Amişler (Amishler) Kimlerdir? Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Amişler (Amishler) kimlerdir? Amişler nerede ve nasıl yaşamaktadırlar? Amişler halkının kültürü ve yaşam biçimleri hakkında bilgi.

Amişler (Amishler)

Amişler (Amishler); Kadim Amish Mennonit Kilisesi’ne bağlı olup Kuzey Amerika’da yaşayan tutucu bir Hıristiyan grubun üyeleridir. Öğretisi, İsviçre’de, Alsace’ta (bugün Fransa’da) ve Almanya’nın güneyinde yaşayan Mennonitler arasında, 1693-97 döneminde tartışmalara ve mezhep bölünmesine neden olan, Mennonit din büyüğü Jakop Ammann’ın yandaşları olarak önce Avrupa’da etkin oldular. Ammann, bütün Mennonitlerin aforoz edilen Mennonitlerden uzak durması ve yanlış bir görüş dile getiren herkesin de aforoz edilmesi gerektiğini savunuyordu. Ayinlerde inananların birbirlerinin ayağını yıkaması uygulamasını getiren Ammann, ayrıca kilise üyelerinin bir örnek giyinmesini, sakal bırakmayı ve devlet kilisesindeki ayinlere katılmamayı öneriyordu. Kendisinden farklı düşünen Mennonitlerle sonraları uzlaşma yollarını aramasına karşın, aforoz edilenlerden uzak durulması konusunda diretmesi yüzünden, bu girişimleri başarısız kaldı. Avrupa’da İsviçre, Alsace, Almanya, Rusya ve Hollanda’da Amish toplulukları yaşıyordu. Ama bunların bazısının 19. ve 20. yüzyıllarda Kuzey Amerika’ya göç etmesi ve Mennonitlerle kaynaşması Avrupa’daki Amish’leri etkisiz kıldı.

1720’lerde Kuzey Amerika’ya göç etmeye başlayan Amish’ler (günümüzde de yoğun bir Amish yerleşmesinin bulunduğu) Pennsylvania’nın doğu kesimine yerleştiler. Bugün Pennsylvania’nın batısında, Ohio’ da, Indiana’da, Illinois’un orta bölümlerinde, Iowa’da Nebraska’da, Kansas’ta ve Ontario’da Amish topluluklarına rastlanmaktadır.

1850’den sonra gelenekçi Amish Mennonitleri ile “yeni düzen”den ya da ilerici yöntemlerden ve ilerici örgütlenme biçimlerinden yana olanlar arasında büyük ayrılıklar baş gösterdi. Sonraki 50 yıl içinde Amish’lerin üçte ikisi ya kendi bağımsız küçük kiliselerini kurdular ya da Mennonit Kilisesi ile Genel Mennonit Kilise Birliği’nden birine katıldılar.

Amish’lere özgü yaşam biçimini sürdüren kesim ise, bugün büyük çoğunluğuyla Kadim Amish Mennonit Kilisesi’nin üyesidir. 1950’lerin ortalarında ABD ve Kanada’dâ, en büyükleri Ohio, Pennsylvania, Indiana, Iowa, Illinois ve Kansas’ta bulunan 50 kadar “kadim” Amish yerleşim yeri vardı. Bu yerleşim yerleri, vaftiz edilmiş 75 üyeli özerk cemaatlerden oluşan kilise bölgelerine ayrılmıştır. Nüfusunda artış olan bir bölge, kendi içinde yeniden bölünür. Çünkü dinsel törenler üyelerin evlerinde yapılır, kilise binası yoktur. Her bölgede bir piskopos, iki ya da dört vaiz ve bir kilise büyüğü bulunur. Ama Amish’lerin genel toplantıları, misyoner grupları ya da birbirleri ile bağlantılı olarak çalışan örgütleri yoktur. Resmi Amish öğretisi Mennonitlerinkinden çok farklı değildir. Her iki grupta da Komünyon yılda iki kez kutlanmakta ve ayak yıkama geleneği sürmektedir. Yetişkinler 17-20 yaş arasında vaftiz edilerek kilise üyeliğine kabul edilir. Ayinlerde, Pennsylvania Felemenkçesi olarak bilinen ve bir oranda İngilizce ile karışmış olan Pfalz Almancası kullanılır.

Advertisement

Amish’ler genellikle aşırı sade giyimleri ve içinde bulundukları toplumunkinden tümüyle ayrı bir yaşam biçimi sürdürmeleriyle tanınırlar. Sakallı, ama bıyıksız olan erkekler, evde yapılmış ve düğme yerine kopça kullanılan giysiler ve geniş kenarlı şapkalar giyerler. Kadınlar bağcıklı şapka ve şal kullanırlar, siyah ayakkabı ve çorap giyerler, takı kullanmazlar; giysileri pelerinli ve uzun eteklidir. Bu kültürel uyumsuzluk, Kitabı Mukaddes’in koyduğu sınırlamalara boyun eğmek gibi yorumlanırsa da, gerçekte 17. yüzyıl Avrupa’sının kırsal giyim biçiminin bir uzantısıdır. Telefondan, elektrikle aydınlanmaktan kaçınan Amish’ler otomobil yerine at ve atlı araba kullanırlar. Genellikle iyi birer çiftçi olarak kabul edilen grup üyeleri, modern tarım araçlarını da kullanmayı reddederler. Çocuklarını devlet ilkokullarına gönderirler, ama ortaöğrenim yaptırmazlar.


Leave A Reply