Anadolu Selçuklu Devleti ile ilgili bilgiler. Anadolu Selçuklu devleti tarihi, neden ve nasıl kuruldu? Yapmış oldukları önemli savaşlar, sonuçları ve dağılma nedenleri nelerdir?
Anadolu Selçuklu Devleti Haritası
Anadolu’nun fethiyle görevlendirilen komutanlardan Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından İznik’te kurulmuştur. Devleti güçlenince bağımsız yaşamak isteklerini gösterdi, güneyde Ermenilerin elinden Çukurova sonrada Antakya bölgelerini ele geçirdi. Suriye taraflarında Melikşah’m kardeşi Tutuş ile giriştiği savaşı kaybetti.
I. Kılıç Arslan babasının yerine geçerek Anadoluda birliği sağladı. Bizans’ın tahriklerine kapılarak Çaka Beyi öldürttü. Haçlı ordularının ilerlemeleri karşısmda İznik yörelerini savunamıyacağını anlayıp merkezi Konya’ya taşımıştır. I.Haçlı savaşlarında ilk kez vur kaç taktiği uygulayarak Haçlı ordularına önemli kayıplar vermiştir, ayrıca Anadolunun çeşitli yerlerinde Haçlı ordularma karşı durmaya çalıştı isede Haçlıların ilerleyişini durduramadı, bu savaşlarda Danişmentliler I.Kılıç Arslan ile birlikte savaşmıştır.
I.Kılıç Arslan babası gibi Büyük Selçuklu topraklarını ele geçirmek istiyordu. Kayseri ve Ankara’yı Bizans’tan aldıktan sonra güneye yöneldi. Selçuklu komutanı Çavlı ile Habur ırmağı kıyılarında savaşa tutuştu ve ırmakta boğularak öldü.
► Yerine geçen 1. Mesud zamanında II. Haçlı seferi başlamıştır oğlu II. Kılıç Arslan ile birlikte bu seferleri önledi.
Haçlılar bu sefer sonunda Anadolu yu geçemeyeceklerini anladılar.
► İ. Mesud döneminde Türk birliği yeniden sağlanmış, Alman ve Fransız orduları mağlub edilmiştir.
► İlk bakır para bu dönemde basıldı.
II. Kılıç Arslan Danişmentliler ortadan kaldırdı. Anadolu’yu Haçlı ordularıyla ala-mıyacağmı anlayan Bizans imparatoru kendi ordularıyla Anadoluya yürüdü.
Miryakefalon Savaşı (1176)
Nedeni: Haçlı seferlerinin Anadolu Selçuklu Devleti’ni zayıflatmasını ve yıpratmasını fırsat bilen Bizans imparatorluğu, son çabalarla Türkleri Anadolu’dan atmak istemesi,
Sonucu: Savaşı Anadolu Selçuklu devleti kazandı.
Önemi: Bizans’ın Anadoluyu geri alma ümitleri sona ermiş, Anadolu’nun bir Türk yurdu olduğu kesinleşti.
► İlk kez altın ve gümüş paranın kullanılması ekonomik hayatın canlı olduğunu gösterir.
I. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında Anadolu Selçuklu devleti genişleme sürecine girdi, Antalya ele geçirildi, ticari ilişkiler kuruldu.
Taht mücadelesinden üstün çıkan I. İzzettin Keykavus Kıbrıs ile ticari anlaşma yaptı, Sinop ve Kastamonu’yu alarak limanı geliştirdi. Karadeniz ticareti canlandı.
I. Alaaddin Keykubad zamanı Anadolu Selçuklularının en parlak dönemidir.
a) Mengücek beyliğine son verilerek bu bölgede birlik sağlandı.
b) Devlet en geniş sınırlarına ulaştı.
c) Alanya alınarak Tersane kuruldu denizciliğe önem verildi.
d) Anadolu’da ticaret gelişti.
e) Moğol Tehlikesine karşı şehirler onarıldı, Eyyübilerle anlaşma yapıldı.
f) Batı ve Akdeniz kıyılarına Türkmenler yerleştirildi. Osmanlı Kayı boyu Söğüt v^ Domaniçe yerleştirildi.
g) Yeni yollar yapıldı kervansaraylar ve güvenlik merkezleri kuruldu.
► 1230 yılında Moğol tehlikesine karşı Harsemşahlarla ittifak kurulmak istendi ise-de, Harzemşahlar Anadoluya girerek Ahlatı tahrip ettiler Yassıçimen savaşında I. Alad-din Keykubad Celalettin Harzemşahı yendi.
I. Alaaddin Keykubad ölünce devlet zayıfladı parlak dönem sona erdi.
II. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde Anadolu Selçukluları dağılma dönemine girdi.
Dağılma nedenleri;
a) II. Gıyaseddin Keyhusrev’in babası gibi yetenekli olmaması
b) Yönetimde veziri etkin rol oynayarak bazı güçlü komutanları öldürtmeleri veya görevden uzaklaştırmaları
c) Harzem beylerine iyi davranılmaması ve doğunun Moğollara açık hale gelmesi
d) Sosyal ve ekonomik nedenlerle doğu-
da ayaklanmaların çıkması Baba İshak ayaklanmasını bastıran orduların yıpranması
e) Kalelerin onarılmaması, şehirlerin tahkim edilmemesi
f) Moğolların yukarıdaki gelişmeleri fırsat bilerek Anadoluya girmeleri
► Baba İshak ayaklanması önemli bir ayaklanmadır (Babailer ayaklanması da denir) Kösedağ savaşı öncesinde Adıyaman ve Maraş yörelerinde başlayıp,Tokat ve Amasya çevresine de yayılmıştır.
Kösedağ Savaşı (1243)
Nedeni: Moğolların Anadoluyu ele geçirmek istemeleri.
Sonuçları:
a) Sivas yakınlarında Kösedağ’da yapılan savaş kaybeden Anadolu Selçukluları Türk birliğini koruyamadı
b) Anadolu Moğol egemenliğine girdi
c) Anadolu Selçuklu devleti dağılmaya başladı
Savaş sonrasında devletin başına Moğollar tarafından kukla sultanlar getirildi, taht mücadeleleri başladı, Anadolu tamamen Moğol tahakkümü altına girdi.
II. Mesud’un ölümü ile devlet tamamen yıkılarak Türkiye Tarihinin üçüncü dönemi olarak adlandırılan Anadolu Türk Beylikleri dönemi başlamıştır.
► Anadolu Selçukluları döneminde Ahi adı verilen esnaf örütleri kuruldu. Bunlara Avrupada Lonca adı verilir. Ahi teşkilatı, ticaret hayatının canlılık kazanmasında önemli role sahiptir.
► Bu dönemde birçok sosyal tesisler kur-ludu. İmarethaneler (Aşevi) yoksul ve öğrencilere yemek verirdi. Zaviye, Han ve Kervansaraylar, şehirler arasında yolcu ihtiyaçlarını karşılardı. Şifahanelerde, sağlık hizmetleri verilirdi. Bütün bu tesislerin masrafları Vakıflar aracılığı ile karşılanırdı.
