Alaska Nerededir? Alaska Eyaleti Hakkında Coğrafi, Ekonomik ve Tarihi Bilgiler

0
Advertisement

Alaska nerededir? Amerika Birleşik Devletlerinde yer alan Alaska Eyaleti hakkında coğrafi, ekonomik ve tarihi bilgiler.

Alaska; Amerika Birleşik Devletleri’nin 49. eyaletidir. Ülkenin yaklaşık 1/5′ ini kaplayan Alaska, birliğin en büyük eyaleti, buna karşın nüfusu en düşük olanıdır. Kuzey Amerika’nın kuzeybatı ucunda, kuzeyden Kuzey Buz Denizi, güneyden Alaska Körfezi ve Büyük Okyanus, doğudan Kanada, batıdan Bering Denizi, Bering Boğazı ve Çukçi Denizi ile çevrilidir. Seward Yarımadası,Rusya Federasyonu’nun uzak-doğu ucuna yalnızca birkaç km uzaklıktadır; bu iki kara parçasını dar Bering Boğazı ayırır.

  • Yüzölçümü: 1.518.800 km2.
  • Başlıca kentleri: Juneau (başkent, 25.369), Fairbanks (73.164), Anchorage (231.422), Sitka (7.803), Kodiak (9.939).

Tundralarla çevrili olan yarımadada çok az insan yaşar. Eyaletin, Rusya Federasyonu’na uzanan bir başka bölümü de Alaska Yarımadası ve Aleut Adalarıdır. Alaska Yarımadasının belkemiğini oluşturan Aleut Sıradağları, yeşilliklerle kaplı; ağaçsız Aleut Adaları boyunca uzanır. Güney kıyısında, Alaska Körfezi’nin oluşturduğu iki büyük koy vardır: Cook ve Prens William koyları. Bu iki koy arasında güneybatıda Kodiak Adası’na doğru uzanan Kenai Yarımadası yer alır, Kuzey Amerika’nın en yüksek noktası olan McKinley Dağı (5.934 m). Alaska’nın orta ve güney bölgesindeki Aleut Sıradağları üzerindedir. Alaska Yarımadası ve Aleut Adaları’nda çok sayıda yanardağ vardır. Yarımadanın kuzey-güney uzunluğu 1.470 km, doğu-batı uzunluğu 1.300 km’dir.

Fairbanks - Alaska

Güneydoğuda, Yukon (Kanada) sınırında uzanan Wrangell Dağları; güney kıyısı boyunca Chugach Dağlan, öteki önemli sıradağlardır. Eyaleti doğu-batı doğrultusunda aşan Yukon ve kolları Porcupine, Tanana ve Koyukuk; kuzeyde Noatak ve Kuskokvim; güneybatıda Sustina ve Copper başlıca ırmaklardır. Yüzölçümünün olağanüstü büyüklüğü, ikliminde çeşitliliklere yol açar. Örneğin, güney kıyılarında okyanus iklimi, iç kesimlerde kara iklimi, kuzeyde arktik çöl iklimi egemendir. Ülke genelinde yıllık ortalama sıcaklık 6.5°C, yağış tutarı 2.175 mm’dir. Alaska doğal kaynaklar açısından ABD’nin en zengin eyaletidir. 1959’da, ABD’ye katıldıktan sonra başlayan ham petrol üretimi, 30 yılda, 150 bin varilden (1 varil 159 litre), 666 milyon varile, bir başka deyişle 1.2 milyon tondan 106 milyon tona (ABD üretiminin % 23’ü) ulaşmıştır. Prudhoe Körfezi, Kuparuk Irmağı, Cook Koyu, en önemli petrol üretim alanlarıdır. 9.2 milyar m3’lük doğal gaz üretiminin % 84’ü ham petrolden sağlanır. Her iki ürünün yanı sıra, kömür, kum ve çakıl, kalay, antimon, altın, gümüş, kereste,önem taşıyan öteki doğal kaynaklardır. Kuzeyde Prudhoe Körfezi’nden çıkarılan ham petrol, Transalaska Boru Hattı ile güneyde Prens William Boğazı’ndaki Valdez Limanı’na ulaştırılır.

Alaska’nın ekonomisi, petrol, doğal gaz, madencilik, balıkçılık ve orman ürünleri endüstrilerine dayanır. Eyalet GSMH’smın % 65’ini bu sektörler yaratır. Kişi başına düşen ulusal geliri en yüksek eyalet olmasına karşın, son yıllarda işsizlik oranı artmış durumdadır. Bunda, dünya ham petrol fiyatlarının son on yıldır düşmesinin rolü büyük oldu. Ancak, 1987’de, Arktik bölgesi kıyıları açığında bulunan yeni doğal gaz ve petrol yatakları, 1990’lı yıllarda ekonomiye önemli katkı sağlayacaktır. İklim koşulları ve tarım alanlarının sınırlı oluşu nedeniyle tarım etkinlikleri sınırlıdır. 808.000 hektar alanın % 90’ı kullanışsızdır. Başlıca tarım ürünü patatestir. Güneybatı Alaska’da büyükbaş hayvan, Batı Alaska’da rengeyiği yetiştirilir. Turizm son yıllarda, ekonomiye güçlü bir kaynak oluşturma yolundadır.

Advertisement

Nüfusun % 15’ini Eskimolar ve Kızılderililer, % 2.5’ini Zenciler, geri kalanının Beyazlar oluşturur. Ancak, toplam nüfusun yaklaşık 1/3’ü üslerde görevli ABD askeri personelidir. Eğitim, sağlık hizmetleri gelişmiş düzeydedir.

Alaska

Tarih

Rus gezginlerinin bulunduğu Alaska’da ilk yerleşimi, 1784’te Grigori Shelek, Kodiak Adası üzerinde gerçekleştirdi. Bu sıralarda kuzeybatı kıyılarına ilişkin çekişme arttı, İngiliz ve Amerikan ticaret gemileri Ruslara gözdağı vermeye başladı. Rusların Alaska’ya olan ilgileri giderek azaldı; 1876’da, Alaska 7.200.000 dolar karşılığında ABD’ye satıldı. 1880’de, Juneau’da altın bulunduktan sonra Alaska’ya bir yönetici ve zayıf da olsa yerel bir yönetim atandı. Alaska’daki araştırma gezileri, 1898-1899′ da Nome ve 1902’de Fairbanks bölgelerinin bulunmasıyla sürdü. Alaska ile İngiliz Kolumbiyası arasında sınıra ilişkin çekişme, 1903’te anlaşma sağlanmasıyla sona erdi. Bundan sonra bölgede hızlı bir gelişme dönemi başladı. Önemli sermaye gerektiren madencilik Doğulu kapitalistlerin eline geçti. 1900’de Sitka’nın yerine Juneau yönetim merkezi oldu.

Yerel hükümetin kurulduğu ve Alaska’nın ABD topraklarına katıldığı 1912’de yeni bir dönem başladı. 1915’te hükümetin desteğiyle Seward-Fairbanks arasında demiryolu yapımı başlatıldı. Alaska’da gittikçe etkinliğini yitiren altın madenciliği yerini balıkçılığa bıraktı. İkinci Dünya Savaşı, Alaska ekonomisinin gelişiminde dönüm noktası oldu. Bu dönemde ABD ile bağlantı sağlayan yol yapımı gerçekleştirildi. Japonların işgal ettiği Aleut Adalarından Attu ve Kiska 1943’te geri alındı. Savaştan sonra geliştirilen havayolu ulaşımı, kurulan askeri üsler, Alaska’nın kalkınmasında önemli rol oynadı. 1950-1960 arasında bölgenin nüfusu iki katına ulaştı. 1959’da ABD’ye katılarak eyalet konumu kazandı. 27 Mart 1964’te, 114 kişinin ölümüne ve büyük maddi kayba yol açan deprem, Kuzey Amerika’da bugüne kadar görülen ikinci şiddetli yersarsıntısıdır.

1956’da hazırlanan ve günümüzde de yürürlükte olan anayasaya göre Eyalet Parlamentosu, seçimle işbaşına gelen 20 üyeli Senato (yasama süresi 4 yıl) ve 40 üyeli Temsilciler Meclisi’nden (yasama süresi 2 yıl) oluşur. Eyalet, Kongre’ye 2 senatör, 1 temsilci gönderir.

Advertisement


Leave A Reply