Adıyaman İli Nerededir? İlçeleri, İklimi, Yüzey Şekilleri ve Ekonomisi

0
Advertisement

Adıyaman ili nerededir? Adıyaman ilinin ilçeleri, iklimi, bitki örtüsü, yüzey şekilleri, özellikleri ile ilgili bilgi.

Nemrut - Adıyaman

Nemrut – Adıyaman

  • Yüzölçümü: 7.164 km2.
  • İlçeleri: Merkez, Besni, Çelikhan, Gerger, Gölbaşı, Kâhta, Samsat, Sincik, Tut.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde il ve ayın ilin merkezi kenttir. Orta Fırat Bölümü ile Güneydoğu Anadolu’nun Yukarı Fırat Bölümü üzerinde yer alan ve batıda “Yukarı Aksu ile doğuda” Fırat Vadisi arasında uzanan il, kuzeyden Malatya, batıdan Kahramanmaraş, doğudan Diyarbakır, güneyden Şanlıurfa ve Gaziantep illeriyle çevrilidir.

Yüzey Şekilleri

Kuzey kesimi dağlık olan il, Orta Toroslar ile Güneydoğu Toroslar’ın birbirlerinden ayrıldıkları alanda yer alır. Güney kesimi, Fırat Irmağı’nın aktığı genişçe bir ovadan oluşur. Oldukça düz ve geniş olan bu ovanın toprak yapısı alüvyonludur. Toroslar’ın uzandığı kuzey kesiminde, Akdağ (2.567 m), Ulubaba Dağı (2.567 m), Recep Dağı (2.300 m) ve Nemrut Dağı (2.200 m) gibi doruklar yükselir. İl merkezinin yer aldığı alanın ortalama yükseltisi 725 m’dir. Bu yükselti, daha güneydeki ovalık alana doğru giderek alçalır, ova tabanında 600 m’ye iner.

Adıyaman Haritası

İl sınırları içindeki ırmakların tümü kuzeydeki dağlık kesimden (Güneydoğu Toroslar) doğar. Aştıkları dar boğazlar içinde güneye doğru birbirlerine kabaca koşut olarak uzanan ırmaklar, Fırat’ a katılırlar. Fırat, ilin güney ve doğu sınırlarım oluşturur. Kolları arasında Kâhta Çayı, Göksu Çayı, Çakal Çayı, Kalburcu Suyu, Taraksu ve Karuç Çayı en önemlileridir. Irmakların rejimi genellikle düzensizdir. Bunda, yaz kuraklığının rolü büyüktür. Akımlarının en yüksek olduğu dönem ilkbahar (özellikle nisan), en düşük olduğu dönem de yaz sonudur. İl sınırları içindeki en büyük göl, Gölbaşı İlçesi’nin kuzeybatısındaki aynı adla anılan göldür. Çelikhan İlçesi’nin kuzeyindeki Abdulharap Gölü ile Gölbaşı İlçesi’nin batısındaki Azaplı Gölü öteki önemli göllerdir.

İklim ve Bitki Örtüsü

İlde yüzey şekillerindeki farklılık, iklime de yansır. Kuzeyde şiddetli bir kara iklimi, daha alçak olan güneydeyse daha ılıman bir iklim egemendir. Ancak ilde kışlar bütünüyle sert geçer. En soğuk ay, 4.3°C ortalamayla ocaktır. Kışlar, güneyden kuzeye doğru gidildikçe daha da sertleşir. Kıştan yaza geçiş, bütün kara iklimlerinde görüldüğü gibi birden olur, kar hızla erir, ot örtüsü hızla gelişir. En sıcak ay 30.6°C ortalamayla temmuzdur. Yıllık ortalama sıcaklığı 16°C olan ilde günümüze kadar ölçülmüş en düşük sıcaklık -9.4°C (ölçüldüğü tarih 18 Ocak 1964) en yüksek sıcaklık da 42.6°C (ölçüldüğü tarih 19 Temmuz 1965)’dir. Dağlık kesimlerle ovalık kesimler arasında yer yer farklılık görülmekle birlikte, ilde ortalama yıllık yağış 835.4 mm’dir.

Advertisement

Doğal bitki örtüsü iklime ve yüzey şekillerine bağlı olarak değişiklik gösterir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla orman alanını içine alan il topraklarının % 18’i ormanlarla kaplıdır. İlin kuzeyinde geniş yer tutan ormanlarda meşe türü ağaçlar egemendir. Bu ormanlar içinde, ayrıca dağınık olarak öteki yayvan yapraklı türler de görülür. Süregelen kesim ve yangınlar sonucu, meşeler çoğu yerde bodurlaşmış olmakla birlikte, gerçek orman özelliğinde meşe toplulukları da yaygındır. Güneye doğru gidildikçe kuru ve sıcak bir iklime koşut olarak bitki örtüsü daha cılızlaşırsa da Fırat boylarında geniş çayırlıklar alanlar yer alır. Bunlar, aşırı yaz sıcaklıklarının etkisiyle yaz başlarında kurur. Toroslar’ın güneyinde ot toplulukları ve bodur çalılıklardan oluşan bozkır görünümündeki yerler, yok edilen meşe ormanlarının yerinde kalan kıraç alanlardır.

Adıyaman İlçe Haritası

Ekonomi

İlin ekonomisi temelde tarım ve hayvancılığa dayanır. Ekili dikili alanlar il topraklarının yaklaşık % 29’unu kaplar. Bu alanların büyük bir bölümü tahıl ekimine, özellikle buğday ve arpaya ayrılmıştır. Baklagiller ve endüstri bitkilerinin (tütün, pamuk, şekerpancarı) yanı sıra, yağlı tohumlar, yumru bitkiler de yetiştirilir. Ayrıca, meyve (başta, sert kabuklu meyvelerden antepfıstığı ve üzüm olmak üzere) ve sebze (kavun, karpuz, domates) üretimi de yapılır. İl, Türkiye antepfıstığı üretiminin 1/5’ini karşılar. Hayvancılık da önemli bir geçim kaynağıdır. Kurak ve sıcak yazlar, hayvancılıkla uğraşanları göçebeliğe zorlar. İlkbaharda alçak ovalarda yeterli derecede ot bulabilen sürüler yazın yükseklere çıkmak zorunda kalır. Canlı hayvan varlığı (koyun, kılkeçisi, inek, manda, boğa) içinde en büyük pay küçükbaş hayvanlarındır. Kümes hayvancılığı (tavuk-horoz, hindi), arıcılık son yıllarda hızlı bir gelişme içindedir. İl yeraltı kaynakları bakımından zengin sayılır.

Bakır ve kromun yanı sıra, Kâhta-Bozmuş Bölgesi’nden elde edilen az miktardaki petrol il ve çevre illerin, çimento ve şeker fabrikalarının gereksinimini karşılar. İlde endüstri pek gelişmemiştir. En önemli endüstri kuruluşu, 1983’te hizmete giren ÇİTOSAN’a bağlı Adıyaman Çimento Sanayii’dir. Pamuğu çekirdeğinden ayıran birkaç atölyeyle yağ, un, çeltik fabrikaları ve bir dokuma fabrikası öteki başlıca endüstri kuruluşlarıdır. Ayrıca, Güneydoğu Anadolu Projesi’nin (GAP) tamamlanmasından sonra, il halkına büyük iş olanakları doğacaktır. El sanatlarından bakırcılık, halıcılık, kuyumculuk son dönemlerde büyük gelişme göstermiştir. Antepfıstığı üretimiyle keçi kılından dokunan kilimler önemli bir gelir kaynağıdır. Nüfusun % 80’i tarımla, % 20’si çeşitli işlerle uğraşır. İlde sağlık ve eğitim hizmetleri Türkiye ortalamasının altındadır.

Adıyaman’ın en önemli ulaşım yolu, batı sınırı içinden geçen Fevzipaşa-Malatya Demiryolu’dur. Gölbaşı İstasyonu’ndan ayrılan karayolu Besni’ye 31 km, Adıyaman’a 66 km, Kâhta’ya 106 km uzaklıktadır. Adıyaman, Gölbaşı İlçesi’nden 108 km’lik bir yolla kuzeyde Malatya‘ya bağlanır. İlin güney sınırını oluşturan Fırat Irmağı’nda ulaşım ancak belirli geçitlerde sallarla sağlanır.

Advertisement


Yorum yapılmamış

Leave A Reply