‘yı, etrafı okyanuslarla çevrili olmasına rağmen, ada saymamak gerekir, çünkü Avustralya gibi büyük bir adanın orta kesimlerinde denizin etkisi hemen hiç görülmez. Bununla beraber, kıta sayılabilecek büyük adalar da vardır: Grönland gibi. Yeryüzündeki adaların alanı 10.000.000 km. kare kadardır. Adalar genellikle birçoğu bir araya gelerek bir topluluk meydana getirir, ancak nadir olarak tek bulunur. Topluluğu meydana getiren adalar çok kere o topluluktaki adalardan başlıca birinin adını taşırlar: Kanarya Adaları gibi.

Adalar menşelerine göre dörde ayrılır: 1. Kıtadan ayrılan adalar, 2. Volkanik adalar, 3. Mercan adaları, 4. Alüvyon adaları.

  1. Kıtadan ayrılan adalar‘ın birçoğu genellikle bize yakın jeolojik devirlerde meydana gelmişlerdir. Mesela Büyük Britanya adası Avrupa kıtasından, Sumatra ve Borneo adaları Asya’dan Dördüncü Zamanda, Madagaskar Adası da Afrika’dan İkinci Zamanın ortasında ayrılmışlardır. Bazı kara parçalarının kıtadan ayrılmasına kıtanın alçalması, ya da kıtanın yerinde kalıp denizlerin yükselmesi sebep olur. Eski kıtaların parçalanması neticesinde de adalar meydana gelebilir. Mesela Ege bölgesinin parçalanmasıyla Ege Adaları, Batı Akdenizdeki Tiren bölgesinin parçalanmasıyla da Korsika ve Sardinya ismini verdiğimiz adalar meydana gelmişlerdir.
  2. Volkanik adalar, deniz dibinde meydana gelen volkanların dışarıya püskürttükleri lavlarla meydana gelmiş bir takım küçük adalardır. Bunlara bazı göllerin ortalarında ve okyanuslarda da rastlanabilir. Bazı krater gölleri ortasında küçük konilerin meydana getirdiği adacıklar, Batı Akdenizde Stromboli Adası, Büyük Okyanustaki Hawaii Adaları volkanik adalara örnek olarak gösterilebilir.
  3. Mercan adaları okyanuslarda büyük sürüler halinde yaşıyan polip dediğimiz hayvancıkların çıkardıkları kalkerlerin birikmesinden meydana gelen adalardır. «Atol» denilen daire biçimindeki adacıklar da bir nevi mercan adalarıdır. Bunlar daha çok Büyük Okyanus ile Hint Okyanusunun İki dönence arasında kalan kısımlarında bulunurlar: Marshall ve Carolin Adaları gibi.
  4. Alüvyon adaları nehirlerin aşağı yerlerinde, bilhassa denize döküldükleri yerlerde, suyun kollara ayrılmasıyla meydana gelen adalardır. Çok kere bataklıktır, sudan yükseklikleri pek azdır. Bu sebepten suyun kollarını değiştirmesi, veya şiddetini artırması yüzünden zaman zaman şekillerini değiştirirler.


Leave A Reply