Amasya İli Coğrafi Özellikleri, İklimi, Ekonomisi ve Yüzey Şekilleri

0
Advertisement

Amasya ili nerededir? Amasya ilinin ilçeleri, iklimi, bitki örtüsü, yüzey şekilleri, özellikleri ile ilgili bilgi.

  • Yüzölçümü: 5.520 kilometrekare.
  • İlçeleri: Merkez, Göynücek, Gümüşhacıköy, Hamamözü, Merzifon, Suluova, Taşova.

Karadeniz Bölgesi’nin, Orta Karadeniz Bölümü’nde il ve bu ilin merkezi kenttir. Kuzeyden Samsun, doğudan Tokat, güneyden Yozgat, batıdan Çorum illeriyle çevrilidir.

Amasya

Yüzey Şekilleri;

Orta Karadeniz Bölümü’nün Tokat-Amasya yöresi içinde kalan Amasya İli’nin, kuzey ve doğu kesimleri oldukça dağlık, batı-kuzeybatısı ovalıktır. Kuzey Anadolu Dağları’nın alçaldığı bir kesimde yer alan ilin çevresindeki dağlar, kuzeyde, Jura dönemi kalkerlerinden oluşan Ak-dağ (2.044 m), batıda İncegöl Dağı (1.873 m), Eğerli Dağı 51.776 m), güneybatıda Karadağ ve doğuda Sakarat Dağı (Cami Tepe 1.945 m)’dir. Başlıca ovalar, Yeşilırmak ve kollarının vadileri boyunca sıralanır.

Dar boğazlarla birbirinden ayrılan bu ovalar, kuzeybatıya doğru, Merzifon yönünde genişler. Bunların en önemlileri, il merkezinin kuzeybatısında Tersakan Çayı boyunca uzanan ve batı ucu Merzifon’a açılan Suluova, doğuda Yeşilırmak’ın suladığı Taşova ve onun güneyindeki Gümüşova ve Çekerek Irmağı ile Çorum Çayı’nın birleştikleri alanda yer alan Amasya Ovası’dır.

Amasya Haritası

Advertisement

Karadeniz Bölgesi’nin önemli ırmaklarından Yeşilırmak’ın kollarının bir bölümü, il sınırları içinde akar. İli boydan boya geçen Yeşilırmak, Sivas’ın kuzeyinde Çamlıbel Dağları’ndan doğar. Tokat İli’ni geçtikten sonra Turhal yakınında Amasya topraklarına girer, bir süre Tokat ile sınır oluşturarak batıya doğru yönelir. Güneybatıda Çekerek Çayı’m alır. Amasya il merkezini geçer geçmez, Tersakan Çayı ve kuzeydoğuda Kelkit Çayı ile birleşir. Taşova yakınlarında il topraklarından çıkar, kuzeydoğuya yönelerek, Samsun’da Karadeniz’e dökülür. Amasya’da çeşitli kollar alan Yeşilırmak’ın suları, ilkbaharda şiddetli yağmurlar ve eriyen karlara bağlı olarak kabarır, yaz sonu ve kışın en düşük düzeye iner. Turistik açıdan değer taşıyan Borabay (Kocagöl) Gölü’nden (2 km2) başka göl yoktur. Merzifon ve Suluova çevresinde düzensiz akışların yol açtığı bataklıklar vardır.

Borabay Gölü

Borabay Gölü

İklim ve Bitki Örtüsü;

Amasya, Karadeniz Bölgesi’nin deniz iklimiyle İç Anadolu’nun kara iklimi arasında bir geçiş özelliği gösterir. Dağlık kesimlerle ovalık kesimler arasında, yükselti, yüzey şekilleri ve deniz etkisinin yol açtığı belirli farklılıklar vardır. İlde bulunan 412 m yükseltideki Amasya Meteoroloji İstasyonu ile 755 m yükseltideki Merzifon Meteoroloji İstasyonu’nun karşılaştırılması bu farklılıkların niteliği hakkında bilgi verir. Yıllık ortalama sıcaklık Amasya’da 13. 9°C, Merzifon’da 11.7°C’dir.

En soğuk ay Amasya’da 3.2°C, Merzifon’da 1.3° C ortalamayla ocaktır. Amasya’da en sıcak ay 23.9°C ortalamayla temmuz, Merzifon’da 21.4°C ortalamayla ağustostur. İlde günümüze kadar ölçülen en yüksek sıcaklık değeri Amasya’da 43.2 °C, Merzifon’da 41.9°C (ölçüldüğü tarih 18 Temmuz 1962), en düşük sıcaklık değeri ise Amasya’da -11.8°C (ölçüldüğü tarih 10 Şubat 1965), Merzifon’da -20.5°C’dir (ölçüldüğü tarih 8 Şubat 1953). Bu değerlerden anlaşılacağı gibi, hem daha alçakta bulunulan hem de deniz etkisine kapalı olmayan Amasya’da kışlar Merzifon’a oranla biraz daha ılık, yazlar da sıcak geçer.

Amasya’nın Yeşilırmak Vadisi boyunca deniz etkisinin sokulduğu alçak kesimleri arasında iklim açısından belirli farklılıklar vardır. İlin kuzeybatısında, özellikle Merzifon çevresinde iklim daha karasal bir özellik taşımasına karşın, Yeşilırmak ve kollarının oluşturduğu vadilerde ve ovalık alanlarda, Karadeniz etkisiyle daha ılıman bir nitelik kazanmıştır. Yıllık ortalama yağış, Amasya’da 411.6 mm, Merzifon’ da 378.8 mm’dir. Bu yağış tutarlarıyla Amasya, İç Anadolu illerine benzerlik gösterir.

Amasya’da doğal bitki örtüsü, iklim, yüzey şekilleri, denize uzaklık, yükselti ve yağış koşullarındaki farklılık nedeniyle çeşitlilik gösterir.

Orman alanları, il topraklarının % 28’ini oluşturur. Karadeniz’e yakın, yağışların daha bol olduğu kuzeydeki dağlık kesimlerde insan eli değmemiş sık ormanlara rastlanır. Bu dağların kuzeye bakan yüzlerinde nemli ormanlar, güneye bakan yüzlerindeyse kuru ormanlar, çoğunlukla kayın ağaçlarından oluşur. Buralarda deniz etkisine açık vadilerin alt düzeylerinden başlayan kayın ormanları içinde, gürgen, kestane, meşe gibi yayvan yapraklı ağaçlar; daha yükseklerde ise iğne yapraklı ağaçlar yer alır.

İlde hiçbir yerde yükselti, orman sınırını aşamadığından, yok olmaktan kurtuldukları yerlerde ormanlar doruklara kadar yayılmışlardır. Dağların güneye bakan yamaçlarında ve özellikle ilin güneybatısında kuru ormanlarda ise yayvan yaprakları ağaçların çeşitliliği azalırken meşeler yaygınlık kazanır. Bu kurakçıl orman, eteklere doğru bodurlaşır, meşeler çalılıklara dönüşür. Çalı toplulukları, yakın geçmişte ortadan kaldırılan ormanların yerini almışlardır.

Advertisement

Ekonomisi;

Ekonomi tarıma dayalıdır. Nüfusun % 80’i geçimini tarımdan sağlar. Tarım genelde vadi tabanlarında yapılır. Buralar, ırmakların biriktirdiği alüvyonlu topraklar nedeniyle çok verimlidir. Taşova, Suluova ve ilin öteki yörelerindeki ovalar, tarımın yoğunluk kazandığı kesimlerdir. İlde ekime elverişli alanlar 173.850 hektar yer tutar. Bunun büyük bir bölümü, 127.644 hektarla tahıl tarımına, 16.216 hektarı baklagillere, 20,400 hektarı endüstri bitkilerine ayrılmıştır. Tahıl türleri içindeki ilk sırayı buğday alır. Buğdayı arpa izler. Baklagiller içinde en çok mercimek ekilir. Mercimeğin ekim alanı 6.800 hektardır.

Amasya Kalesi

Amasya Kalesi

Hayvancılık Amasya’da önde gelen ekonomik etkinliklerden biridir. Otlaklık alanların geniş yer tuttuğu ilde hayvancılık gelişmiştir. Özellikle, küçükbaş hayvan yetiştirilir. Arıcılık da oldukça yaygındır. İpekböcekçiliği ve kozacılık bugün önemini yitirmiştir. İlde canlı hayvan varlığının dağılımı şöyledir: Koyun, kılkeçisi, tiftikkeçisi, sığır (boğa), inek, dana, manda, at, eşek, katır, kümes hayvanları.

Amasya’da linyit, manganez, kurşun, krom, amyant ve demir madenleri bulunmaktadır. Bunlardan yalnız Çeltek çevresinde yer alan linyit yatakları değerlendirilmektedir.


Leave A Reply