Amerikan sinema tarihine damgasını vuran, yön veren ünlü yönetmenler kimlerdir? Ünlü yönetmenlerin biyografileri, hayatları ve filmleri.
FRANK CAPRA
A.B.D’li film yönetmeni (Palermo, İtalya, 1897 – 3 Eylül 1991 ).
Önceleri fotoğrafçılık, yönetmen yardımcılığı, oyunculuk yaptı, daha sonra Mack Sennett ile çalıştı. 1926’dan sonra da film yönetmenliğine yöneldi. Harry Langdon’la The Strong Man (Güçlü Adam, 1926) ve Long Pants’ı (Uzun Pantolon, 1927) gerçekleştirdi, ama komedi filmleriyle üne kavuştu. 1928’den sonra senaryo yazan Robert Riskin ile birlikte çalıştı ve savaş öncesi Amerikan filmlerinin en iyilerinden birkaçını çevirdi. Doğrudan doğruya toplumsal sorunlara, güldürü kalıpları içinde ve duygusal açıdan abartılmış kahramanlar aracılığıyla yaklaştı.
Başlıca filmleri arasında şunlar sayılabilir: Lady for a Day (Bir Günlük Hanımefendi, 1933); Bir Gecede Oldu (It Happened One Night, 1934); Bay Deeds Şehre Gidiyor (Mr. Deeds Goes To Town, 1936); Kayıp Ufuklar (Lost Horizons, 1937); Para Beraber Gitmez (You Can’t Take It With You, 1938); Bay Smith Washington’a Gidiyor (Mr. Smith Goes To Washington, 1939); Arsenik Kurbanları (Arsenic and Old Lace, 1941); Why We Fight? (Niçin Savaşıyoruz?, 1942-1943).
GEORGE CUKOR
A.B.D’li film yönetmeni (New York, 1899-Los Angeles, 1983). Çeşitli tiyatro oyunları sahneye koyduktan sonra 1929’da sinemaya yöneldi. Yönetmenlik yeteneğini özellikle duygusal ve iğneleyici komedi filmleriyle gösterdi. İyi yönetimiyle Katharine Hepburn, Greta Garbo, Claudette Colbert, Joan Crawford, İngrid Bergman, judy Holliday, Kay Kandall, Marilyn Monroe, judy Garland, Jacqueline Bisset gibi oyuncuların tanınmasını sağladı.
Başlıca filmleri arasında şunlar sayılabilir: Küçük Kadınlar (Little Women, 1933); David Copperfield (1935); Sylvia Scarlett (1935); Romeo and Juliet (Romeo ve Jülyet, 1936); Kamelyalı Kadın (Camille, 1936); Tatil (Holiday, 1938); The Philadephia Story (Philadephia Hikâyesi, 1940); Işıklar Sönerken (Gaslight, 1944); Âdem’in Kaburga Kemiği (Adam’s Rib, 1949): Dünkü Çocuk (Born Yesterday, 1950); Pat and Mike (Pat ve Mike, 1952); Bir Yıldız Doğuyor (A Star is Born, 1954); Üç Dünya Güzeli (Girls, 1957); Gel Sevişelim (Let’s Make Love, 1960); Benim Tatlı Meleğim (My Fair Lady, 1961); Mavi Kuş (The Blue Bird, 1976); Rich and Famous (Zengin ve Ünlü, 1982).
CECIL BLOUNT DE MİLLE
A.B.D’li film yönetmenidir (Ashfield, Massachusetts, 1891-Hollywood, 1959).
Önce oyunculuk yaptı; daha sonra babası gibi tiyatro yazarlığına yöneldi. 1912’de jesse Lasky ve Samuel Goldwyn ile birlikte Hollywood sinemasının doğmasına yol açan bir film yapım şirketi kurdu. 1913’te ilk filmi olan The Squaw Man’i (Kızılderili Adam) çevirdi.
Öbür filmleri arasında şunlar sayılabilir: On Emir (The Ten Commandments, 1923; 1956’da yeniden filme alındı); Hazreti İsa (The King of Kings, 1926); The Sign of Crosse (Çarmıhın İşareti, 1932); Selâhaddin Eyyubî ve Haçlı Seferleri (The Crusades, 1935); Vadideki Kahraman (The Plainsman, 1936); Pacific Express (1938); Samson ve Dalila (Samson and Delilah, 1950).
ELIA KAZAN
A.B.D’li film ve oyun yönetmeni (İstanbul, 1909 – 28 Eylül 2003).
Sanat yaşamına 1934’te A.B.D’nde tiyatro oyuncusu olarak başladı. Birçok tiyatro yapıtını sahneye koyduktan sonra 1945’te ilk filmi olan Bir Genç Kız Yetişiyor’u (A Tree Grows in Brooklyn) çevirdi. Anlatım tekniğini giderek geliştirerek görüntüleri, kişileri başarıyla yansıttı, james Dean, Marlon Brando gibi ünlü oyuncuların ortaya çıkmasını sağladı. Filmlerinde gerek etkili anlatımı, gerekse ruhsal ve toplumsal konuları işlemesiyle A.B.D. sinemasının önde gelen yönetmenlerinden biri oldu. Tiyatro alanında özellikle Arzu Tramvayı’nı (A Streetcar Named Desire, 1948) ve Satıcının Ölümü’nü (Death of A Salesman, 1949) sahnelemesiyle dikkati çekti.
Birçok roman da yazmış olan Elia Kazan’ın başlıca filmleri arasında şunlar sayılabilir: Boomerang (Geri Tepen Silah, 1947); Namus Sözü (Gentelman’s Agreement, 1947); Kara Damga (Pinky, 1949); Arzu Tramvayı (A Streetcar Named Desire, 1951); Viva Zapata (1952): Rıhtımlar Üstünde (On the Waterfront, 1954); Cennet Yolu (East of Eden, 1955); Taş Bebek (Baby Doll, 1956); Face in the Crowd (Kalabalıktaki Adam, 1957); Vahşi Irmak (Wild River, 1960); America, America (1963); Kader Değişmez (The Arrangement, 1969); The Last Tycoon (Son Kalantor, 1976).
JOSEPH LOSEY
A.B.D’li film yönetmeni (La Crosse, Wisconsin, 1909 – 22 Haziran 1984).
1931’den başlayarak tiyatro oyunculuğu ve yönetmenliği yaptı, aralarında Bertolt Brecht’in Galileo Galilei’ si de olmak üzere birçok yapıtı sahneye koydu. İlk filmi The Boy With Green Hair’i (Yeşil Saçlı Çocuk), 1948’de gerçekleştirdi. Siyasal görüşlerinden ötürü A.B.D’nden ayrılarak önce İtalya’ya, ardından da İngiltere’ye gitti. Özellikle 1958’den sonra sinema çevresinde ünü arttı.
Başlıca filmleri arasında şunlar sayılabilir: Kanunsuz (The Lawless, 1950); Kanlı Çingene (The Gypsy and the Gentelman, 1958); Kaderin Cilvesi (Blind Date, 1959); Suç Altında (The Criminal, 1960); Aldatan Kadın (Eva, 1962); Aşkı Arayan Kadın (Boom, 1968); Arabulucu (The Go-Between, 1971); Bebek Evi (A Doll’s House, 1973); Kaderi Arayan Adam (Mr. Klein, 1976); Steaming (1984).
ERNEST LUBİTSCH
Alman asıllı A.B.D’li film yönetmeni (Berlin, 1892-Hollywood, 1947).
1911’de Max Reinhardt’ın yanında başladığı tiyatro oyunculuğunu yedi yıl sürdürdükten sonra ilk filmi olan Carmen’i (1918; bu filmde Pola Negri oynamıştır) gerçekleştirdi. 1922’de A.B.D’ne gitti. Hollywood’da çeşitli komedi filmleri çevirdi ve Amerikan komedi filmlerinin başlıca yönetmenlerinden biri oldu.
Başlıca filmleri arasında şunlar sayılabilir: Monte Carlo (1930); Cennette Kargaşalık (Trouble in Paradise, 1932); Şen Dul (The Merry Window, 1934); Angel (Melek, 1937); Bluebard’s Eight Wife (Mavi Sakalın Sekizinci Karısı, 1938); Gülmeyen Kadın (Ninotchka, 1939; Greta Garbo’nun ilk komedi filmidir); Olmak veya Olmamak (To be or not to be, 1942); Aşka Dönüş (Cluny Brown, 1946).
RAOUL WALSH
A.B.D’li film yönetmeni (New York, 1892-Los Angeles, 1980).
Meslek yaşamına 1912’de sinema makinisti olarak başladı; daha sonra çeşitli filmlerde (sözgelimi, Bir Ulusun Doğuşu, 1914) oyuncu olarak rol aldı. Griffith’in asistanlığını yaptıktan sonra 1915’te ilk filmini çevirdi. Çok çeşitli türde film gerçekleştiren Raoul Walsh’in western, serüven ve savaş filmlerinde özellikle başardı olduğu görüldü.
Başlıca filmleri arasında şunlar sayılabilir: Bağdat Hırsızı (The Thief of Bağdat, 1924); The Big Trail (Devler Alanı, 1930); Büyük Akın (High Sierra, 1941); Gentelman fim (1942); Hedef Burma (Objective Burma, 1945); Cehennem Alevi (White Heat, 1949); The Naked and the Dead (Çıplak ve Ölü, 1958).
BILLY WILDER
Avusturya asıllı A.B.D’li film yönetmeni (Viyana, 1906 – 27 Mart 2002).
Önce gazetecilik, daha sonra Almanya ve Fransa’da senaryoculuk yaptı, 1934’te A.B.D’ne gitti ve Ernst Lubitsch’in öğrencisi oldu.
Başlıca filmleri arasında şunlar sayılabilir: Çifte Tazminat (Double indemnity, 1944); The Poison (Zehir, 1945); Sunset Bulvarı (Sunset Boulevard, 1950); Yaz Bekârı (The Seven Year İtch, 1955); Öğleden Sonra Aşk (Love in the Afternon, 1956); Atlantik Fatihi (The Spirit of St. Louis, 1957); Bazılan Sıcak Sever (Some Likes it Hot, 1959); Garsonyer (The Appartment, 1960); Sokak Kızı İrma (İrma la Douce, 1963); Öpsene Budala (Kiss Me Stupid, 1964); The Front Page (Baş Sayfa, 1974); Fedora (1978).
