Amplifikatör nedir, ne işe yarar? Ses frekans Amplifikatörü devrisi, şeması, özellikleri ve çalışma prensibi hakkında bilgi.
Amplifikatör Devresi
Eğer bir saniyedeki titreşimlerin sayısı (frekans) 20’den az veya 15.000 den çok değilse hemen herkes havadaki titreşimleri ses halinde işitebilir. Mikrofon, üzerine gelen ses titreşimleriyle tamamen aynı frekansta elektriksel «titreşimler» (genellikle gerilim değişmeleri) meydana getirir.
Ses frekansı amplifikatörü frekansları 20 ile 15.000 Hz (Hertz saniyedeki titreşimlerin sayısı olarak ifade edilen frekans birimidir) arasındaki gerilim değişimlerini şiddetlendirmek için tasarlanmıştır.
Bir ses frekans amplifikatörü başlıca bir triyot tübü, üç tane batarya ve bir dirençten ibarettir. Alçak gerilim bataryası tübün flamanını ısıtmak için kullanılır. Izgara öngerilim bataryası ızgarayı negatif elektrikle yüklü halde tutmaya yarar, çünkü ızgara pozitif yüklü olursa distorsiyon meydana gelir ve güç kaybı olur. Yüksek gerilim bataryası yahut anot bataryası, anodun katottan çıkan elektronları çekebilmesi için bunu pozitif elektrikle yüklü halde tutmakta kullanılır. Direnç genellikle kısa bir sıkıştırılmış karbon parçasıdır, ve adından da anlaşılacağı gibi, içinden geçen akıma karşı bir direnç gösterir. Bu direnç tübün anodu ile yüksek gerilim bataryasının pozitif ucu arasına bağlanmıştır, anot yükü denilen elemanı teşkil eder.
Giriş İşareti
Giriş işareti (yani mikrofonun verdiği gerilim değişmeleri) öngerilim bataryası yolu ile ızgaraya bağlanmıştır. Bu işaret ızgara öngerilim bataryasının sabit olan gerilimi üzerine biner; böylece ızgaranın gerilimi daima negatif kalmakla beraber zamanla değişir. Izgara gerilimindeki değişmeler tübün içinden akan akımı kontrol eder. Izgara çok negatif olduğu zaman bütün elektronları katoda doğru iter ve tüpten hiç akım akmaz. (Basit şekildeki bu amplifikatörde akımın kesilmesine müsaade edilmez).
Tübün içerisinden, yük direncinden ve yüksek gerilim bataryasından geçerek katoda gelen akımın şiddetinin zamanla değişimi ızgara geriliminde değişimlerin tamamen aynıdır. Yük direncinden geçen akım bunun uçlarında bir gerilim düşmesi meydana getirir. Yani akımın direnci terk ettiği uç, dirence girdiği uçtan daha negatiftir. Gerilim düşmesinin değeri akımı (amper olarak), yük direnci (ohm olarak) ile çarparak kolayca hesaplanabilir. Anot akımındaki değişmeler yük direncinin uçlarındaki gerilim düşmesinde de değişmeler meydana getirir ve bunlar giriş işaretinin tam bir kopyasıdır. Yük direncinin değeri büyükse uçlarındaki gerilim değişmeleri de büyük, muhakkak ki giriş işaretinin gerilim değişmelerinden çok daha büyüktür.
Çıkış İşareti
Amplifikatörün çıkış işareti yük direncinin uçlarındaki gerilimden ibarettir. Genellikle daha fazla amplifikasyon (şiddetlenme) elde etmek için bu işaret ikinci bir tübün ızgarasına verilir. Bu işaretin doğrudan” doğruya hoparlöre verilmesi pek işe yaramaz, çünkü gerilim şiddetlendirilmiş olmakla beraber güç (yani akım x gerilim) henüz çok küçüktür. Yan sayfada resmi görülen amplifikatörde devreye iki kondansatör ilâve edilmiştir. Kondansatörler yalıtkan bir tabakayla ayrılmış bir çift madensel levhadan ibarettir, bu şekilde içinden akım geçmesine müsaade etmez. Fakat gerilim değişimlerini geçirir. Kondansatörün yaptığı şey bir su borusunun içine gerilmiş lastikten bir perdenin yaptığına benzer. Bu perde suyun bir taraftan öteki tarafa doğru akmasını önler, fakat esnek olduğu için bir tarafındaki basınç değişimlerini öbür tarafa iletir. (Elektrikteki gerilim sıvılarda-ki basınca karşılıktır).
Genelde olduğu gibi giriş işareti başka bir tübün anodundan geliyorsa (anot yüksek gerilim bataryasının pozitif ucuna bağlı olduğundan) ızgara pozitif yapılmış olacaktır. Izgara devresindeki kondansatör ızgarayı bu şekildeki sabit gerilimlerden ayırır ve pozitif olmasını önler. Çıkış devresindeki kondansatör de arkadaki tübün ızgarasını yüksek gerilim bataryasının pozitif geriliminden ayırır.
