Akustik Nedir? Akustik Hakkında Bilgi

Akustik ne demektir? Akustiğin tarihçesi, özellikleri, sesin fiziği, mimarlıkta akustiğin kullanımı, akustik hakkında bilgi.

Akustik; konusu işitme duyusu ve sesle ilgili fizik dalı: yankıbilim. “Ses” in oluşması, yayılması, duyulması ve özellikleriyle uğraşır. Fizik, bilim dallarının en eskilerinden biridir. Kökeni, Eski Yunanlılara, hatta öncesi kültürlere kadar uzanır. “Akustik” terimi ise “işitmeyle ilgili” anlamına gelen Yunanca akoustikos sözcüğüdür. Aristoteles’ten başlayarak birçok bilgin bu konuyla uğraştı. Yunan ve Roma amfiteatrlarının çizimi, o zamanki bilim adamlarının ve yapı ustalarının akustik bilgilerinin ne derece yüksek olduğunu kanıtlar. Ünlü Yunan bilgini Pythago-ras, daha İÖ 4. yüzyılda tek telli bir saz üzerinde denemeler yaparak, telin uzunluğuyla verdiği sesin yüksekliği arasındaki ilişkiyi buldu. Ancak, bu bilim dalının babası olarak Galile ile F. Bacon kabul edilir. Daha sonra, Gas-sendi, Mersenne, Ottovon Guericke, P. Kircher, J. Sauveur, Newton, Brook, Taylor, Daniel Bernoulli, Euler, d’Alembert, Colladon,Regnault, Helm-holtz, Koening, Leon Scott, Edison, Bell gibi bilginler akustik bilimini geliştirdiler.

Günümüzde akustik çok çeşitli, geniş alanları kapsar: Fiziksel Akustik ve Ultrasonik (duyulamayacak kadar yüksek frekanslı ses), Mimarlık Akustiği (toplantı ve konser salonlarında-dik ses dalgalarının incelenmesi), Pskiko-Akustik ve Fizyolojik Akustik (duyma olay mm incelenmesi), Konuşma Bağlantısı (insan konuşma mekanizmasının incelenmesi ve sözlü bağlantı), Sualtı Sesleri, Ses Denetimi, Mekanik Titreşim, Şok Dalgaları gibi daha birçok bilim dalı Modern Akustik’in kapsamı içine girer.

Akustik, kabaca iki değişik inceleme alanına ayrılabilir: Fiziksel olaylar nedeniyle birbirini etkileyen ses dalgaları; yaşayan organizmalardan ötürü birbirini etkileyen ses dalgaları. “Anlam taşıyan ses dalgaları” (insan konuşması, kuş sesleri gibi) ile bazen “istenmeyen ses” diye anılan “gürültü” arasındaki zıtlık bir başka ayırım biçimidir. Daha iyi ve katıksız dinleme koşulları içeren konser ve konferans salonlarının, daha sağlıklı ses yalıtım gereçleriyle donatılan konut ve işyeri odalarının yapımı, akustik araştırmanın belirgin örnekleridir. Patlamalı taşıma araçlarının çıkardığı sesleri azaltıcı önlemler de içinde, gürültünün denetim altına alınması modern taşımacılıkta çok önemli bir yer tutar. Gerek insanlar arası iletişim, gerekse insanlarla makineler arasındaki iletişim, akustik olayının kesin rol oynadığı hızlı gelişim alanlarıdır. Çok yüksek frekanslı ses dalgaları, termal titreşimler ve elektrik akımını dirençsiz geçirebilme gibi önemli fiziksel fenomenleri anlamada, bu iki alan, küçümsenemeyecek bir araçtır. Bu gibi amaçlar için kullanılan ses dalgalarının frekansları genelde duyma menzilini aşar (ses ötesi). Ayrıca endüstride birkaç milyar devir yapabilecek kadar yüksek olur (yüksek ses). Böylesi yüksek frekanslarda ışık gibi ses de “fonanlar” diye anılan küçük enerji paketleri içinde yayınlanır. Yer sarsıntılarından ya da yeraltı patlamalardan kaynaklanan, “duyulamaz”, son derece alçak frekanslı ses dalgaları dünyanın yer kabuğuyla yer özeği arasında kalan katman bileşimlerini incelemede yararlıdır. Ses ötesi (ultrasonik) dalgalar, söz gelimi, uzay gemilerindeki yapım yanılgılarını saptamada kullanılabilir. Su yoluyla taşınan daha alçak frekanslı ses dalgaları da denizaltıları, gemileri yönlendirip yerlerini saptamada kullanılır.

Sesin fiziği. Ses dalgaları, kendi düzensiz hareketleri üzerine eklenen atomlarla moleküllerin düzenli hareketlerinden oluşur. Eşit frekansta ve eşit güçte iki ses dalgası karşıt yönlerde yol aldıkları zaman, bunlar bir “durağan dalga” oluşturur. Durağan dalgada tüm tanecikler eşit ya da karşıt fazlar içinde hareket eder. Durağan dalgalar oldukça yaygındır. Örneğin, org berusu içindeki hava ya da bir yaylı sazın teli, durağan dalga biçiminde hareket eder. Değişik frekanslarda iki dalga kendiliğinden harekete geçtiği zaman genelde iki frekansın farklılık oranına uygun düşen bir ses perdesi duyulur. Bu ses perdesi, “tempo noktası”diye anılır.

Bu konuda 20. yüzyılın başlarından bu yana yürütülen yoğun çalışmalar “Elektroteknoloji”nin hızla gelişmesine yol açtı. Hertz dalgaları aracılığıyla ses çok uzaklara iletilebildi. Ayrıca elektroakustik denilen yeni bir akustik kolu gelişti. Elektroakustik, alternatif akımlardan yararlanarak, hiç duyulmamış yeni tınıları bulup bunu müzikte kullanmayı denemektedir.

Mimarlıkta akustik. Konferans, konser ve tiyatro salonları gibi yankılanan mekânlarda ses iletimini istenilen biçimde sağlamak, akustik biliminin önemli amaçlarından biridir. Yankılanan bir mekânda ses, dinleyicinin kulağına yanlızca doğrudan ses kaynağından değil, aynı zamanda tavandan, tabandan ve yan duvarlardan yankılanarak ulaşır. Eğer bu yankılanmalar yeterince güçlüyse ve 0.05 saniyeyi aşan bir gecikmeden sonra kulağa erişiyorsa, bunlar yankı olarak duyulur. Buna ilişkin bir başka konu da yapılardaki duvarlardan geçen seslerin incelenmesidir. Normalde, bir duvarın ses yalıtma etkinliği birim başına düşen kitlesiyle orantılıdır. Duvarın iki yüzü arasına ses emici bir madde yerleştirilerek “sandviç tipi” bir yapı sistemiyle olumlu sonuçlar alınmıştır. Mimarlar, iç yüzeylerin yankı zamanlamasını, yansıtıcı gücünü ayarlama yöntemiyle mekânlarda akustiğe istedikleri biçimi verebilirler.