Altın Elementinin Bileşikleri İsimleri ve Özellikleri Hakkında Bilgiler

Altın elementinin bileşikleri nelerdir? Altın bileşiklerinin isimleri ve altın bileşiklerinin özellikleri, kimyasal formülleri ve kullanım alanları.

Kaynak: pixabay.com

Altın (I) klorür:

Altın monoklorür. Kimyasal formülü: AuCl. Molekül ağırlığı: 232,46. Sarımsı toz. Özgülağırlığı: 7,57, 258°C’ta altın ve klor vererek bozunur. Suda çözünmez, alkali siyanorlerde çözünür.

Altın (III) klorür:

Altın triklorür. Kimyasal formülü: AuCl₃ Molekül ağırlığı: 303.35. Özgülağırlığı: 3,9. Kaynama noktası: 229°C. Dihidratı (AuCl₃2H₂0) havadan nem çeken koyu turuncu kırmızı kristallerdir. 180 °C’de süblimleşir. 254°C’de bozunur. Su, alkol ve eterde çözünür. Işıktan korunarak saklanmalıdır. Metalik altın üzerine iyod monoklorürün (ICl) etkisiyle elde edilir. Klorür asidi ve alkali metal klorürleriyle kompleks tuzlar oluşturur.

Hidrojen tetrakloroaurat (III):

Tetrakloroaurat asidi. Kimyasal formülü: HAD₄Cl₄.Özgülağırlığı: 3,9. Molekül ağırlığı: 339.81. Tetrahidratı (HAuCl₄4H₂O) altın sarısından kırmızımsı sarıya değişen renklerde çok nem çekici monoklinal kristallerdir. Güneş ışığından kolayca etkilenir. Aynı özellikleri taşıyan ve % 50-51 oranında altın içeren kahverengi kristaller biçiminde elde edilir. Kuvvetli ışıtmayla klor, klorür asidi ve metalik altın vererek bozunur. Su, alkol ve eterde çok çözünür. Işıktan korunarak saklanmalıdır. Metalik altının içinden klor gazı geçirilen klorür asidinde çözülmesiyle elde edilir. Deri üzerine yakıcı etkisi vardır ve kahverengi lekeler bırakır. Fotoğrafçılıkta, altın kaplamada, cam ve porselen sırlarında, kırmızı camlarm yapımında ve alkaloidler için belirteç olarak kullanılır.

Sodyum tetrakloroaurat (III):

Sodyum altın tetraklörür. Kimyasal formülü: NaAuCl₄ Molekül ağırlığı: 362.03. Dihidratı (NaAuCl₄2H₂0) turuncu-sarı rombik kristallerdir. 100°C’ye kadar kararlıdır.Su, alkol ve eterde kolaylıkla çözünür. HAuCl₄ asidin NaCl ile buharlaşmasıyla elde edilir. Fotoğrafçılıkta ton vermek için ve elektroliz banyolarında kullanılır.

Potasyum tetrakloroaurat (III):

Potasyum altın tetraklorür. Kimyasal formülü: KAuCl₄. Molekül ağırlığı: 377. 90. Dihitratı (KAuCl₄2H₂0) suda çözünen sarı monoklinal kirstallerdir. Fotoğrafçılıkta, porselen ve cam boyanmasında ve çeşitli altın bileşiklerinin hazırlanmasında kullanılır.

Altın (I) bromür:

Altın monobromür. Kimyasal formülü: AuBr. Molekül ağırlığı 276.92. Sarımsı yeşil toz. 165° C’de brom ve altın vererek bozunur. Suda çözünmez, alkali siyanürlerde çözünür. Amonyakta kısmen bozunarak, mineral asitlerde bozunarak çözünür.

Altın (III) bromür:

Altın tribromür. Kimyasal formülü: AuBr₃. Molekül ağırlığı: 436.75. Kahverengi-siyah toz. 160°C dolayında bozunarak erir. Suda kırmızı-kahverengi bir çözelti vererek çözünür. Alkol ve gliserinde de çözünür fakat yavaşça indirgenir.

Hidrojen tetrabromoaurat (III):

Tetrabromoaurat asidi. Kimyasal formülü: HAuBr₄. Molekül ağırlığı: 517.65. Erime noktası: 27°C. Penta hidratı (HAuBr₄5H₂0) koyu kırmızı-kahverengi nem çekici kristallerdir. Su ve alkolde çok çözünür. AuBr₃ ile HBr’den hazırlanır.

Sodyum tetrabromoaurat (III):

Sodyum altın tetrabromür. Kimyasal formülü : NaAuBr₄. Molekül ağırlığı: 539.63. Dihidratı (NaAuBr₄2H₂0) suda çözünen kahverengi-siyah kristallerdir.

Potasyum tetrabromoaurat (III):

Potasyum altın tetrabromür. Kimyasal formülü: KAuBr. Molekül ağırlığı: 555.74. Dihitratı (KAuBr₄2H₂0) su ve alkolde çözünen menekşe kristallerdir.

Altın (I) iyodür:

Altın monoiyodür. Kimyasal formülü: AuI. Molekül ağırlığı: 323.91. Özgül ağırlığı: 8.25. Sarımsı ya da yeşilimsi sarı toz. Suda çözünmez.

Altın (I) siyanür:

Altın monosiyanür. Kimyasal formülü. AuCN. Molekül ağırlığı: 223.02. Özgülağırlığı: 7.14. Sarı toz. Nemli ortamda hafifçe bozunur. HCl ile ısıtıldığında siyanür asidi (HCN) verir. Isıtıldığında metalik altın vererek bozunur. Su, alkol ve eterde çözünmez. Amonyak ve sodyum siyanürde çözünür.

Altın (III) siyanür:

Altın tirisiyanür. Kimyasal formülü: Au(CN)₃. Molekül ağırlığı: 275.05. Trihidratı (Au(CN)₃ 3H₂O) 50°C’de bozunan nem çekici beyaz kristallerdir. Suda çok çözünür.

Kompleks siyanürler:

Altın tuzları, alkali siyanür çözeltilerinde çözünürler. Çözünme sonucunda altının yükseltgenme basamağına bağlı olarak disiyanoaurat (1) ([Au(CN)₂]) ya da tetrasiyanoaurat II ([Au(CN)₄)]) kompleksleri oluşur. Genellikle suda çözünen bu kompleks tuzlar, özellikle altın kaplama banyoları açısından önemlidirler.

Altın (I) oksit:

Altın monooksit. Kimyasal formülü: Au₂O. Varlığı altın (III) oksit ile metalik altının karışımı olduğu düşünülmektedir. Taze çöktürüldüğünde alkalilerde çözünür fakat çözeltiden hızla metalik altın aynlır.

Altın (III) oksit:

Altın trioksit. Kimyasal formülü: Au₂O₃. Molekül ağırlığı: 442.00. Kahverengi toz. 110°C’de bozunmaya başlar ve 250°C’de bütünüyle bozunur. Genellikle 3H₂O içerir. Suda çözünmez. Sodyum siyanür, klorür asidi ve derişik nitrat asidi çözeltilerinde çözünür. Amonyakla kuru durumda kolaylıkla patlayan altın fulminat oluşturur. Altın (III) hidroksit potasyum tetrakloroaurat (III) çözeltisine sodyum karbonat çözeltisi katılarak çöktürülür. Altın kaplama banyosu hazırlanmasında ve porselen dekorasyonunda kullanılır.

Altın (I) sülfür:

Altın monosülfür. Kimyasal formülü: Au₂S. Molekül ağırlığı: 426.07. Kahverengi-siyah toz. Suda ve asitlerde çözünmez. Altın suyunda ve alkali siyanür çözeltilerinde çözünür. Taze çöktürülmüşü suda kolloidal çözelti verir.

Altın (III) sülfür:

Altın tirisülfür. Kimyasal formülü: AuS₃. Molekül ağırlığı: 490.20. Isıtıldığında 200°C’de elementlerine ayrışan siyah toz. Fotoğrafçılıkta kullanılır. Sodyum altın tiyosülfat. Sodyum ditiyosülfatoaurat (III). Kimyasal formülü: Na₃Au(S₂0₃)₂. Molekül ağırlığı: 490.21. Özgülağırlığı: 3.09. Dihidratı beyaz iğne biçimi kristalledir. Işık etkisiyle yavaşça rengi koyulaşır. İki mol kristal suyu 150°C’de bile çıkmaz. 2 ml suda 1 g çözünür. Alkol ve organik çözücülerde çözünmez. Sulu çözeltileri durmakla bozunur ve rengi sarılaşır. Derişik bir sodyum tiyosülfat çözeltisine azar azar altın klorür çözeltisi katılarak hazırlanır. Romatizma tedavisinde ilaç olarak kullanıldığından çeşitli özel adlarla pazarlanır.

Palayıcı altın: Altın fulminal.

Altın (III) ile azotun verdiği bileşiktir. Altın (III) klorür çözeltisine amonyak katılarak elde edilir. Koyu kahverengi bir tozdur. Isıtıldığında ya da sürtüldüğünde altın, azot ve amonyak vererek patlar. Kurutulduğunda çok patlayıcı olduğundan bileşimi saptanamamıştır.

Radyoaktif kolloidal altın:

Kolloidal altın, Aurcoloid, Aurcoscan-198, Aureotope. Radyoaktif altının (198Au) kolloidal dağılımıyla elde edilir. Tanecik büyüklüğü 3-7 milimikron arasındadır. Yarılanma süresi 2,7 gündür ve beta ile gama ışıması yapar.

Kolloidal altın:

Metalik altının kolloidal çözeltisi, altın solü olarak adlandırılır. Altın tuzlarının çözeltileri uygun indirgenlerle indirgenerek hazırlanır. Hazırlanan kolloidal çözeltinin rengi tanecik büyüklüğüne bağlıdır. Taneciklerin küçük olması durumunda solün rengi kırmızı ya da erguvan rengidir. Bu çözeltiye Cassius moru adı verilir. Daha büyük tanecikler içeren çözeltiler mavidir. Altın solleri kolayca pıhtılaşırlar. Seyreltik çözeltide kırmızı sol mavi renge dönerek pıhtılaşır. Çözeltinin derişik olması durumunda siyah bir çökelti oluşur. Hazırlanan altın solünün tanecik büyüklüğü kullanılan indirgenin cinsine ve indirgeme koşullarına bağlıdır. Altın solleri koruyucu kolloit adı verilen maddeler katılarak kararlı duruma getirilebilirler.

Altın sayısı:

Kolloit maddelerin koruyucu etkisinin ölçümü altın sayısını belirtir. Altın sayısı, formaldehit ve potasyum karbonat yardımıyla hazırlanmış kırmızı altın solünün 10 ml’si-ne 1 ml % 10’luk sodyum klorür çözeltisi katıldığında rengin maviye dönmemesi için gerekli koruyucu kolloidin mg sayısı olarak tanımlanır. Albüminin altın sayısının öteki proteinlere oranla oldukça büyük olması nedeniyle albümin başka proteinler yanında farklandırılabilir. Bazı sinir hastalıkları, omurilik sıvısının altın sayısındaki değişimler yardımıyla saptanabilir.

ALTIN ALAŞIMLARI:

Altının başta bakır ve gümüş olmak üzere çeşitli metallerle oluşturduğu alaşımlar vardır. Bunlar ikili ya da üçlü alaşımları olabilir. Standart para (coniage) alaşımı % 90 altın ve % 10 bakır içerir. Yeşil altın adı verilen alaşım, % 25 gümüş ve % 75 altın içerir. Altına nikel katılması, renginin beyazlaşmasma neden olur ve altın-nikel alaşımları beyaz altın olarak adlandırılır. Altının palladyum ve platinle oluşturduğu alaşımlar da vardır. Altın-cıva alaşımları altının elde edilmesi açısından önemlidir. Bu alaşımlar cıva oranına göre sıvı ya da katı olabilirler. Isıtıldıklarında cıva buharlaşır ve geriye gözenekli bir kütle biçiminde altın kalır.