Alizarin (Kökboyası) Nedir? Özellikleri, Formülü, Elde Edilmesi Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Alizarin (kökboyası) ne demektir? Alizarin (kökboya) nasıl meydana gelir, formülü nedir? Alizarin özellikleri ve hakkında bilgi.

Kaynak: wikipedia.org

Alizarin

  • Alizarin; kökboya bitkisinin köklerinde iki molekül glükoz ile birleşmiş biçiminde bulunan renkli boya maddesidir.
  • Formülü: C14H8O4 1,2 – Dihidroksiant-rakinon, 1,2 dihidroksi-9-10-antrasen-dion, C.I. Mordant Red 11, C.I. Pigment Red 83, C.I. 58.000.
  • Molekül ağırlığı: 240.20.
  • Erime noktası: 290 °C,
  • kaynama noktası: 430°C.

Kök boya eski çağlardan beri kumaş ve özellikle yün boyamacılığında kullanılmıştır. Kökboyanın içerdiği başlıca boyarmadde alizarindir ve kökboyayla yapılan boyamalarda yüksek nitelikli bir kırmızı renk elde edilir. Kökboya 19. yüzyılın sonuna kadar geniş ölçüde kullanılan bitkisel boyarmaddelerin en önemlisiydi. Türkiye’de özellikle Batı Anadolu Bölgesi’nde yetiştirilmiş ve 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ nun dışsatımında üçüncü sırayı almıştır. 1870’de Caro ve çalışma arkadaşları 2-antrakinonsülfon asidi sodyum tuzunu alkalilerle eriterek alizarini sentetik olarak elde ettiler. Alizarin turuncu iğneler biçiminde kristallenir. Suda pratikçe çözünmez. Kaynar suda çok az, alkolde orta derecede, sıcak metanol ve eterde bol çözünür. Ayrıca, benzen, toluen, ksilen, karbon sülfür, piridin ve buzlu sirkede de çözünür. Alkali çözeltilerinde mavi bir renk vererek çözünür ve bu çözeltisini fluoresans göstermez. Yün için kullanılan asit ve krom boyarmaddelerin yapımında; asit-baz indikatörü olarak (% 0.5’lik alkollü çözeltisi sarıdan (pH6,8) döner. Alüminyum, indiyum, civa, çinko ve zirkonyumun tanınmasında kullanılır.

Boya Olarak Alizerin

Alizarin, ressamlar tarafından gül kök boyası ve alizarin kıpkırmızı olarak bilinen kök boya pigmentlerinin üretiminin ana maddesidir. Alizarin, terimin en yaygın kullanımında koyu kırmızı bir renge sahiptir, ancak terim aynı zamanda Alizarine Cyanine Green ve Alizarine Brilliant Blue gibi kırmızı olmayan birkaç ilgili boyanın adının bir parçasıdır. Alizarinin modern zamanlarda dikkate değer bir kullanımı, serbest kalsiyumu ve bazı kalsiyum bileşiklerini kırmızı veya açık mor bir renge boyadığı için biyolojik araştırmalarda bir boyama ajanıdır. Alizarin ticari olarak kırmızı tekstil boyası olarak kullanılmaya devam ediyor, ancak geçmişte olduğundan daha az ölçüde.

Kökboyası

Kökboyası Bitkisi

Kökboyası, kök boyasıgiller familyasından, çalı görünüşünde, sürüngen, kırmızı renkli bir bitkidir. Bu bitkinin kök saplarından boyacılıkta faydalanılır. Kök boyasının diğer bir adı da kızıl köktür. Bu bitkinin köklerinden elde edilen ve kimyada «Alizarin» adı ile tanınan boya, kırmızımsı sarı renktedir ve halk arasında kökboyası adı ile bilinir.

Kökboyası en çok Avrupa ve Asya ülkelerinde yetiştirilir. Kök boyasının kalın ve dikenli yaprakları; küçük, yeşilimsi sarı renkte çiçekleri, kara renkte meyveleri vardır.

Advertisement

Kökboyasıgiller. — Bitişik taçyapraklı ikiçeneklilerden, yaprakları karşılıklı, meyvaları zeytinimsi olan ve kahve ağacı, kınakına, kökboyası, yoğurt otu, çobansüzgeci gibi birçok bitki çeşitlerini içine alan bir bitki familyasıdır. Bu familyanın dört bin kadar türü vardır.


Leave A Reply