Ahmet Yesevi Kimdir? Hayatı Eserleri ve Çalışmaları Hakkında Bilgi

12
Advertisement

Ahmet Yesevi Kimdir ve ne yapmıştır? Ahmet Yesevi hayatı, biyografisi, Ahmet Yesevi’nin İslamiyet üzerine çalışmaları, eserleri hakkında bilgi.

AHMET YESEVİ (?-1166)

Kurduğu tarikatle Türklerin manevi hayatına yüzyıllarca tesir etmiş bir Türk mutasavvuf şairidir. Hoca Ahmet Yesevi diye de anılır. Türkistan’da Sayran kasabasında doğdu, yedi yaşındayken babasını kaybetti, ablasıyla birlikte Yesi kasabasına yerleşti. İlk tahsil yıllarını orada geçirdikten sonra Buhara’ya giderek Şeyh Yusuf Hemedani’nin yanına girdi. Şeyhin büyük teveccühünü kazanarak onun üçüncü «halifesi» oldu, 1166 da onun yerine geçti. Fakat orada çok kalmadı. Tekrar Yesi’ye dönerek kendi tarikatını yaymaya başladı.

Yesevi’nin kurduğu tarikat göçebe Türkler arasında büyük bir rağbet görmüştü. Sir Derya havalisinde, Seyhun, Taşkent ve civarında büyük bir nüfuz kazandı. Böylece Ahmet Yesevi ilk büyük Türk tarikatini kurmuş oluyordu. Ölümünden sonra mezarının üzerine büyük bir türbe yapılmış, burası bütün civar ahalini bir ziyaret yeri haline gelmiştir.

Ahmet Yesevi tarikatinin propagandasını daha çok göçebe ve köylü halk üzerinde topladığı için, çok sathı ve basit bir din bilgisi olan bu halka hitabeden Yesevilik eski kabile gelenek ve inanışlarıyla karışmak zorunda kalmıştır. Daha sağlığında birçok «halife» lerini muhtelif Türk sabalarına yollamıştır. Gittikçe yayılan tarikat daha başka tarikatlerin de doğmasına yol açmıştır. XIII. yüzyılda Horasan’da Hayderiye, Anadoluda Babai ve Bektaşi tarikatlarının kurulmasına yol açmıştır.

Ahmet Yesevi’nin hece vezniyle yazdığı şiirler «Divan-ı Hikmet» adlı bir şiir kitabında toplanmıştır. Ancak, yapılan incelemeler «Divan-ı Hikmet» teki bütün şiirlerin Yeseviye ait olmadığını göstermektedir. Gerçek olan bir şey varsa o da şudur ki bu büyük adamın yazdığı hikmetler sonradan, dil, ruh ve mana bakımından, taklidedilmiştir.

Advertisement

Ahmet Yesevi


KAYNAK 2

Ahmet Yesevi Kimdir?

Pîr-i Türkistanî diye de anılan Hoca Ahmet Yesevi Hazretleri, Kazakistan’da Çimkent’te doğmuştur. Yusuf Hemedanî’in talebesi ve üçüncü halifesi olan Hoca Ahmet Yesevî, Türk Velilerinin kol başısıdır.

Hemen bütün Türk coğrafyasında çok derin etkisi olmuştur. Samimi ve bozulmamış bir Türk ortamında kurulan Yesevilik tarikatı ilk olarak Seyhun, Taşkent civarında, Doğu Türkistan’da kök salmış, kısa süre sonra da Türk dili ve kültürünün Maveraünnehir ve Harizm sahalarında halkın derin alakasına mazhar olmuştur. Oradan da Bozkırlara, Bulgarlar arasında ilgi görmüştür.

Moğol istilası sonrasında Horasan, İran, Azerbaycan’da nihayet 13.y.y.’da Anadolu’ya da tesir etmiştir. Nitekim başta Hacı Bektâş-ı Veli ve Sarı Saltuk Baba gibi erenler, onun talebeleri olarak İslam’ı yaymış, halkı ahlaken ve birliği noktasında cihad ruhu ile yetişmelerini sağlamıştır.

Hoca Ahmet Yesevî’nin hikmetli söz ve sohbetleri “Divânı Hikmet” adlı eserinde toplanmış ve günümüze kadar asırlardır okunmaktadır.

Divan-ı Hikmet:

Ahmet Yesevi’nin adına bağlanan, tasavvuf konusunda, hece ölçüsü ve halk edebiyatı nazım biçimleriyle Türkçe yazılmış dörtlüklerden oluşan şiir kitabıdır. Şiirlerin tümünün Ahmet yesevi’nin olmadığı, şeyhlerine duydukları saygıyla adlarını anmadan şiir söyleyen Yesevi dervişlerinin ürünleriyle beslediği kesindir. 17. yüzyıldan daha gerilere tarihlenen yazmalar ele geçmemiştir. Arada aruzla yazılmış bazı örnekler de vardır. 1878’den sonra birkaç kez basıldığı gibi dil ve tarihsel özellikleri üzerindeki bilimsel araştırmalar da sürmektedir. Hikmetler, Anadolu’da gelişen dinsel tasavvuf edebiyatında ilahiye dönüşerek yaşamışlardır.

Advertisement


12 yorum

  1. dilara turfan on

    çok güzel kim yazdıysa tesekür bunda çok bilgi var çünkü hoca sözlü yapacak çok güzel olmuş teşekürler elinize salık

Reply To jesika Cancel Reply