Ağa Muhammed Han Kaçar Kimdir? Hayatı, Dönemi, Kaçarlar Devleti Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Ağa Muhammed Han Kaçar Kimdir? Ağa Muhammed Han hayatı, biyografisi, dönemi, Kaçarlar devleti ve kuruluşu hakkında bilgi.

Ağa Muhammed Han Kaçar

Kaynak: commons.wikimedia.org

Ağa Muhammed Han Kaçar

Ağa Muhammed Han; Kaçarlar Devleti’nin kurucusudur (? 1742-Suşa Yolu 1797).

Dedesi Feth Ali Han, babası Muhammed Hasan’dır. Feth Ali Han’ı Nadir Şah idam ettirdi (1726), kendisi de çocuk yaşta Adil Şah’ın buyruğuyla hadım edildi. Babası Muhammet Hasan Türkmenlerle birleşip Esterabad’ı aldı. Kaçarların kılıçtan geçirilmesine karşın Gilan, Kazvin, Isfahan ve Azerbaycan’ın bir bölümünü ele geçirdi, oğlu Ağa Muhammed Han’ı da Azerbaycan Valiliği’ne atadı. Babası öldürülünce (1777) Kaçarların ve egemen oldukları yerlerin yönetimini ele aldı. İran’daki karışıklıklardan yararlanarak da Esterabad’da şahlığını ilan etti. Böylece de Kaçarlar Devleti kurulmuş oldu (1779).

Zendler ve Afşarlarla savaşarak Hemedan, Şiraz, Kirman ve Azerbaycan topraklarını aldı; Şiraz ve Isfahan kalelerini yıktırdı, Tahran’ı devletinin başkenti yaptı. Dışarıda Rus Çarlığı ile içeride ayaklanma ve karışıklıklarla uğraşarak ülkede barışı sağladı. Hazar Denizi kıyılarındaki bazı toprakları Ruslara bıraktı, Osmanlıların baskısıyla da Şirvan’a bağımsızlık verdi. 60 bin kişilik bir orduyla Gürcistan’a yürüyerek Karabağ ve çevresini kanlı çarpışmalarla aldıktan sonra Horasan üzerine yürüyerek Meşhed’de egemen olan Şahruh Mirza’yı (Nadir Şah’ın torunu) tutsak etti; Afganistan Hanı Karagözlü Muhammet Han’a boyun eğdirdi. O sırada Azerbaycan’a giren 42 bin kişilik Rus Ordusu’nu uzaklaştırmak için gittiği ve Suşa’yı alarak geri döndüğü seferde daha önce idama mahkûm ettiği bir kale komutanı, Ağa Muhammet Han’ı yatağında öldürdü. Yerine kardeşi geçti.

Kaçarlar Devleti

Kaynak: commons.wikimedia.org

Kaçarlar Devleti

Kaçarlar: Türk asıllı bir İran imparatorluk hanedanıdır. 1779’dan 1925’e kadar 146 yıl iktidarda kaldılar. Bunun ilk 15 yılı (1794’e kadar), Zendler ile ortaklaşa iktidar devresidir. Hanedanın atası, Türkmenler’in (Oğuz Türkleri’nin) Kaçar boyu beyi Muhammed-Kulı Bey’dir; 1600 yıllarında ölmüştür.

Kaçarlar, Kürt Zend hanedanının iktidarına son verdiler. İran, Safeviler ve Avşarlar gibi yeni bir Türk hanedanının egemenliğine geçti. İran’da devlet merkezini Tahran’a (eski Rey’e) getiren de Kaçarlar’dır. 1828’de Kafkasya’yı kaybedip binlerce yıldan beri koruduğu büyük devlet olma imtiyazını kaybeden İran, bu devrede Batı emperyalizminin korkunç emelleriyle karşı karşıya kaldı.

Advertisement

Son hükümdar Ahmet Şah, sonradan «Pehlevi» adını takınan Rıza (Şah) tarafından tahtından indirildi, Paris yakınlarında Neuilly’deki malikânesinde 27 şubat 1930′ da zehirlettirildi; 32 yaşında idi. Ahmet Şah’ın babası Muhammed Ali Şah, Rıza (Şah) ın Kaçarlar’a son verip kendini hükümdar ilân ettiğini öğrenince yüreğine inip 30 şubat 1925’te San Remo’da 53 yaşında öldü.

Kaçarlar’ın büyük simalarından biri Feth-Ali Şah’ın oğlu Abbas Mirza‘dır. 34 yıl Azerbaycan genel valisi ve veliaht olmuş, İran’ın büyüklüğünü korumak için çırpınmış, başkomutanı olduğu İran ordusu ile Rusya gibi çok büyük bir askeri devletle tek başına başarıyla vuruşmuş, birçok ıslahat yapmıştır.

Kaçarlar, ana dilleri olarak Türkçe’yi daima muhafaza etmişlerdir. Kaçar prenslerine, Timuroğulları prensleri gibi «Mirza» denilir. Kaçarlar’dan İran imparatoru olanlar ve saltanat yılları şunlardır:

  1. Aka Muhammed Şah (1779- 1797)
  2. Feth-Ali Şah (1797- 1834)
  3. Muhammed Şah (1834-1848)
  4. Nâsırettin Şah (1848 1896)
  5. Muzafferettin Şah (1896 1907)
  6. Muhammed Ali Şah (1907- 1909)
  7. Ahmet Şah (1909 1925)


Leave A Reply