Alp Ne Demektir?

Alp ne demektir? Alp ne anlama gelir? Türk tarihinde Alp’in anlamı ve yeri hakkında bilgi.

Alp; yiğit, yürekli, yılmaz, atak, bahadır kişidir.

İlk yazılı Türkçe metinlerden başlayarak (Göktürk Yazıtları) günümüze kadar anlamını değiştirmeden (bazen sıfatlaşarak) gelen bu sözcük, Orta Asya’dan kaynaklanan Türk yaşamının ülküsel değerlerini, yücelttiği nitelikleri belirler. Akın, savaş, göç, sonunda cihat amacına bağlanan bu yaşam biçiminde alplik geleneğinin değerini koruyarak yaşaması doğaldır. Bütün destanlarda ve destan şiirini sürdüren sonraki örneklerde yaşamları, zaferleri ululanan kişiler, çoğu günümüzde de erdem sayılan özellikleri taşırlar. Ne var ki ok, yay, kılıç, kalkan, kargı, mızrak gibi araçlarla savaşçıları dönemlerde gözü peklik, korkusuzluk, atılganlık, dövüşçülük kuşkusuz daha çok önem taşımıştır.

İçindeki 12 öykünün her birinde ayrı bir Alp’in serüveni bulunan Dede Korkut Kitabında alplik tutumuna karşı ilk eleştiriler başlar. Sarhoşluğun, ihmalciliğin, unutkanlığın, gururun neden olduğu çeşitli yenilgiler anlatılırken alplik geleneğinin haddini bilmez yanılgısı da sergilenir: Deli Dumrul, kendine (atına, bileğine, silahına, gücüne, ustalığına) olan aşırı güveniyle Azrail‘e bile meydan okur ve cezasını bulur. Aşık Paşa Garipnâme’de alpliğin koşullarını sıralar: Yürek sağlamlığı, pazu gücü (sağlam vücut), çaba, iyi at, özel giysi (araç zenginliği), yay-ok, iyi kılıç ve süngü (çelik üstünlüğü), uygun yoldaş (arka-da+eş=arkadaş; sırtını dayayacak dost gücü). Halk şiirimizde destan konularını özel koçaklamalarla sürdüren Köroğlu sesinde ise alplik geleneğinin onu destekleyen başka tutum ve uygulamalarla güçlendirilmesi gerektiği ortaya konur.