Alkollerin Kimyasal Özellikleri ve Grupları nelerdir? Alkoller hakkında genel bilgi, formülleri ve çeşitleri ile ilgili temel bilgiler.
Kaynak: pixabay.com
Alkollerin Kimyasal Özellikleri ve Grupları
Alkoller, karbon atomuna doğrudan bağlı hidroksil grubu (-OH) içeren maddelere verilen isimdir. Alkoller bir molekülde bulunan hidroksil grubu sayısına göre mono-, di-, tri- ve polialkoller olarak sınıflandırılırlar. Doymuş hidrokarbonlarda bir hidrojen atomunun bir hidroksil grubuyla yer değiştirmesi sonucu oluşan monoalkollere alkanoller adı verilir. Bir homolog dizi oluşturan bu doymuş alkoller CnH2n+1-OH genel formülüne uyarlar.
Alkollerin Adlandırılması
Alkollerin adlandırılmasında iki farklı yol izlenir. Birinci yola göre, alkolün türediği varsayılan doymuş hidrokarbonun adının sonuna “ol” son eki getirilir. Örneğin, CH3-OH formülündeki alkol bir karbonlu hidrokarbon olan metandan (CH4) türediğinden metanol olarak adlandırılır. İkinci yönteme göre, hidroksil grubuna bağlı olan alkil grubunun adının ardına alkol sözcüğü getirilerek adlandırılırlar.
Örneğin, CN3-OH formülündeki alkol etil alkol metil alkol, C2H5-OH formülündeki alkol olarak adlandırılır. Doymuş monoalkoller dizisinin ilk üç üyesi göz önüne alınırsa, ilk üye CH3-OH (metil alkol, metanol) durumunda bir izomeri ortaya çıkmaz. Ancak, dizinin üçüncü üyesi olan ve propandan (CH3-CH2-CH3) türeyen alkol için iki ayrı durum ortaya çıkar. Hidroksil grubu uçlardaki karbon atomlarından birine ya da ortadaki karbon atomuna bağlanabilir. Bunun sonucu olarak birbiriyle izomer olan iki tane alkol ortaya çıkar.
CH3-CH2-CH2-OH n-propil alkol; n-propanol; propan -1- ol.
izopropil alkol; izopropanol; propan-2-ol.
Moleküldeki kat karbon atomu sayısının artmasıyla birlikte izomeri olanakları ve izomer sayısı da hızla artar. Alkoller, hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomunda bulunan hidrojen atomu sayısına göre üç gruba ayrılırlar.
Birincil (Primer) Alkoller
Birincil alkollerde hidroksil grubunun bağlı bulunduğu karbon atomunda iki tane hidrojen atomu bulunur. Buna göre birincil alkollerin genel formülü: R-CH2-OH ve CH2-OH grubuna birincil alkol grubu adı verilir. En basit birincil alkol olan metil alkolde, birincil alkol grubuna alkil grubu yerine hidrojen atomu bağlanmıştır. Genel formüle tam olarak uyan en basit birincil alkol CH2-CH2-OH formülündeki etil alkoldür.
İkincil (Sekonder) Alkoller
Sekonder alkollerde hidroksil grubunun bağlı bulunduğu karbon atomunda bir tane hidrojen atomu bulunur. İkincil alkollerin genel formülü:
dir ve CH-OH grubuna ikincil alkol grubu adı verilir. Buradaki alkil grupları birbirinin aynı ya da ayrı olabilirler. En basit yapılı ikincil alkol
formülündeki izopropil alkoldür.
Üçüncül (Tersiyer) Alkoller
Üçüncül alkollerde hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomu üzerinde hidrojen atomu bulunmaz. Bu alkoller C-OH grubunu içerirler. En basit yapılı üçüncül alkol (CH3)3C-OH formülündeki tersiyer bütil alkoldür. Üçüncül alkollere karbinol adı da verilir. Birincil, ikincil ve üçüncül alkoller metil alkolden türemiş gibi de düşünülebilir. Buna göre, metil grubundaki hidrojenlerden birinin alkil grubu ile yer değiştirmesi sonucu birincil alkoller, ikisinin iki alkil grubu ile yer değiştirmesi sonucu ikincil alkoller ve üçünün de üç alkil grubu ile yer değiştirmesi sonucu üçüncül alkoller oluşur.
