Akarsu akım düzeni, rejimi nedir? Akarsu rejimi kaça ayrılır, etkileyen faktörler nelerdir? Akarsu rejimi hakkında bilgi.
Kaynak : pixabay.com
Akarsuyun Akım Düzeni (Rejimi)
Akarsuların debisinde yıl içinde meydana gelen seviye değişmeleridir. Akarsuyun rejimine etki yapan temel faktör, bölgenin yağış rejimidir. Eğer akarsuyun bulunduğu bölgede yağış rejimi düzenli ise, akarsuyun rejimi de düzenli olur. Örneğin; Ekvatoral ve Ilıman Okyanus iklim bölgelerinde her mevsim yağışlı geçtiği için, akarsuların rejimi de düzenlidir. Akdeniz ve Karasal iklim bölgelerinde yağış rejiminin düzensiz oluşu, akarsu rejimlerinin de düzensiz olmasına yol açmıştır.
Yağış rejiminin dışında, akarsu rejimi üzerinde şu faktörler de etkilidir:
Yağış Biçimi (Kar veya Yağmur)
Yağışlar yağmur şeklindeyse yağışlı dönemde, kar şeklindeyse karların eridiği dönemde akarsu akımı artarak rejimi etkiler.
Kaynak Suları
Kaynak sularıyla beslenen akarsuyun rejimi kaynağın rejimi ile paralellik gösterir. Örneğin yazları kurak geçen Akdeniz İklim Bölgesindeki Manavgat, Köprü, Göksu gibi nehirler karstik kaynaklarla beslendiği için akımları yazın da yüksektir. Bu nedenle bu bölgedeki bir çok akarsuyun akımı yazın kuruma derecesinde azalırken bu nehirler bol su taşır ve iklim bölgesine göre düzenli rejime sahiptirler.
Eğim:
Eğimli yüzeylerde yağış suları hemen akışa geçtiği için yüzeyde su tutunamaz. Bu nedenle böyle bölgedeki akarsu rejimleri düzensiz olur. Örneğin Karadeniz Bölgesi düzenli yağış rejime sahip iken akarsu rejimleri tam düzenli değildir. Çünkü eğim çok olduğu için yağış suları yüzeye düştükten kısa bir süre sonra denize ulaşmaktadır.
Buharlaşma: Buharlaşmanın fazla olduğu sıcak dönemlerde su miktarı azalır.
Beşeri Faktörler:
İnsanlar akarsulardan değişik amaçlarla faydalanmak için suları kullanırlar. Ayrıca baraj yaparak akım düzeni üzerinde etkili olurlar.
Akarsu Rejimleri Başlıca Şu Gruplarda Toplanır
1. Düzenli rejime sahip akarsular
Akarsuyun akım miktarı yıl içinde çok az değişme gösterir. Bu tür akarsulara yağış rejiminin düzenli olduğu Ekvatoral ve Ilıman Okyanus iklim bölgelerinde rastlanır.
2. Düzensiz rejime sahip akarsular
Akımın yıl içinde çok fazla değiştiği akarsu rejimidir. Akdeniz ve Karasal iklim bölgeleri gibi yağışın belirli mevsimlerde toplandığı bölgelerdeki akarsu rejimleri buna örnektir.
3. Karma rejimli akarsular
Farklı iklim bölgelerinden beslenen akarsu rejimidir. Örneğin Nil ve Fırat Nehri rejimleri gibi.
4. Sel rejimli akarsular
Sağnak yağışlar ve kar erimelerinin olduğu dönemlerde taşkın yapacak düzeyde akım gösteren, ancak kurak dönemde akımı ya çok azalan ya da tamamen kuruyan akarsu rejimidir. Türkiye’de en çok İç Anadolu Bölgesi’nde görülür.
