Akaçlama nedir, nasıl yapılır? Akaçlamanın kullanım alanları, tarımda akaçlama, petrol akaçlama, coğrafya ve hidroloji de akaçlama hakkında bilgi.
Akaçlama; birikmiş bir sıvının kanal boru, oluk ya da benzeri bir akaçla akıtılarak boşaltılmasıdır.
Petrol.
Doğal olarak petrol yataklarında petrolün açılan kuyudan yukarı çıkarılmasına yetecek bir basıncı vardır. Petrol bu basıncın yardımı, basınç dengeleyen vanalar ve borularla (noel ağacı) çıkarılır. Yatakta petrol azaldığında, kuyuyu su bastığında, kimi zamanda yatağm biçimi yüzünden yatakta basınç düşer. Petrolün çıkarılabilmesi için pompa yardımıyla yataktaki basınç artırılır.
Elektrikle çalışan bu pompalar, aşağı yukarı hareket eden bir kol, bir emme çubuğu ve tulumba silindirinden oluşurlar. Bu tulumbalarla yatağa gaz ya da soğuk su basılarak basınç, petrol kendiliğinden yukarı çıkana kadar artırılır (akaçlama). Soğuk su ve gazın başarısız kaldığı durumlarda ham petrolün akışkanlığını artıkmak ve genleşmesini sağlamak için sıcak su ve sıcak buhar kullanılır. Özellikle eski kuyulardan yararlanmayı sağlayan sıcak su ve sıcak buharla akaçlama pahalı bir yöntemdir. Sıcak su akaçlaması bir yılda, buhar akaçlaması birkaç ayda olumlu sonuç verir.
Tarım.
Akaçlama toprağı fazla suyundan ya da tuzundan arıtma yöntemidir. Özellikle kurak bölgelerde görülen, taban suyu yüksek ve tuzlu toprak türü tarım için elverişsizdir. Gereğinden fazla nem tarımı olanaksız duruma getirir. Ayrıca tuzlu taban suyu buharlaştığında toprakta kalan tuz, toprak yüzeyini “çor”, “çorak” denilen tuz katmanıyla örter.
Bu toprakları tarıma uygun duruma getirmek için akaç hendekleri açarak fazla taban suyu akıtılır. Toprak temiz suyla yıkanarak tuzların eriyip akaç hendeklerinden akması sağlanır. Toprağa zararlı olan fazla sular da yine akaçlarla katılır. Akaçlamanın en basit yolu özel pulluklarla akaçlamayı oluşturmaktır. Ama bu yol sürekli bir sonuç sağlamaz ve toprağın eğimi yönünde akaç hendekleri açılır. Bu hendekler ağaç ya da taşla döşenerek ya da künk yerleştirilerek kapatılır.
Toprağın fazla suyunu alan ve akıtan bu akaçlar emici görevi görürler. Emici akaçlar bir ağ oluşturarak suları bir toplayıcı akaca verir. Toplayıcı akaç ise suyu bir kuyuya akıtır. Akaçlamanın uygulama biçimi toprağın cinsine göre yapılmalıdır. Bataklıklar bölgenin suyunu boşaltacak doğal su ağının yokluğuyla oluşur. Akaçlamayla bataklıklar da kurutulur.
Coğrafya, jemorfoloji, hidroloji.
Bir akarsuyun beslendiği alana akaçlama havzası denir. Bu alanın kayaç yapısı akarsuyun biçimini etkiler. Eğer alan eşit dayanıklılıkta kayalardan oluşmuş ise akarsu dallı budaklı bir akaçlama modeli oluşturur. Kayaç yapısının sert ve yumuşak olarak sıralandığı bölgelerde akarsu bir kafes (ya da örgü) modeli oluşturur.
Yanardağ bölgelerinde oluşan aşınma merkezden çevreye yayılan bir biçim geliştirir. Akarsu yatağının bir engelle (toprak kayması, lav vb) tıkanması akarsuyun yeni bir yatak oluşturmasına yol açar. Kimi zaman büyük bir akarsu daha küçük bir akarsuyun su toplama bölgesini aşındırır ve bu akarsuyu akaçlar (kendine katar).
