Anadolu Selçuklu Devletinin Zayıflaması ve Yıkılışı Dönemi

Anadolu Selçuklu Devletinin zayıflama dönemi ve yıkılışı, yıkılış sebepleri ile ilgili bilgi. Anadolu Selçuklu Devleti neden yıkılmıştır? Yıkılıştaki Moğol etkisi nedir?

Anadolu Selçuklu Devleti Bayrağı

Anadolu Selçuklu Devletinin Zayıflaması ve Yıkılışı

1219-1236 yılları arasında hüküm süren Alaettin Keykubat ölmeden önce küçük oğlunu veliaht ilan etmişti. Fakat büyük oğlu II. Gıyesettin Keyhüsrev buna itiraz edip zorla tahta çıktı, kardeşleriyle üvey annesini öldürttü.

II. Gıyasettin Keyhüsrev babasına hiç benzemiyordu. Kötü huyluydu, devlet işlerinden pek anlamıyordu. Yer yer karışıklıkların çıkması üzerine devlet zayıflamaya başladı. Baba İshak adında bir Türkmen şeyhi Doğu Anadolu’da isyan çıkardı. Asilerin şehirleri yağma etmeye başlamasından faydalanmak istiyen Moğollar da Anadolu üzerine yürüdüler.

Selçuklu ordusu ile Moğol ordusu 1243 yılında bugünkü Zara ile Suşehri arasındaki Kösedağ eteklerinde savaşa tutuştular. Selçuklu askerleri önceleri dayandılarsa da sonradan kaçmaya başladılar. Bunun üzerine, sultan da maiyetiyle beraber kaçarak Ankara Kalesi’ne sığındı. Böylece Moğollar Anadolu ortalarında serbest kaldıklarından Kayseri’ye girip erkekleri kılıçtan geçirdiler, kadınlarla çocukları da sürdüler ( 1243 ). Bu arada Erzurum, Erzincan gibi büyük şehirler de Moğollar’ın baskısına uğradı. II. Gıyasettin Keyhüsrev Moğollara vergi ve hediyeler vermeyi kabul ederek bu durumdan kurtulabildi. Fakat çok geçmeden de öldü (1246).

Moğolların Etkisi

Artık Anadolu’da Moğolların baskısı artmış, taht kavgaları başlamıştı. II. Keyhüsrev’den sonra Moğollar gene işe karıştılar, II. Keyhüsrev’in üç oğlundan biri olan Kılıç Arslan’ı hükümdar seçtirmek istediler. Devlet büyükleri buna bir çare bulmak üzere Anadolu Selçuklu Devleti’ni Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayırdılar. Doğu Sultanlığını IV. Kılıç; Arslan’a, Batı Sultanlığını da kardeşi II. İzzettin Keykavus’a verdiler. Fakat bu sefer iki kardeş birbirine düştü, Aksaray’da savaşa tutuştular. İzzettin kardeşi IV. Kılıç Arslan’ı yenmesine rağmen affetti, üstelik küçük kardeşi Keykubat’ı da Sultanlığa ortak yaptı.

Bu sıralarda Moğol hükümdarı Kiyuk Kağan ölmüş, yerine Mengu geçmişti. Anadolu Selçukluları devleti gene iki Sultan eline kaldı. İki kardeş arasında yeniden savaşlar başladı. Moğol hükümdarı Mengu Kağan kardeşi Hülagu Han’ı Batı Sultanlığının ilhanlığına getirmişti. Onun Anadolu’ya gelmesinden sonra Anadolu Selçukluları devamlı olarak Moğolların baskısı altında yaşamaya başladılar (1256).

Hülagu Han 1256’da İlhanlılar Devletini kurduktan sonra Anadolu’yu iki kardeş arasında pay etti: Kızılırmak’ın doğusu IV. Kılıç Arslan’a, batısı da II. İzzettin’e verildi. Böylece devlet iyice zayıflamış, Moğolların baskısı altına iyiden iyiye girmiş oluyordu.

O sıralarda Mısır’da Türk Memluk Sultanlığı kurulmuştu. Memlukler de Moğollar’la devamlı olarak çarpışıyorlardı. Yer yer İsyanlar çıkıyordu. Hülagu Han’ın yerine hükümdar olan Abaka Han Anadolu’da bu isyanları bastırmak için kuvvetler gönderiyordu. Memluk hükümdarı Baybars Anadolu’yu Moğollar’dan kurtarmak için harekete geçti ve Moğol ordusunu bozarak Kayseri’ye girdi. Sonra da kendisini Anadolu Sultanı ilan ettirdi. Fakat Anadolu beylikleri, Moğolların korkusundan kendisine yardım edemediklerinden memleketine döndü.

Artık Moğollar istediklerini sultan yapmaya başlamışlardı. Ayaklanmalar birbirini takip ediyordu. Abaka Han Anadolu’yu yeniden ikiye bölerek birliği bozdu, neticede II. Mesut’un devrinde devlet büsbütün zayıfladı. En sonunda Hülagu’nun kurmuş olduğu İlhanlılar Devleti tarafından gönderilen valilerle idare edilmeye başlandı. Sultan II. Mesut’un ölmesi üzerine de Anadolu Selçuklu Devleti ortadan kalkmış oldu (1308).