Ağrı İlinin Yer şekilleri (Dağlar ve Ovalar), Bitkisi Örtüsü, İklimi ve Ekonomi

0
Advertisement

Ağrı ili nerededir? Ağrı ilinin ilçeleri, iklimi, bitki örtüsü, yüzey şekilleri ile birlikte ekonomisi hakkında tüm coğrafi bilgilerin yer aldığı sayfamız.

  • Yüzölçümü: 11.376 kilometrekare
  • İlçeleri: Merkez, Diyadin, Doğubeyazıt, Eleşkirt, Hamur, Patnos, Taşlıçay, Tutak.

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Murat-Van Bölümü’nde il ve bu ilin merkezi kent. Türkiye’nin en yüksek noktasını (Ağrı Dağı: 5.137 m) sınırları içinde bulunduran il, kuzeyden Kars, batıda Erzurum, Muş, Güneyde Bitlis ve Van illeri, doğudaysa İran ile çevrilidir.

Yüzey Şekilleri;

Dağları

İl topraklarının üç yanı volkanik yapıdaki yüksek dağlarla çevrilidir. İlin ortasından Murat Irmağı geçer. Aras Dağları kuzeyinde batı-doğu doğrultusunda 3.000 metreyi aşan doruklarıyla (Kösedağ 3.432 m, Aşağıdağ 3.274 m, Ziyaret Tepe 2.887 m, Hamadağı 3.443 m) uzanır. Bu dağların doğusunda İran sınırı yakınında, Türkiye’nin en yüksek dağı olan Ağrı kütlesi yükselir.

Ağrı kütlesi üzerinde iki volkan konisi yer alır. Bunlardan daha kuzeyde bulunan, Büyük Ağrı (5.137 m), Türkiye’nin en yüksek noktasını oluşturur, ikinci volkan konisiyle daha güneydoğuda yer alan 3.896 m yüksekliğindeki Küçük Ağrı Dağı’nın doruk alanında yeni krater alanları görülmez. İlin güneyinde Tendürek Dağı (3.660 m), Aladağ (3.356 m), Muratbaşı (3.510 m) ve Bozdağ (2.722 m) yer alır. Bunlardan Tendürek Dağı’nın 3.000 metreye yaklaşan doğu krateri içinde, 400-500 m çapında bir göl bulunur.

Ağrı Dağı

Ağrı Dağında otlayan hayvan sürüleri…

Akarsu ve Göller

Murat Irmağı’nın yukarı çığırı, il toprakları içindedir. İlin çukur eksenini oluşturan bu ırmağın vadisi boyunca birbirinden darboğazlarla ayrılmış irili ufaklı ovalar, kuzeydoğudan güneybatıya doğru azalan bu çukur alan içinde, kuzeyde Aras Dağları’na yaslanmış Eleşkirt Ovası (1.800 m) ile Ağrı (Karaköse, 1.650 m) Ovası, doğuda Doğubeyazıt Ovası, güneyde de Banşan Deresi’nin suladığı Patnos Ovası yer alır. Türkiye’nin en büyük ırmağı, Fırat’ın önemli kollarından olan Murat, il merkezinin güneyinde Muratbaşı Dağı’ndan doğar. Karaköse’ye kadar birçok dereleri (Güzel Su, Kol Suyu, Cuma Çayı, Sinek Dere, Kopuz Dere, Taşlıçay, Mandalinçayı, Eleşkirt Deresi) toplar.

Yüksek ve karlı dağlardan inen sularla beslenir. Eleşkirt dolayında Şaryan Çayı’nı da alarak büyüyen Murat Suyu, daha buralarda ırmak görünüşünü alır. Karaköse’nin güneyindeki kütleyi 1.000 m kadar derinlikte ve ortalama 1 km genişlikte, kuzey-güney doğrultulu bir boğazla (Hamur Boğazı) yararak, Tutak üzerinden güneybatıya doğru yönelir ve Muş topraklarına girer. İl merkezinin doğusunda 2.250 m yükseklikte Balık Gölü ve Doğubeyazıt’ın kuzeyinde birçok irili ufaklı göl (Şeyhli, Demilkel) vardır.Bunlardan Balık Gölü (30 kilometrekare), bir lav şeddi gölüdür.

Advertisement

İklim ve Bitki Örtüsü;

İlde yüksekliğe, yer şekillerine ve denizden uzaklığa bağlı olarak şiddetli, kurak bir kara iklimi görülür. Kışlar çok sert ve soğuk geçer. Yazlar vadi tabanlarında gündüzleri sıcak, geceleri serin, yaylalarda bütünüyle ılıktır. Yıllık ortalama sıcaklık 6.1°C’dir. En soğuk ay -4°C ortalamayla mart, en sıcak ay 21°C ortalamayla ağustostur. İlin hemen her yanında kış mevsiminde şiddetli soğuk baskınları olur. Düşük sıcaklıkların 0°C’nin altında olduğu gün sayısı 161′ dir. Termometre yalnızca 3 ayda (haziran, temmuz, ağustos) 0°C’ nin altına düşmez. İlde şimdiye kadar ölçülen en yüksek sıcaklık değeri 38°C (ölçüldüğü tarih 27 Temmuz 1955) en düşük sıcaklık ise -45.6°C’dir (ölçüldüğü tarih Ocak 1979). Ağrı (Karaköse) Meteoroloji İstasyonu’nda saptanmış bu değer, Türkiye’deki meteoroloji istasyonlarının şimdiye kadar saptadıkları en düşük sıcaklık derecesidir. Denizden 1.632 m yükseklikteki ilde yıllık ortalama yağış tutarı 521 mm’ dir.

İl, doğal bitki örtüsü bakımından yoksuldur. İlin alçak kesimini oluşturan Murat Vadisi boylarından, doğudan Ağrı Dağı eteklerine kadar yer alan geniş topraklar, bugünkü bitki örtüsünden yoksundur. Doğal bozkır alanı dışında kalmasına karşın, buraların bugünkü çıplak görünüşü, bitki örtüsünün bir yandan aşırı otlatmalarla öte yandan insan eliyle büyük ölçüde yok edilmiş olmasının sonucudur. Ağrı Dağı’nın kuzey yamacında 2.500 m yükseltide huş ağaçlarından oluşan orman kalıntısı gibi, il çevresinde görülen bazı kalıntılar, bu yerlerin bir zamanlar ormanlarla kaplı olduğunu göstermektedir.

Ağrı Balık Gölü - Ağrı

Ağrı Balık Gölü – Ağrı

Ekonomisi;

İlçe merkezleri içinde en fazla gelişme gösteren Merkez ile Doğubeyazıt’tır. İlde başlıca geçim kaynakları tarıma ve özellikle hayvancılığa dayanır. Şiddetli kara iklimi kısa olan yaz mevsimi nedeniyle hüküm süren kuraklık, nüfus azlığı ve ulaşım zorlukları gibi etmenlerle ilde tarla tarımı, alan ve verim bakımından oldukça geridir. İlde ekime elverişli tarla tarımı alanları 148.505 hektar yer tutar. Bu alanlar tahıl türlerine, endüstri bitkilerine ve baklagillere ayrılmıştır. Tahıllar içinde buğday başta gelir, bunu arpa ve çavdar izler. Endüstri bitkilerinden şekerpancarı tarımı önde gelir. Ayrıca 2.262 hektarlık bir alan çeşitli sebzelere ayrılmıştır. İlde yetiştirilen ürünlerin yıllık üretim oranları genel olarak düşüktür.

Ağrı şehir Merkezinin Gece Görünümü

Ağrı Şehir Merkezinin Gece Görünümü

Zaman zaman oluşan şiddetli kuraklık yüzünden ürün büyük ölçüde zarar görür. Ekimi yapılan başlıca ürünler: Buğday, arpa, çavdar, şekerpancarı ve çeşitli sebzelerdir. Ekonomik alandaki etkinliğin temeli, hayvancılığa dayanır. Ülkemizde en çok hayvan beslenen ildir: Koyun, kıl-keçisi, inek, sığır, dana, boğa, at, katır. Ancak son yıllarda yetiştirilen hayvan sayısında önemli bir azalma olmuştur. Arıcılık, kümes hayvancılığı (tavuk, horoz, hindi) gelişme içindedir. İl toprakları tarımdan daha çok hayvancılığa elverişlidir. Bir yandan geniş otlaklar ve yaylalar, öte yandan nüfus azlığı hayvancılığın yayılmasını ve tutunmasını kolaylaştırmaktadır. Endüstri etkinlikleri bakımından ülkenin en geri kalmış illeri arasındadır.


Yorum yapılmamış

Leave A Reply