Halk edebiyatında ağıt nedir, özellikleri nelerdir? Ağıt örnekleri, ağıt hakkında bilgi.
AĞIT :
Ağıt, Ölen bir kimsenin gençliğini, güzelliğini, iyiliklerini, değerlerini, arkada bıraktıklarının acılarını, büyük felaketlerin acılı etkilerini dile getiren söz veya okunan ezgi, yazılan yazıdır.
Yazarları belli olan ağıtlar yanında, ortak halk edebiyatına ait birçok ağıtlar vardır. Bu ağıtlar dörtlüklerle söylenir ve dörtlük sayısı sınırlı değildir. Bazı kimseler bu türe destan veya türkü derler ki çok yanlıştır. Çünkü destanın ve türküsün karakterleri tamamıyla başkadır.
Ortak ağıtlar, daha çok genç kızların, yiğit delikanlıların ölümlerine yakınmak için söyledikleri manzumelerle bir gelinin evinden ayrılmanın verdiği üzüntüyü ifade etmek yolunda sıraladığı mısralardan meydana gelir. Buna ağıt yakma denir. Ortak halk edebiyatı ağıtına bir örnek veriyoruz :
Kerbelânın suyu çağlayıp akar
Susuzlar uzaktan su deyip bakar
Hararetten ciğerimi yakar
İki gözüm nuru İmam Hüseyinim
Şu da yazarı belli olan bir ağıt örneğidir.
AĞIT
Gönül gülşeninin bir kumru kuşu
Akıttı gözümden kan ile yaşı
Kuldan değil kâşâ Hallâk’ın işi
Yenice açılan gül elden gitti.
Ateşi var yüreğimin başında
O, benden ayrıldı yazın kışında
Kânunusaninin yirmi beşinde
Öpüp okşadığım el elden gitti
Her sabah benimle kalkardı bile
Bir Cuma günü şevkettim yola
Ağlama evlâdım git güle güle
Henüz baba diyen dil elden gitti
Evvelden giymiştim aşkın tacım
Derdim Mevlâ’m göstermesin acını
Nihayet zayettim can ilâcım
Eyvah, güvendiğim dal elden gitti
Yıktım artık kalbim evin seddini
Gönül şimden geri bilsin haddini
Toprak incitmesin Cemalettin’i
Boynuma dolanan kol elden gitti.
Ona emri veren Hallâk-ı Settar
Merhamet kânıdır sandım bağışlar
Mademki istemiş anda hikmet var
Saçı sırma sırma tel elden gitti
Fehmî’ya rüyada bildirdi Allah
Uyanıp inandım «Âmentübillâh»
Ağlama anası de «İnnâlillâh»
Biz kara giyelim al elden gitti
Zile’li Fehmî
