Anaksimandros Kimdir? Evrenin Sistemli Tasarımını Yapmaya Çalışan İlk Filozofun Hayatı

0
Advertisement

Anaksimandros kimdir? Ünlü filozof Anaksimandros hayatı, biyografisi, felsefesi ve eserleri hakkında bilgi.

Anaksimandros; Eski Yunan filozofudur (Miletos İÖ 615 ?-ay.y. İÖ 547 ?). Thales‘in yurttaşı ve öğrencisi olan Anaksimandros, Miletos Felsefe Okulu’nun ikinci önemli filozofudur. Thales‘ın ardılı olarak evrenin ana maddesi (arkhe) sorununa farklı bir çözüm getirir. Ona göre ana madde sınırlı değil, sınırlayan; sonsuzca kuşatan bir madde olmalıdır. Oysa Thales‘in ana madde olarak kabul ettiği bu sınırlı ve belirli niteliği olan bir maddedir.

Anaksimandros

Anaksimandros

Anaksimandros, ana maddenin belirlenmemiş (indeterminate) her şeyin yerini alabilecek ve her şeyi kaplamaya elverişli bir madde olması gerektiğini düşünür. Her şey ana maddeden doğar ama ana madde olamaz. Anaksimandros’a göre evrenin ana maddesi sınırsız ve belirsiz olan sonsuz (Apeiron)’dur. Apeiron nesnelerin karşıtıdır, duyularımızla algılanamayan maddesiz bir öğedir. Doğamamıştır ve yok olmaz. Kendisinden oluşan her şey sonrasız hareket yasaları uyarınca değişerek yeniden ana maddeye dönüşür.

Ana madde ise özsel olarak hep aynı kalır. Aperion’ dan ilkin sıcak ve soğuk oluşur. Sıcak, yerkürenin çevresinin saran bir ateş küresi oluşturur. Alev küresinin kırıldığı yerlerde yıldızlar ortaya çıkar. Sıcak, suyun buharlaşmasına hava ve rüzgârın hareketine neden olur. Dünya ateş kürenin merkezindedir. İlk canlılar da buharlaşma sonrasında, su, hava ve toprağın birleşmesiyle oluşmuştur. Bu canlılar balıklara benzeyen, pullu derileri olan yaratıklardır. Zamanla karalara çıkan bu yaratıkların pulları döküldü. İnsan bu değişim sürecinin son aşamasında ortaya çıktı.

Anaksimandros evrenin sistemli bir tasarımını kurmaya çalışan ilk filozoftur.

Bu tasarımın temelini de Apeiron oluşturur. Anaksimandros Apeiron’dan yola çıkarak fizik, felsefe ve astronomi üstüne düşüncelerini birbirine bağlar. Apeiron doğal bir zorunluluktur. Varolan her şeyin zamanla sınırlı oluşu, doğan her şeyin yok olacağı gerçeği bir çatışmaya neden olur. Her varlık bir ötekinin yerine almaya çalışır.

Örneğin ısı suyu buharlaştırır, ancak buhar yağmura dönüşür. Varlıkların birbiri üstündeki egemenliği geçicidir. Anaksimandros’a göre evrim ve biçimler eriyip dağılmaya, yok olmaya giden bir yol izler. Oysa Apeiron bütün bu çatışmaların üstündedir. Evrensel uyumun nedeni olan Apeiron sonsuzca yarattığı için varolma sonsuzca sürüp gidecektir. Anaksimandros’un Peri Physeos (Doğa Üstüne) adlı eserinin (dönemin bütün filozoflarının kitapları aynı adı taşır) bazı parçaları günümüze gelebilmiştir. Anaksimenes’in de hocası olan Anaksimandros, Mezopotamya’da bilinen coğrafya, matematik ve astronomi bilgilerini Eski Yunanistan’da tanıtmıştır. Güneş saatini icat eden, en uzun, en kısa gün ve geceleri gösteren tropikal sistemini bulan, kendi döneminin en yetkin haritalarını çizen Anaksimandros, ilk özdekçi ve evrimci filozoflardandır.

Advertisement

Leave A Reply