André Gide kimdir? Ünlü Fransız yazar, romancı, eleştirmen ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Andre Gide hayatı ve eserleri hakkında bilgi.
André Gide (Kaynak: wikipedia.org)
Andre Gide; Fransız yazarıdır (Paris 1869 – ay.y. 1951). Varlıklı bir ailenin çocuğu olarak özel öğretmenlerden ders aldı, 1889’da Alsace Okulu’nu bitirdi. Erginlik yaşının (15) eşiğinde yeğenlerinden Madeleine Roudeaux’ ya duyduğu gençlik aşkı, 1895’te evliliğe dönüştü. Bu aşkı birçok eserinde dile getirdi. (Emmanuelle, Marceline, Atissa). Özel dersler ve kişisel meraklar yüzünden yavaş yavaş yazarlığa yöneldi ve aile gelirinin sağladığı rahat geçim olanaklarıyla yetinerek öğrenimini bu aşamada bıraktı. Edebiyat çevrelerine kolayca girme fırsatını buldu, dönemin otoriteleriyle dostluklar kurdu; gençliğinin saf ve katıksız, ülküsel aşkını dile getiren kitaplar kaleme aldı: les Chiers d’Andre Walter (A. W.’in Defterleri) 1891, les Poesies d’Andre Walter (A. W.’in Şiirleri) 1892. Bu düzyazı şiirsel yazılarda önce simgeci bir tutumda göründü.
Düşsel bir yolculuğu dile getiren le Voyage d’Urien (Urlen’in Yolculuğu) 1892; İlk Afrika yolculuğundaki (1893, Paul Laurens ile) değişik eğilimleri değişik bir iklimde hastalığa ve din konusunda kuşkulara çözüm bekleyen bir soruna dönüştü: el Hadj ou le Traite de Faux Prophete (Hacı ya da Sahte Peygamber Üzerine İnceleme) 1896. Bu aşamada da içinde iyice olgunlaştırdığı yaşam değerlerini, özgürlük arayışını, cinsel hazlar iştahını, mutluluğa gidiş yönünü yine düzyazı şiirsel bir anlatımla dile getiren, sonradan en etkili kitabı diye değerlendirilecek eserini yazdı: Dünya Nimetleri (les Nourritures Terrestres) 1897.
Dinsel, toplumsal, gelenek ve görenek kaynaklı her çeşit baskı ve sınırlamaları yadsıyan bir mutluluk arayışını başka eserlerinde de yineledi (Ayrı Yol: l’İmmoraliste 1902; Pretextes: Vesileler 1903, le Retour de l’enfant Prodigue: Savurgan Oğulun Dönüşü 1907; Yeni Nimetler: les Nouvelles Nourritures 1935 vb). Nouvelle Reue Française dergisini kuruşu, Dar Kapı (la Porte Etroite) romanını orada Alissa’yı canlandıran romancılık gücüyle bu alanda da ustalığını kabul ettirişi, 1908-1909 yılının olaylarıdır. “Amaçsız eylem” eğilimindeki Lafcadio’nu, özgürlüğüne sınır tanımaz cinayetini Vatikan’ın Zindanları’nda anlattı (les Caves du Vatican) 1914. Birinci Dünya Savaşı’nda Kızılhaç’ta görev yaptıktan sonra en çok ilgi gören, eğittiği kör bir genç kıza tutulan bir Protestan papazının ruhsal, bedensel çelişkilerini konu edinen eserini yayımlattı: Senfoni Pastoral (la Symponie Pastrolale) 1919. İçtenliğini, her türlü cinsel eğilimlerini açıklayıp savunduğu iki eserde dile getirdi: Corydon (1924), Sile Grain ne Meurt (Tohum Ölmeyince) 1926.
Aynı yıl roman diye nitelediği ilk eseri olan Kalpazanlar çıktı (les Faux-Monnayeurs) 1926. Bu arada ikinci Afrika gezisine çıktı (Voyage au Congo: Kongo’ya Yolculuk 1927; Retour du Tcad: Çad Dönüşü 1928); sosyalizme ilgi gösterirken yaptığı bir başka yolculukla yeni ürünler getirdi: le Retour d’URRS (SSCB Dönüşüm Üzerine Düzeltmeler 1937). Düzenli tuttuğu günlük notlarını 1939’da bastırdı: Günlük (Journal); aynı ürünün ilerdeki bölümlerini 1946-1950’de kitaplaştırdı.
Yazışmaları da açığa çıktı: Correspondances (Mektuplaşmalar; Francis Jammes ve Paul Claudel ile) 1948, 1949. Rilke ve Valery ile yazışmaları ölümünden sonraya kaldı; 1955. 1947’de Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazandı.
Öteki eserleri: Roi Candaule (Kral Candaule) oyun, 1901; Saul (oyun 1903), Nouveau Pretextes (Yeni Vesileler, eleştiri notları) 1911, Oedipe (Oidipus, oyun) 1931, et Nunc Manet in Te (Ve Şimdi İş Sana Kaldı) anı notları, öl.s. 1951.
Kaynak – 2
Andre Gide ( 28 Kasım 1869, Paris – 19 Şubat 1951 Paris), ünlü bir Fransız romancısı ve eleştirmecisidir. Paris’te doğdu. Sert, muhafazakar, dine son derece bağlı bir ailenin çocuğuydu. Paul Gide, Hukuk Fakültesinde profesördü ve Katolikti. Annesi ise Fransa’nın tanınmış protestan ailelerinden birinin kızıydı. Küçük Andre, anne ve babasının birbirine zıt dini inanışları arasında bocalamış, her iki tarafın da etkisi altında kalmıştı.
Andre Gide, düzensiz öğrenimine rağmen, 1890’da Alsacienne Lisesi’nde bakalorya imtihanını başarıyla verdi. İmtihanlar bittikten sonra bir piyano alıp evine kapandı. Chopin’ in sihirli müziği onun yegane ilham kaynağıydı. 1893’te «Les Nourritures Terrestres» (Dünya Nimetleri)’ni yayınladı.
XX. yüzyılın başında Gide dini inançlarına kesin bir yön verememişti. Bir yandan atesistlerin fikirlerini benimserken, bir yandan da Hırıstiyanlığa inanıyordu. Yaşama sevgisi sonsuzdu. Hayatı bir tanrı gibi seviyor, ona tapıyordu. Yazarın bu karışık ruh hali «L’Immoraliste» adındaki eserinde belirli bir şekilde görülür. Gide, bu eserini yayınladıktan sonra bir süre hiçbir şey yazmadı. Onu şöhrete ulaştıran eseri «La Porte Etroıte» (Dar Kapı) adındaki romanıdır.
Andre Gide bundan sonra çeşitli etkiler altında kaldı. 1924’te bir takım aykırı duyguları savunan «Corydon» adındaki eserini yayınladı. Dini çevreler yazarın artık işi adamakıllı azıttığını ileri sürüyorlardı. Andre Gide ya susturulmalı ya da toplumu zehirleyici yayından vazgeçmeliydi. Yazar, bir süre ortadan kaybolup bir kenara çekilmeyi tasarladı. Uzun bir yolculuğa çıktı. Hem yeni bir eser yazmak için kendine malzeme toplayacak, hem de biraz dinlenecekti. «Les Faux Monnayeurs» (Kalpazanlar) adındaki eseri bu yolculuğun mahsulüdür. Andre Gide bu defa da marksizme doğru yöneliyordu. 1932’de komünizmi kabul ettiğini açıkladıysa da bir Rusya yolculuğu sonunda, ne kadar yanılmış olduğunu anladı. Artık komünizmin baş düşmanıydı. 1947’de Nobel Edebiyat Ödülünü kazandı.
Andre Gide çağdaş Fransız edebiyatının en ünlü simalarındandır. Kendi hayatından parçalar alarak yazdığı eserlerde çocukluk günleri ile sonraki hayatı arasındaki geniş uçurumlar açık bir şekilde hissedilir. Kendi eserleri yanında Tagore ve Shakespeare’den yaptığı çeviriler de büyük bir edebi kıymet taşır. «Symphonie Pastorale» (Kır Senfonisi) adlı eseri filme de alınmıştır.
