Amasya Genelgesinin Milli Mücadeledeki Yeri ve Önemi Nedir?

0
Advertisement

Amasya Genelgesinin Kurtuluş Savaşımız için Milli Mücadelemiz için yeri ve önemi nedir? Amasya genelgesinin içeriği ve önemi hakkında bilgiler.

Amasya Genelgesi

AMASYA GENELGESİ

Genelge’nin Hazırlanması

Mustafa Kemal iç güvenlikle ilgili önlemleri aldıktan sonra esas amacı olan ulus ve savaşa hazırlanması çalışmalarına hemen başladı. Bu konuda ilk iş olarak ulusun düşüncelerini dile getirecek ve ulusal mücadelenin örgütlenmesini ele alacak bir kongrenin toplanması gerektiğini düşünüyordu.

Samsun’un ingiliz işgalinde ve kıyıda bulunması ve çevredeki Rum çetelerinin faaliyetleri nedeniyle, Mustafa Kemal, karargahını daha emin bir yer olan Havza’ya nakletti. Burada iken Anadolu’daki kumandanlara ve sivil yöneticilere bir genelge göndererek İzmir’in işgalini protesto mitingleri düzenlemelerini istedi. Amacı, Türk halkını tehlikelere karşı uyarmak ve harekete geçirmekti.

Havza’da da bir miting yapıldı ve her türlü saldırıya silahla karşı konulması yolunda ant içildi. İstanbul’da da görkemli mitingler düzenlendi. Havza’da çalışmalarını tamamlayan M. Kemal, Amasya’ya geçti. Burada çalışmalarına devam ederek yapılması gerekenleri temel ilkeler halinde saptadı.

  1. Yerel direnme örgütlerinin birleştirilmesi,
  2. Kongreler yoluyla ulusun kesin kararma dayalı yeni bir siyasal güç ve örgüt oluşturması amacıyla Sivas’ta milli bir kongrenin yapılması kararına vardı.

Yakın arkadaşları ve Anadolu’daki komutanlarla gerekli görüşmeleri yaptıktan sonra Amasya Genelgesi’ni yayımladı (22 Haziran 1919).

Advertisement

Not : Bu genelgeyi ayrıca Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Miralay Refet (Bele) ve Rauf (Orbay) Bey de imzaladı. Böylece, genelgenin daha etkili olması amaçlanmıştır.

Genelge’nin İçeriği

  1. Yurdun bütünlüğü, ulusun bağımsızlığı tehlikededir,
  2. İstanbul Hükümeti, üzerine aldığı sorumluluğun gereklerini yerine getirememektedir. Bu durum ulusumuzu yok olmuş gibi gösteriyor.
  3. Ulusun bağımsızlığını yine ulusun kesin kararı ve direnişi kurtaracaktır.
  4. Ulusun durumunu ve davranışını göz önünde tutmak ve haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden kurtulmuş ulusal bir kurulun varlığı pek gereklidir.
  5. Anadolu’nun her yönden en emin yeri olan Sivas’ta, ulusal bir kongrenin tez elden toplanması kararlaştırılmıştır.
  6. Bunun için tüm illerin her sancağından ulusun güvenini kazanmış üç delegenin olabildiğince çabuk yetişmek üzere, hemen yola çıkarılması gerekmektedir.
  7. Her olasılığa karşı bunun bir ulusal sır halinde tutulması gerekmektedir.
  8. Doğu illerimiz adına 10 Temmuz’da Erzurum’da toplanması kararlaştırılan kongre için seçilmiş delegeler Erzurum’a doğru yola çıkarılmışlardır. O zamana kadar öteki illerin delegeleri de Sivas’a ulaşabileceklerinden Erzurum Kongresi‘nin üyeleri de uygun göreceği zamanda genel toplantıya katılmak üzere Sivas’a hareket edecektir.
  9. Delegeler Mudafa-i Hukuk, Redd-i ilhak Dernekleri ve belediye başkanlıklarınca seçileceklerdir.
  10. Askerî ve ulusal birlikler hiçbir biçimde dağıtılmayacaktır.

Genelge’nin Önemi

  1. Bu genelgede Kurtuluş Savaşı’mızın amacı, gerekçesi ve yöntemi belirtilmiştir.
  2. Osmanlı Hükümeti’nin Türk milletine karşı sorumluluğunu yerine getirmediği ilk kez bu genelgede kamuoyuna duyurulmuştur.
  3. Genelge, ulusa, egemenliğini kendi eline alması yolunda bir çağrıydı. Bu çağrının gerekçesi de birinci maddede belirtilmişti.
  4. Genelgenin 3., 4., 5. ve 6. maddeleri, milli mücadelenin nasıl gerçekleştirileceğini açıklamaktaydı: istanbul Hükümeti’nin davranışına karşılık, ulus da bu örgütü yok saymalı, kendi iradesiyle bağımsızlığım korumaya çalışmalıydı.
  5. Böylece bu genelge ile ulus, hem Osmanlı Hükümeti’ne hem de Anlaşma Devletlerine karşı ayaklanmaya davet ediliyordu.
  6. Yine bu genelgede Milli egemenlik ilkesinden ilk kez söz edilmiş, iktidarın ve iradenin ulusa ait olduğu ilk kez açıklanmıştır.
  7. Ulusal güçleri birleştirme gereği de ilk kez bu belgede belirtilmiştir.
  8. Mustafa Kemal, bu genelge ile dış dünyaya, Anadolu’yu paylaşmak isteyen işgalci güçlere, karşılarında artık istanbul Hükümeti değil, ulusun gerçek temsilcilerinin olduğunu açıklamış oluyordu.
  9. Kongre için gelecek temsilcilerin seçimi millî derneklere bırakılmıştır. Böylece Millî Mücadele yanlısı ve güvenilir kişilerin seçilmesi sağlanmıştır.

Mustafa Kemal’in Askerlikten İstifası

Mustafa Kemal, Amasya Genelgesi’ni yayımladıktan sonra Erzurum’a gitti. Genelge her ne kadar bir sır olarak tutulacak idiyse de kısa sürede duyuldu.

  • • Bunun üzerine Vahdettin Mustafa Kemal’i İstanbul’a çağırdı.
  • • Mustafa Kemal’in çağrıya uymaması üzerine müfettişlik görevinin kendisinden alındığı bildirildi.
  • • Mustafa Kemal de müfettişlikle birlikte askerlik mesleğinden de çekildiğini telgrafla padişaha bildirdi (8/9 Temmuz 1919).

Mustafa Kemal’in artık resmî hiçbir yetkisi kalmamıştı. Üstelik, her an tutuklanması da mümkündü. Çünkü yetkili kişilere böyle emirler verilmişti. Fakat bu emirleri yerine getirmekle görevli, Kazım (Karabekir) Paşa, bunları hiçe sayarak Mustafa Kemal’e, emrinde olduğunu bildirdi. Diğer komutanlar da Mustafa Kemal’e bağlılıklarını bildirdiler.


Leave A Reply